Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tìm hiểu văn bản Tiết 97: Nước Đại Việt ta - Mai Thị Cẩm Thúy

NƯỚC ĐẠI VIỆT TA(Trích Bình Ngô đại cáo)( Nguyễn Trãi )Tiết 96Giáo viên: MAI THỊ CẨM THÚY Trường: THCS VĨNH HANHTác giả của văn bản Hịch Tướng Sĩ là ai ?Trần Quốc TuấnTác giả viết văn bản Hịch Tướng Sĩ với mục đích chính là gì ?Khích lệ lòng yêu nước, căm thù giặc và tinh thần quyết chiến quyết thắng. Khích lệ các tướng sĩ cố gắng học tập binh thư, yếu lược.KIỂM TRA BÀI CŨTìm hiểu chung:NƯỚC ĐẠI VIỆT TA(Trích Bình Ngô đại cáo)Tiết 96- (Nguyễn Trãi) -1. Tác giả:Nguyễn trãi ( 1380- 1442) hiệu là Ức Trai, con của Nguyễn Phi Khanh, quê ở tỉnh Hải Dương, sau dời đến tỉnh Hà Tây.Ông tham gia khởi nghĩa Lam Sơn với vai trò rất lớn bên cạnh Lê Lợi. Nguyễn Trãi đã trở thành một nhân vật lịch sử lỗi lạc, toàn tài hiếm có, là bậc “ khai quốc công thần”.Ông là người đầu tiên được UNESCO công nhận là danh nhân văn hóa thế giới (1980). Tác phẩm nổi tiếng: Bình Ngô đại cáo, Ức Trai thi tập, Quốc âm thi tập, Quân trung từ mệnh tập và những bài thơ: Côn Sơn ca, Cửa biển Bạch Đằng,Thuật hứng ...Tìm hiểu chung:NƯỚC ĐẠI VIỆT TA(Trích Bình Ngô đại cáo)Tiết 96- (Nguyễn Trãi) -1. Tác giả:Xem SGK ngữ văn 72. Tác phẩm:Em hiểu thế nào là Cáo ?Cáo là văn nghị luận cổ, thường được vua chúa hoặc thủ lĩnh dùng để trình bày một chủ trương hay công bố kết quả một sự nghiệp để mọi người cùng biết. Cáo thường được viết bằng văn biền ngẫu. Lời lẽ phải đanh thép, lí luận phải sắc bén, kết cấu phải chặt chẽ, mạch lạc.Tìm hiểu chung:NƯỚC ĐẠI VIỆT TA(Trích Bình Ngô đại cáo)Tiết 96- (Nguyễn Trãi) -1. Tác giả:Xem SGK ngữ văn 7 2. Tác phẩm:- Thể loại : Cáo. Đây là văn nghị luận cổ có chức năng công bố kết quả một sự nghiệp của vua chúa. - Sau chiến thắng giặc Minh, Nguyễn Trãi thay mặt vua viết để công bố toàn dân (1428). Bình Ngô đại cáo có nghĩa là :Bình: dẹp yên.Ngô: là tên nước Ngô thời Tam Quốc ( tức là giặc Minh).Đại cáo: Công bố sự kiện lớn, quan trọng.  Bình Ngô đại cáo có nghĩa là tuyên bố về một sự nghiệp dẹp tan giặc Ngô ( hay còn gọi là giặc Minh).Bình Ngô đại cáo bố cục có 4 phần:Phần 1: Nêu luận đề chính nghĩaPhần 2: Lập bản cáo trạng của giặc MinhPhần 3: Phản ánh quá trình khởi nghĩa Lam Sơn từ những ngày đầu gian khổ đến khi tổng phản công thắng lợi.Phần 4: Lời tuyên bố kết thúc, khẳng định nền độc lập vững chắc, đất nước mở ra kỉ nguyên mới, đồng thời nêu ra bài học lịch sử. Theo em đoạn trích này chúng ta chia thành mấy phần ? Văn bản Nước Đại Việt ta là đoạn trích trong Bình Ngô đại cáo. Em hãy cho biết vị trí của đoạn trích này ?  Văn bản Nước Đại Việt ta nằm ở phần đầu của bài Bình Ngô đại cáo.  