Bài giảng Sinh học Khối 11 - Bài 18: Tuần hoàn máu (Chuẩn kiến thức)

BÀI 18 : TUẦN HOÀN MÁU 
Bạn hãy cho biết các sinh vật sau đây có hệ tuần hoàn không ? 
 Động vật đa bào có cơ thể nhỏ , dẹp và động vật đơn bào không có hệ tuần hoàn . 
 Động vật đa bào có kích thước cơ thể lớn có hệ tuần hoàn . 
Tim 
Tĩnh mạch 
Động mạch 
Mao mạch 
Hệ thống mạch máu 
Dịch tuần hoàn 
I. CẤU TẠO VÀ CHỨC NĂNG CỦA HỆ TUẦN HOÀN 
1. Cấu tạo chung 
	 Quan sát hình bên cho biết hệ tuần hoàn được cấu tạo từ những bộ phận chính nào ? 
I. CẤU TẠO VÀ CHỨC NĂNG CỦA HỆ TUẦN HOÀN 
1. Cấu tạo chung 
Gồm các bộ phận chính : 
- Dịch tuần hoàn : máu hoặc dịch mô-máu . 
 Tim : hút và đẩy máu trong mạch máu . 
 Hệ thống mạch máu : Động mạch , mao mạch , tĩnh mạch . 
2. Chức năng của hệ tuần hoàn 
Vận chuyển các chất từ bộ phận này đến bộ phận khác để đáp ứng cho các hoạt động sống của cơ thể . 
II. CÁC DẠNG HỆ TUẦN HOÀN Ở ĐỘNG VẬT 
Động vật đa bào có cơ thể nhỏ,dẹp và động vật đơn bào không có hệ tuần hoàn,các chất được trao đổi qua bề mặt cơ thể . 
Động vật đa bào có kích thước cơ thể lớn,do trao đổi chất qua bề mặt cơ thể không đáp ứng được nhu cầu của cơ thể dẫn đến các động vật đó có hệ tuần hoàn . 
Hệ tuần hoàn gồm : 
Hệ tuần hoàn hở 
Hệ tuần hoàn kín : 
	+ Hệ tuần hoàn đơn 
	+ Hệ tuần hoàn kép 
II. CÁC DẠNG HỆ TUẦN HOÀN Ở ĐỘNG VẬT 
Hệ tuần hoàn hở : Là hệ tuần hoàn trong dòng tuần hoàn của máu có một đoạn máu tràn vào khoang cơ thể trộn lẫn với dịch mô . 
1. Hệ tuần hoàn hở 
Hệ tuần hoàn hở là gì ? 
TIM 
Tĩnh mạch 
Động mạch 
Tế bào 
TIM 
Đường đi của máu trong hệ tuần hoàn hở 
Khoang cơ thể 
Hệ tuần hoàn hở có 2 đặc điểm chủ yếu sau đây : 
Máu được tim bơm vào động mạch và sau đó tràn vào khoang cơ thể . Ở đây , máu trộn lẫn với dịch mô tạo thành hỗn hợp máu-dịch mô . Máu tiếp xúc và trao đổi chất trực tiếp với các tế bào , sau đó trở về tim 
Máu chảy trong động mạch dưới áp lực thấp,tốc độ máu chảy chậm . 
Hệ tuần hoàn kín : Là hệ tuần hoàn có máu lưu thông trong mạch kín ( có mao mạch nối động mạch với tĩnh mạch ). 
II. CÁC DẠNG HỆ TUẦN HOÀN Ở ĐỘNG VẬT 
2. Hệ tuần hoàn kín 
Hệ tuần hoàn kín là gì ? 
TIM 
TIM 
Tĩnh mạch 
Động mạch 
Mao 
mạch 
Tế bào 
Đường đi của máu trong hệ tuần hoàn kín 
Đặc diểm của hệ tuần hoàn kín 
Máu được tim bơm đi lưu thông liên tục trong mạch kín,từ động mạch qua mao mạch,tĩnh mạch và sau đó về tim.Máu trao đổi chất với tế bào qua thành mao mạch . 
