Bài giảng Sinh học Lớp 10 - Bài 11: Vận chuyển các chất qua màng sinh chất - Trường THPT Thái Phúc

Trường THPT Thỏi Phỳc 
HỘI GIẢNG 
GV: V ũ Thị Phương Thư 
Chào mừng ngày nhà giáo việt nam 20-11 
Kiểm tra bàI cũ 
Em hãy nêu các thành phần cấu tạo của màng sinh chất và cho biết một số chức năng cơ bản của màng sinh chất ? 
Cấu trỳc màng sinh chất 
Cỏc sợi của chất nền ngoại bào 
Glicụprụtờin 
cỏcbohydrat 
Khung xương tế bào 
cụlestờron 
phụtpholipit 
Prụtờin xuyờn màng 
Prụtờin bỏm màng 
2 
3 
6 
4 
5 
7 
8 
1 
Bài 11 :  vận chuyển các chất qua màng sinh chất 
Có 3 phương thức 
Có bao nhiêu phương thức vận chuyển 
các chất qua màng sinh chất ? 
Hãy dự đ oán hiện tượng gì sẽ xảy ra tiếp theo ? 
Tinh thể KI 
Tinh thể CuSO 4 
Màng thấm 
Cốc nước 
Hiện tượng thí nghiệm trên là hiện tượng khuếch tán . Vậy khuếch tán là gì? 
Vận chuyển thụ đ ộng 
1. Thí nghiệm 
i. Vận chuyển thụ đ ộng 
1. Thí nghiệm 
 Khuếch tán là hiện tượng di chuyển của các chất từ nơi có nồng độ cao nồng độ thấp . 
Thẩm thấu là sự khuếch tán của các phân tử nước qua màng sinh chất . 
2. Khái niệm : 
Vận chuyển thụ động 
Chất tan từ nơi có nồng độ 
cao thấp 
Không tiêu tốn năng lượng (ATP) 
Ngoài màng tế bào 
Trong tế bào 
Các chất khuyếch tán qua màng sinh chất bàng nhưng cách nào? 
Các chất khuếch tán qua màng sinh chất bằng 2 cách : 
 Khuếch tán trực tiếp qua lớp phôtpholipit : 
Những chất có kích thước nhỏ,không phân cực,tan trong dầu mỡ . VD: CO 2 , O 2  
Khuếch tán qua kênh prôtêin xuyên màng : 
 Những chất có kích thước lớn , phân cực , các ion. 
 VD: glucôzơ 
Nước đư ợc thẩm thấu vào trong tế bào bằng kênh prôtêin đ ặc biệt gọi là aquaporin . 
Sự khuếch tán các chất qua màng sinh chất phụ thuộc vào những yếu tố nào? 
 Sự chênh lệch về nồng độ giữa môi trường bên trong và bên ngoài tế bào . 
 Kích thước của các chất 
 Tính chất của các chất 
Nghiên cứu SGK phân biệt 3 môi trường sau ? 
Các loại môi trường 
Nồng độ chất tan ở môi trường ngoài tế bào 
Nồng độ chất tan ở bên trong tế bào 
- Ưu trương 
- Nhược tr ương 
- Đẳng tr ương 
Cao 
Thấp 
Thấp 
Cao 
Bằng nhau 
Bằng nhau 
Nếu có những chất mà tế bào rất cần nhưng nồng độ của nó lại nhỏ hơn trong tế bào thì tế bào có thể lấy các chất đó được không? 
 Hiện tượng : 
 Tại ống thận , nồng độ glucôz ơ trong nước tiểu thấp hơn trong máu nhưng glucôz ơ vẫn đư ợc thu hồi về máu . 
ATP 
ii. Vận chuyển chủ động 
ii. Vận chuyển chủ động 
Vận chuyển chủ động 
(Vận chuyển tích cực) 
Chất tan từ nơi có nồng độ 
thấp cao 
Tiêu tốn năng lượng (ATP) 
VD : Bơm Na-K 
Đ iều kiện để có thể tiến hành vận chuyển chủ đ ộng ? 
Vận chuyển chủ đ ộng thường cần : 
 Các “máy bơm” đ ặc chủng cho từng loại chất cần vận chuyển . 
 Năng lượng ATP 
Vận chuyển các chất có kích thước nhỏ 
Những phân tử có kích thước 
 lớn sẽ đư ợc vận chuyển 
nh ư thế nào ? 
iii . Nhập bào và xuất bào 
Là phương thức tế bào đưa các chất vào bên trong tế bào bằng cách biến dạng màng sinh chất. 
+ Nếu các chất lấy vào là chất rắn (vi khuẩn ) gọi là thực bào . 
+ Nếu chất đưa vào là các giọt dung dịch gọi là ẩm bào 
Là phương thức tế bào đưa các chất ra khỏi tế bào bằng cách biến dạng màng sinh chất. 
Nhập bào 
Xuất bào 
Ví dụ về hiện tượng nhập bào và xuất bào 
Xác đ ịnh đ iều kiện vận chuyển các chất của các ph ươngthức vận chuyển tương ứ ng 
Các phương thức vận chuyển 
Đáp án 
Đ iều kiện 
Vận chuyển thụ đ ộng 
Vận chuyển chủ đ ộng 
Xuất nhập bào 
1 
2 
3.. 
a, Phải có sự chênh lệch nồng độ 
b, Phải có prôtêin vận chuyển đ ặc biệt 
c, Phải có năng lượng ATP 
d, Kích thước các chất nhỏ hơn đư ờng kính lỗ màng 
e, tan trong phôtpholipit 
g, có sự biến dạng của màng 
a,d,e , 
b,c,d 
c,g 
Vận chuyển thụ đ ộng 
Vận chuyển chủđộng 
Khác nhau 
Giống nhau 
Lập bảng so sánh 2 phương thức vận chuyển thụ đ ộng và chủ đ ộng . 
Vận chuyển thụ đ ộng 
Vận chuyển chủ động 
Khác nhau 
Tuân theo qui luật khuếch tán 
Không mất năng lượng 
Qua lớp phôtpholipit và prôtêin 
Ngược với qui luật khuếch tan 
Mất năng lượng ATP 
Qua prôtêin mang prôtêin vận chuyển 
Giống nhau 
Đ ều tham gia vận chuyển các chất , tham gia các qua trình chuyển hoá 
Thí nghiệm : Ngâm rau sống vào cốc nước muối loãng . 
Xảy ra hiện tượng gì? Giải thích hiện tượng đó? 
xin chân thành cảm ơn 
các thầy cô và các em!