Chia 3 phần Phần 1 : 2 câu đầu Tư tưởng nhân nghĩa của cuộc kháng chiến hay còn gọi là nguyên lí nhân nghĩa.Phần 2: 8 câu tiếp theoCác yếu tố khẳng định chủ quyền của dân tộc Đại Việt.Phần 3: 6 câu còn lạiSức mạnh của nguyên lí nhân nghĩa.Tìm hiểu chung:NƯỚC ĐẠI VIỆT TA(Trích Bình Ngô đại cáo)Tiết 96- (Nguyễn Trãi) -II. Đọc - hiểu văn bản:1. Nguyên lí nhân nghĩa:Nhân nghĩa: vốn là khái niệm đạo đức của Nho giáo, nói về đạo lí, cách ứng xử và tình thương giữa con người với nhau. Ở đây tác giả tiếp thu tư tưởng nhân nghĩa của Nho giáo theo hướng lấy lợi ích nhân dân, dân tộc làm gốc. Yên dân là đem lại cuộc sống yên ổn cho người dân.Từng nghe:	Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân,	Quân điếu phạt trước lo trừ bạo.Từng nghe:	Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân,	Quân điếu phạt trước lo trừ bạo.Tìm hiểu chung:NƯỚC ĐẠI VIỆT TA(Trích Bình Ngô đại cáo)Tiết 96- (Nguyễn Trãi) -II. Đọc - hiểu văn bản:1. Nguyên lí nhân nghĩa:- Yên dân: đem lại cuộc sống yên ổn cho người dân(2) Điếu phạt: rút ý từ câu “điếu dân phạt tội” (thương dân đánh kẻ có tội) trong Kinh Thư nói về việc Thang, Vũ đánh kẻ có tội là Kiệt, Trụ ( điếu: thương xót ; phạt: đánh, dẹp).Từng nghe:	Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân,	Quân điếu phạt trước lo trừ bạo.Từng nghe:	Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân,	Quân điếu phạt trước lo trừ bạo.Tìm hiểu chung:NƯỚC ĐẠI VIỆT TA(Trích Bình Ngô đại cáo)Tiết 96- (Nguyễn Trãi) -II. Đọc - hiểu văn bản:1. Nguyên lí nhân nghĩa:- Yên dân: đem lại cuộc sống yên ổn cho người dân- Điếu phạt: trừ bạo, dẹp giặc. Nhân nghĩa gắn liền với yêu nước và chống giặc ngoại xâm.Tìm hiểu chung:NƯỚC ĐẠI VIỆT TA(Trích Bình Ngô đại cáo)Tiết 96- (Nguyễn Trãi) -II. Đọc - hiểu văn bản:1. Nguyên lí nhân nghĩa:2. Các yếu tố khẳng định độc lập chủ quyền của dân tộc Đại Việt:Như nước Đại Việt ta từ trước,Vốn xưng nền văn hiến đã lâu,Núi sông bờ cõi đã chia,Phong tục Bắc Nam cũng khác.Từ Triệu, Đinh, Lí, Trần bao đời xây nền độc lập,Cùng Hán,Đường, Tống, Nguyên mỗi bên xưng đế một phương,Tuy mạnh yếu từng lúc khác nhau,Song hào kiệt đời nào cũng có.(3) Đại Việt: tên nước ta từ đời vua Lí Thánh Tông.(4) Văn hiến: truyền thống văn hóa lâu đời và tốt đẹp ( văn: văn chương, chữ nghĩa, văn hóa nói chung ; hiến: người hiền tài).(5) Bắc Nam: Bắc chỉ Trung Quốc, Nam chỉ nước ta.(6) Đinh, Lí, Trần là những triều đại xây dựng nền độc lập của đất nước ta. Còn Triệu là chỉ triều đại của Triệu Đà, kẻ đã cướp nước Âu Lạc, nhưng sử sách trước đây có tài liệu coi đó là một triều đại của nước nhà.(7) Hán, Đường, Tống, Nguyên: các triều đại Trung Quốc.(8) Hào kiệt: người có tài cao, chí lớn hơn người.Như nước Đại Việt ta từ trước,Vốn xưng nền văn hiến đã lâu,Núi sông bờ cõi đã chia,Phong tục Bắc Nam cũng khác.Từ Triệu, Đinh, Lí, Trần bao đời xây nền độc lập,Cùng Hán,Đường, Tống, Nguyên mỗi bên xưng đế một phương,Tuy mạnh yếu từng lúc khác nhau,Song hào kiệt đời nào cũng có.Như nước Đại Việt ta từ trước,Vốn xưng nền văn hiến đã lâu,Núi sông bờ cõi đã chia,Phong tục Bắc Nam cũng khác.Từ Triệu, Đinh, Lí, Trần bao đời xây nền độc lập,Cùng Hán,Đường, Tống, Nguyên mỗi bên xưng đế một phương,Tuy mạnh yếu từng lúc khác nhau,Song hào kiệt đời nào cũng có.Học sinh thảo luận ( 2 phút )Nguyễn Trãi đã nối tiếp và phát triển tư tưởng của Lí Thường Kiệt trong bài Sông núi nước Nam như thế nào ? SÔNG NÚI NƯỚC NAMSông núi nước Nam vua Nam ở Vằng vặc sách trời chia xứ sởGiặc dữ cớ sao phạm đến đâyChúng mày nhất định phải tan vỡ SÔNG NÚI NƯỚC NAMSông núi nước Nam vua Nam ở Vằng vặc sách trời chia xứ sởGiặc dữ cớ sao phạm đến đâyChúng mày nhất định phải tan vỡHọc sinh thảo luận ( 2 phút )Nguyễn Trãi đã nối tiếp và phát triển tư tưởng của Lí Thường Kiệt trong bài Sông núi nước Nam như thế nào ?Giống nhau : đều khẳng định lãnh thổ, chủ quyền.Khác nhau: bài Bình Ngô đại cáo nối tiếp và phát triển thêm nền văn hiến, phong tục tập quán, truyền thống lịch sửTìm hiểu chung:NƯỚC ĐẠI VIỆT TA(Trích Bình Ngô đại cáo)Tiết 96- (Nguyễn Trãi) -II. Đọc - hiểu văn bản:1. Nguyên lí nhân nghĩa:2. Các yếu tố khẳng định độc lập chủ quyền của dân tộc Đại Việt:3. Sức mạnh của nguyên lí nhân nghĩa:Vậy nên:Lưu Cung tham công nên thất bại,Triệu Tiết thích lớn phải tiêu vong,Cửa Hàm Tử bắt sống Toa Đô,Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã.Việc xưa xem xétChứng cớ còn ghi.(9) Lưu Cung: vua Nam Hán (nam Trung Quốc) đã sai con là Hoằng Thao ( có tài liệu ghi là Hoằng Tháo) đem quân xâm lược nước ta, bị Ngô Quyền đánh bại năm 938.(10) Triệu Tiết: Tướng nhà Tống, đem quân sang đánh nước ta thời Lí, bị Lí Thường Kiệt đánh đuổi.(11) Hàm Tử: bến Hàm Tử, một địa điểm ở tả ngạn sông Hồng ( nay thuộc huyện Khoái Châu, Hưng Yên), là nơi Trần Nhật Duật phá quân Toa Đô trong cuộc kháng chiến chống Mông – Nguyên lần thứ 2.(12) Toa Đô, Ô Mã (tức là Ô Mã Nhi): Hai tướng nhà Nguyên. Theo sử, Toa Đô bị giết chết ở trận Hàm Tử ( không phải bị bắt sống).Vậy nên:Lưu Cung tham công nên thất bại,Triệu Tiết thích lớn phải tiêu vong,Cửa Hàm Tử bắt sống Toa Đô,Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã.Việc xưa xem xétChứng cớ còn ghi.Vậy nên:Lưu Cung tham công nên thất bại,Triệu Tiết thích lớn phải tiêu vong,Cửa Hàm Tử bắt sống Toa Đô,Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã.Việc xưa xem xétChứng cớ còn ghi.Tìm hiểu chung:NƯỚC ĐẠI VIỆT TA(Trích Bình Ngô đại cáo)Tiết 96- (Nguyễn Trãi) -II. Đọc - hiểu văn bản:III. Tổng kết :1. Nghệ thuật: 2. Ý nghĩa văn bản: Ghi nhớ : SGK / 69BÀI TẬP CỦNG CỐVăn bản Nước Đại Việt ta được sáng tác trong hoàn cảnh nào ?Khi giặc Minh đang đô hộ nước ta.Sau khi quân ta đại thắng giặc Minh.Trước khi quân ta phản công giặc Minh.Khi nghĩa quân Lam Sơn đang lớn mạnh.Khi giặc Minh đang đô hộ nước ta.Sau khi quân ta đại thắng giặc Minh.Trước khi quân ta phản công giặc Minh.Khi nghĩa quân Lam Sơn đang lớn mạnh.BÀI TẬP CỦNG CỐ“ Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân” nghĩa là gì ? Duy trì mọi nề nếp lễ giáo phong kiến. Có lối sống đạo đức và giàu tình thương.Hết lòng phục vụ vua.Làm cho dân được sống ấm no, hạnh phúc. Duy trì mọi nề nếp lễ giáo phong kiến. Có lối sống đạo đức và giàu tình thương.Hết lòng phục vụ vua.Làm cho dân được sống ấm no, hạnh phúc.HƯỚNG DẪN HỌC SINH HỌC BÀI Ở NHÀ VÀ CHUẨN BỊ BÀI MỚI.Học thuộc văn bản Nước Đại Việt ta.Học thuộc ghi nhớ SGK / 69Học thuộc nội dung ghi trong vởHiểu thể loại Cáo, nắm nghệ thuật nổi bật của bài này.Nếu có điều kiện thì tham khảo thêm bài Bình Ngô đại cáo.Tiết sau “Trả bài tập làm văn số 5”.