Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Ngắm trăng (Trích Nhật kí trong tù - Hồ Chí Minh)

Ngắm trăng(Vọng nguyệt)HỒ CHÍ MINHI. XUẤT XỨ VÀ HOÀN CẢNH SÁNG TÁCNHẬT KÝ TRONG TÙ(Ngục trung nhật ký)Tập thơ được viết bằng chữ Hán gồm 133 bài thơ, phần lớn theo thể thơ tứ tuyệt.Trang bìa của tập “Nhật ký trong tù”“Thân thể tại ngục trungTinh thần tại ngục ngoạiDục thành đại sự nghiệpTinh thần cánh yếu đại”Dịch nghĩa:“Thân thể ở trong laoTinh thần ở ngoài laoMuốn nên sự nghiệp lớnTinh thần càng phải cao”Trang cuối của tập thơ(Bài thơ số 132 và 133)( Tài liệu của Viện Bảo tàng Cách mạng Việt Nam)Tập thơ “Nhật ký trong tù” lớn nhất Việt NamTập thơ “Nhật ký trong tù” được dịch sang tiếng Hàn QuốcI. XUẤT XỨ VÀ HOÀN CẢNH SÁNG TÁCTrích tập thơ “Nhật ký trong tù” được Người sáng tác trong chuỗi ngày bị tù đày ở Quảng Tây (Trung Quốc) từ tháng 8.1942 đến tháng 9.1943. NHẬT KÝ TRONG TÙ là tập thơ của một bậc Đại nhân, Đại trí, Đại dũng.NHẬT KÝ TRONG TÙ là sự kết hợp hài hoà giữa người chiến sĩ và người nghệ sĩ, giữa chất THÉP và chất TÌNH.I. XUẤT XỨ VÀ HOÀN CẢNH SÁNG TÁCII. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU VĂN BẢNNguyên tác (phiên âm chữ Hán): Ngục trung vô tửu diệc vô hoa,Đối thử lương tiêu nại nhược hà?Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt,Nguyệt tòng song khích khán thi gia.Dịch nghĩa:Trong tù không rượu cũng không hoa,Trước cảnh đẹp đêm nay biết làm thế nào ?Người hướng ra trước song ngắm trăng sáng,Từ ngoài khe cửa trăng ngắm nhà thơ.I. XUẤT XỨ VÀ HOÀN CẢNH SÁNG TÁCII. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU VĂN BẢNBản dịch thơ của nhà thơ Nam Trân:Trong tù không rượu cũng không hoa,Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ;Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ,Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.Nguyên tác (phiên âm chữ Hán): Ngục trung vô tửu diệc vô hoa,Đối thử lương tiêu nại nhược hà?Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt,Nguyệt tòng song khích khán thi gia.I. XUẤT XỨ VÀ HOÀN CẢNH SÁNG TÁCII. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU VĂN BẢN1. Đề tài: Vọng nguyệt là đề tài rất phổ biến trong thơ xưa.2. Hai câu đầu:- Hoàn cảnh ngắm trăng: trong tù, bị đày đọa khổ sở=> Việc nhớ đến rượu và hoa trong cảnh tù ngục khắc nghiệt => tinh thần Bác không hề bị giam cầm => chất THÉPNgục trung vô tửu diệc vô hoa,Đối thử lương tiêu nại nhược hà?Trong tù không rượu cũng không hoa,Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ;- Câu nghi vấn thể hiện tâm trạng xốn xang, bối rối trước cảnh trăng đẹp.=> Tâm hồn nghệ sĩ, rung động mãnh liệt trước cảnh trăng đẹp => tình yêu thiên nhiên thắm thiết => chất TÌNHI. XUẤT XỨ VÀ HOÀN CẢNH SÁNG TÁCII. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU VĂN BẢN1. Đề tài: 2. Hai câu đầu:3. Hai câu sau:Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt,Nguyệt tòng song khích khán thi gia.Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ,Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.Nhân SongMinh nguyệtNguyệtSongThi gia- Cấu trúc đối xứng: Người vượt song sắt nhà tù để đến với vầng trăng tự do. Trăng cũng vượt song sắt nhà tù để ngắm nhà thơI. XUẤT XỨ VÀ HOÀN CẢNH SÁNG TÁCII. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU VĂN BẢN1. Đề tài: 2. Hai câu đầu:3. Hai câu sau:Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt,Nguyệt tòng song khích khán thi gia.Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ,Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.=> Cuộc vượt ngục về tinh thần => chất THÉP- Biện pháp nhân hóa => Bác và trăng là bạn tri âm.=>Tình cảm giao hòa giữa trăng và người => chất TÌNHI. XUẤT XỨ VÀ HOÀN CẢNH SÁNG TÁCII. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU VĂN BẢN1. Đề tài: 2. Hai câu đầu:3. Hai câu sau:4. Ý nghĩa bài thơNHÀ TÙ ĐEN TỐIVẦNG TRĂNG THƠ MỘNGTHẾ GiỚI CỦA SỰTÀN BẠOTHẾ GiỚI CỦA TỰ DO VÀ CÁI ĐẸPSong sắtSong sắt nhà tù đã trở nên bất lực, vô nghĩa- Sức mạnh tinh thần kỳ diệu, phong thái ung dung của người chiến sĩ vượt lên cảnh ngục tù => THÉP- Tình yêu thiên nhiên sâu sắc của một tâm hồn nghệ sĩ => TÌNHI. XUẤT XỨ VÀ HOÀN CẢNH SÁNG TÁCII. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU VĂN BẢNIII.TỔNG KẾT