Bài giảng Sinh học Khối 12 - Bài 13: Ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen

20 0 C 
35 0 C 
20 0 C 
35 0 C 
AA 
aa 
Hình: Vai trò của kiểu gen và ảnh hưởng của nhiệt độ môi trường đối với màu sắc hoa anh thảo 
ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG 
LÊN SỰ BIỂU HIỆN CỦA GEN 
B ài 13 
3/22/2022 
2 
Gen (ADN )  mARN  Pôlipeptit  Prôtêin  tính trạng 
TT nu 
 qđ 
TT a amin 
đđ tế bào 
 Prôtêin 
đđ hình thái, sinh lí cơ thể 
TT nu 
qđ 
qđ 
qđ 
qđ 
qđ 
đđ mô 
qđ 
đđ cơ quan 
1. Mối quan hệ giữa gen và tính trạng 
Tính trạng trên cơ thể sinh vật là do gen quy định có hoàn toàn đúng hay không? 
Đọc vd1 và rút ra nhận xét về sự hình thành tính trạng lông thỏ? 
2. Sự tương tác giữa kiểu gen và môi trường 
HS thảo luận trong 3’ và trả lời các câu hỏi: 
a. Biểu hiện màu lông thỏ ở các vị trí khác nhau trên cơ thể phụ thuộc vào những yếu tố nào? 
b. Nhiệt độ cao có thể ảnh hưởng đến sự biểu hiện của gen tổng hợp mêlanin như thế nào? 
Thỏ Himalaya sp 
Tai, bàn chân , đuôi , mõm  lông đen 
 Cạo lông trắng trên lưng + buộc đá lạnh 
KQ : Ở lưng lông mọc có màu đen 
Tổng hợp Melanin  Lông đen 
Không tổng hợp Melanin  Lông trắng 
 KG KH 
MT Trong 
Thí nghiệm chứng minh 
 pH > 7: hoa màu đỏ, màu hồng hoặc màu tím . 
pH = 7: hoa màu trắng sữa. 
pH < 7: hoa màu lam. 
Hãy đọc vd2, rút ra nhận xét, giải thích sự hình thành màu sắc ở hoa cẩm tú cầu? 
Gen cấu trúc đột biến 
Enzim xúc tác 
Gen cấu trúc bình thường 
phênilalanin 
tirôzin 
Phênilalanin ứ đọng 
Máu 
Thiểu năng trí tuệ, mất trí 
Đầu độc TBTK ở não 
Qua 3 ví dụ trên, hãy rút ra nhận xét mối quan hệ giữa kiểu gen và môi trường? 
Các cá thể sống trong quần thể chịu sự tác động rất lớn của các yếu tố MT. Chúng ta cần phải làm gì để bảo vệ các loài động thực vật sống trong MT? 
 Môi trường 1 
 Kiểu hình 1 
 Môi trường 2 
Kiểu hình 2 
 Môi trường 3 
Kiểu hình 3 
 Môi trường n 
Kiểu hình n 
Kiểu gen 1 
3. Mức phản ứng của kiểu gen 
3.1 Khái niệm 
Mức phản ứng là gì? 
3/22/2022 
10 
Vd: Con taéc keø bieán ñoåi maøu saéc theo neàn moâi tröôøng 
Treân laù 
caây 
Treân ñaù 
Treân 
caønh caây 
2. Đặc điểm 
 Kiểu hình 1 
 Môi trường 1 
 Môi trường 2 
Kiểu hình 2 
 Môi trường 3 
Kiểu hình 3 
 Môi trường n 
Kiểu hình n 
Kiểu gen 1 
Mức phản ứng do yếu tố nào quy định? 
Mức phản ứng được chia làm mấy loại? 
Vd: ở gà 
+ Nuôi rất tốt : 3kg , lông vàng 
+ Nuôi tốt: 	 2.5kg , lông vàng 
+ Nuôi bình thường: 2kg , lông vàng 
+ Nuôi không tốt: 1kg , lông vàng 
Đặc điểm của từng loại mức phản ứng? Mức phản ứng nào giúp SV dễ thích nghi hơn với MT? 
→ chế độ dinh dưỡng ảnh hưởng lớn đến trọng lượng nhưng ít ảnh hưởng đến màu lông. 
Tính trạng số lượng 
Tính trạng chất lượng 
Giống lúa OM3536 (KG) 
A 
Chăm sóc tốt (MT 1 ) 
NS 7,5 tấn/ha (KH 1 ) 
B 
Chăm sóc bình thường (MT 2 ) 
NS 6,5 tấn/ha (KH 2 ) 
C 
Chăm sóc kém (MT 3 ) 
NS 5 tấn/ha (KH 3 ) 
Mối quan hệ giữa giống, kĩ thuật canh tác và năng suất ? 