Máu chảy trong động mạch dưới áp lực cao hoặc trung bình,tốc độ máu chảy nhanh 
Đặc điểm 
Hệ tuần hoàn hở 
Hệ tuần hoàn kín 
Đại diện 
Đa số động vật thân mềm và động vật chân khớp . 
Mực ống , bạch tuộc , giun đốt , đv có xương sống . 
Hệ mạch 
( hở / kín ) 
Hở ( giữa TM và ĐM không có MM) 
Kín ( giữa TM và ĐM có MM) 
Đường đi của máu trong hệ mạch 
Tim Động mạch 
Tĩnh mạch kh . cơ thể 
Tim → Động mạch → Mao mạch 
 Tĩnh mạch 
Hình thức TĐC 
Trực tiếp ( Hiện tượng tắm máu của các tế bào ) 
Gián tiếp ( Thông qua thành mao mạch ) 
Áp lực 
Áp lực thấp 
Áp lực cao 
Tốc độ phân phối máu 
Máu đến các cơ quan chậm 
Máu đến các cơ quan nhanh 
HỆ TUẦN HOÀN KÍN VÀ HỆ TUẦN HOÀN HỞ 
Hệ tuần hoàn kín có ưu điểm gì so với hệ tuần hoàn hở ? 
Máu chảy trong động mạch dưới áp lực cao hoặc trung bình , tốc độ nhanh , máu đi xa , điều hòa và phân phối máu đến cơ quan nhanh  Đáp ứng nhu cầu trao đổi chất và trao đổi khí cao của cơ thể . 
	 Dựa vào số vòng tuần hoàn người ta chia hệ tuần hoàn kín ra làm mấy loại ? 
HỆ TUẦN HOÀN ĐƠN 
HỆ TUẦN HOÀN KÉP 
- Hệ tuần hoàn kín - đơn : ( cá , giun đốt ) 
Máu chảy trong động mạch với áp lực không cao đến mang ( da ) rồi đến các tế bào . ( chảy qua tim 1 lần ) 
Hệ tuần hoàn còn giúp trao đổi khí . 
II. CÁC DẠNG HỆ TUẦN HOÀN Ở ĐỘNG VẬT 
 Hệ tuần hoàn kín - kép :+ Ếch nhái , Bò sát 
II. CÁC DẠNG HỆ TUẦN HOÀN Ở ĐỘNG VẬT 
+ Chim và thú 
HỆ TUẦN HOÀN ĐƠN 
Chỉ đường đ i của máu trong hệ tuần hoàn của cá . Vì sao hệ tuần hoàn của cá được gọi là hệ tuần hoàn đơ n ? 
Máu xuất phát từ tim 
TIM 
→ 
động mạch mang 
→ 
mao mạch mang 
→ 
động mạch lưng 
→ 
mao mạch 
→ 
 tim 
động mạch mang 
mao mạch mang 
động mạch lưng 
Tĩnh mạch 
→ 
mao mạch 
Tĩnh mạch 
Vì ở cá các chỉ có một vòng tuần hoàn nên được gọi là vòng tuần hoàn đơ n . 
ĐƯỜNG ĐI CỦA MÁU TRONG HỆ TUẦN HOÀN ĐƠN 
Mao mạch mang 
Mao mạch 
Động mạch lưng 
Động mạch mang 
Tĩnh mạch 
TÂM THẤT 
TÂM NHĨ 
HỆ TUẦN HOÀN KÉP 
Hãy chỉ đường đ i của máu trong hệ tuần hoàn của chim . Vì sao hệ tuần hoàn của chim được gọi là hệ tuần hoàn kép ? 
Máu từ tim 
Động mạch phổi 
Mao mạch phổi 
Tim 
→ 
→ 
→ 
Tĩnh mạch phổi 
→ 
Máu từ tim 
Động mạch chủ 
Mao mạch 
Tim 
→ 
→ 
→ 
Tĩnh mạch chủ 
→ 
 Vì ở chim , thú,lưỡng cư,bò sát(đv có phổi ) có hai vòng tuần hoàn nên được gọi là vòng tuần hoàn kép 
Tim 
Động mạch phổi 
Mao mạch phổi 
Tĩnh mạch phổi 
Tĩnh mạch chủ 
Mao mạch 
Động mạch chủ 
ĐƯỜNG ĐI CỦA MÁU TRONG HỆ TUẦN HOÀN KÉP 
Động mạch chủ 
Mao mạch 
Mao mạch phổi 
VÒNG TUẦN HOÀN LỚN 
VÒNG TUẦN HOÀN NHỎ 
Tĩnh mạch 
Động mạch phổi 
Tĩnh mạch phổi 
TÂM NHĨ PHẢI 
TÂM THẤT PHẢI 
TÂM NHĨ TRÁI 
TÂM THẤT TRÁI 
 Lưỡng cư , tim có 3 ngăn 
 Bò sát ( trừ cá sấu ) tim có 4 ngăn nhưng vách ngăn tâm thất không hoàn toàn 
 Chim và thú tim có 4 ngăn (2 tâm thất và 2 tâm nhĩ ) hoàn toàn tách biệt nhau 
Hãy phân biệt hệ tuần hoàn đơn và hệ tuần hoàn kép ? 
Hệ tuần hoàn đơn 
Hệ tuần hoàn kép 
Có 1 vòng tuần hoàn 
Tim có 2 ngăn ( 1 tâm thất , 1 tâm nhĩ ) 
Máu chảy trong động mạch dưới áp lực trung bình 
Có 2 vòng tuần hoàn : Vòng tuần hoàn lớn đi khắp cơ thể và vòng tuần hoàn nhỏ qua phổi . 
Tim có 3 hoặc 4 ngăn ( 2 tâm nhĩ , 1 hoặc 2 tâm thất ) 
Máu chảy trong động mạch dưới áp lực cao 
Tim có mấy ngăn ? 
Có bao nhiêu vòng tuần hoàn ? 
MÁu chảy trong động mạch như thế nào ? 
Hệ tuần hoàn nào có ưu điểm hơn ? Vì sao ? 
Hệ tuần hoàn kép . Vì trong động mạch máu chảy dưới áp lực cao , máu chảy nhanh , đi xa tỏa ra áp lực thuận lợi cho quá trình trao đổi chất ở mao mạch  trao đổi chất diễn ra nhanh 
	 Dựa vào sơ đồ sau , hãy chỉ ra chiều hướng tiến hóa của hệ tuần hoàn ? 
 Từ chưa có hệ tuần hoàn đến có hệ tuần 	 hoàn . 
 Từ hệ tuần hoàn hở đến hệ tuần hoàn kín . 
Từ hệ tuần hoàn đơn đến hệ tuần hoàn kép . 
Từ tim có 2 ngăn đến tim có 3, 4 ngăn . 
 CHIỀU HƯỚNG TIẾN HÓA CỦA HỆ TUẦN HOÀN Ở ĐỘNG VẬT 
CỦNG CỐ 
Hệ tuần hoàn gồm các bộ phận nào ? 
Dịch tuần hoàn , tĩnh mạch , tim 
Dịch tuần hoàn , động mạch , tim 
Dịch thuần hoàn , mao mạch , tim 
Dịch tuần hoàn , hệ thống mạch máu , tim 
2. Hệ tuần hoàn hở có ở 
Đa số động vật thân mềm 
Động vật chân khớp 
Động vật có xương sống 
Đa số động vật thân mềm và động vật chân khớp 
3. Hệ tuần hoàn kín gồm có : 
Hệ tuần hoàn đơn 
Hệ tuần hoàn kép 
Hệ tuần hoàn máu 
Cả A và C đều đúng 
THE END