Giống 
Năng suất 
Kĩ thuật canh tác 
+ Giống tốt, biện pháp KT tốt  năng suất cao 
+ Giống tốt, biện pháp KT không tốt  năng suất giảm 
+ Giống xấu, biện pháp KT tốt  năng suất tăng (giới hạn nhất định) 
Nghề trồng lúa để có năng suất cao 
dân gian có câu: 
Nhất : giống 
Nhì : cần 
Tam : phân 
Tứ : nước 
Kiểu gen 
Môi trường 
Thời tiết. 
+ 
Kiểu hình 
Tại sao các nhà khoa học lại khuyên nông dân không nên chỉ trồng 1 giống duy nhất (cho dù giống đó có năng suất cao) trên 1 diện tích rộng trong cùng 1 vụ ? 
HS đọc SGK và đề xuất phương pháp để xác định mức phản ứng của một KG? 
MT2: lá dạng bản rộng 
MT3: lá dạng mũi mác 
MT1: lá dạng bản dài 
3.3 Sự mềm dẻo về kiểu hình (thường biến) 
Hãy nhận xét hình dạng lá cây rau mác ở 3 loại môi trường khác nhau? 
Mùa đông 
Mùa hè 
Loài gấu Bắc cực 
Thế nào là mềm dẻo về kiểu hình? 
Achillea millefolium 
+ Hình vẽ thể hiện điều gì? 
+ Nhận xét về chiều cao cây của 2 KG trong mỗi độ cao nước biển? 
+ Mức độ mềm dẻo KH có được do đâu và phụ thuộc vào yếu tố nào? 
Quan sát hình 13 - thảo luận nhóm (3 phút) qua các câu hỏi: 
Sự mềm dẻo về kiểu hình của mỗi KG có ý nghĩa gì đối với chính bản thân sinh vật? 
Độ cao so với mặt nước biển (m) 
Độ cao so với mặt nước biển (m) 
50 
1400 
3050 
30 
1400 
3050 
0 
0 
Mức phản ứng của 2 KG khác nhau (a và b) của loài cỏ thi ( Achillea millefolium) với cao so với mặt nước biển. 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
50 
- 
- 
- 
Chiều cao cây (cm) 
30 
Chiều cao cây (cm) 
KG a 
KG b 
MT 
MT 
KH 
 	 Nói: Cô ấy được mẹ truyền cho tính trạng “ má lúm đồng tiền”có chính xác không? Nếu cần thì phải sửa lại câu nói này như thế nào? 
 Nói như vậy không hoàn toàn chính xác. 
Mẹ chỉ truyền cho con thông tin quy định 
việc hình thành tính trạng “má lúm đồng tiền” 
dưới dạng trình tự các nuclêôtit xác định (alen) 
 mà không truyền cho con tính trạng có sẵn. 
 Một số bà con nông dân mua hạt ngô lai có năng suất cao về trồng nhưng cây ngô lại không cho hạt. Giả sử công ty giống đã cung cấp hạt giống đúng tiêu chuẩn. Hãy giải thích nguyên nhân dẫn đến tình trạng cây ngô không cho hạt trong trường hợp trên? 
Mỗi giống cây đều cần một loạt các điều kiện 
môi trường thích hợp. Giống cây ngô không cho 
 hạt có thể do chúng được gieo trồng trong điều 
kiện thời tiết không thích hợp. 
Câu 1 : Chọn phát biểu đúng trong các câu sau: 
Câu hỏi trắc nghiệm 
B. Kiểu hình như nhau bao giờ cũng có cùng kiểu gen. 
A. Kiểu gen như nhau chắc chắn có kiểu hình như nhau. 
C. Cùng một kiểu gen có thể biểu hiện kiểu hình khác nhau. 
D. Cùng một kiểu hình chỉ có một kiểu gen. 
sai 
sai 
đúng 
sai 
Câu 2 : Điều nào sau đây không đúng về mức phản ứng? 
Câu hỏi trắc nghiệm 
B. Mức phản ứng không được di truyền. 
A. Mức phản ứng là tập hợp các KH của một KG tương ứng với các điều kiện MT khác nhau. 
C. Tính trạng chất lượng có mức phản ứng hẹp. 
D. Tính trạng số lượng có mức phản ứng rộng. 
 
 
 
