Bài giảng Sinh học Lớp 10 - Bài 13: Khái quát về năng lượng và chuyển hoá vật chất - Trường THPT Nguyễn Thông

. 
 - Năng lượng là khả năng sinh công 
 - Các dạng : nhiệt năng , cơ năng , điện năng , hóa năng  
 Hãy cho biết sự biến đổi trạng thái năng lượng ở hình trên ? 
ĐỘNG NĂNG 
THẾ NĂNG 
KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
Bài 13 
ĐỘNG NĂNG 
 Chuyển hóa năng lượng là gì ? 
I. NĂNG LƯỢNG VÀ CÁC DẠNG NĂNG LƯỢNG TRONG TẾ BÀO 
 2. ATP – đồng tiền năng lượng của tê ́ bào 
 1. Khái niệm năng lượng 
KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
Bài 13 
 1. Khái niệm năng lượng 
  - T rạng thái năng lượng : 
Động năng 
Thế năng 
Là dạng năng lượng sẵn sàng sinh ra công . 
Là loại năng lượng dự trữ , có tiềm năng sinh công . 
 - Năng lượng là khả năng sinh công 
 - Các dạng : nhiệt năng , cơ năng , điện năng , hóa năng  
 - Chuyển hóa năng lượng : là sự chuyển đổi qua lại giữa các dạng NL ( động năng và thế năng ). 
II. CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
ATP 
 Hóa năng 
Năng lượng chủ có trong tế bào là dạng nào ? 
KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
Bài 13 
I. NĂNG LƯỢNG VÀ CÁC DẠNG NĂNG LƯỢNG TRONG TẾ BÀO 
 2. ATP – đồng tiền năng lượng của tê ́ bào 
 1. Khái niệm năng lượng 
 Quan sát hình sau và cho biết ATP được cấu tạo như thế nào ? 
Hai nhóm phôtphat cao năng 
Bazơ nitơ 
Đường Ribôzơ 
II. CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
Bài 13 
I. NĂNG LƯỢNG VÀ CÁC DẠNG NĂNG LƯỢNG TRONG TẾ BÀO 
 2. ATP – đồng tiền năng lượng của tê ́ bào 
 1. Khái niệm năng lượng 
II. CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
 Quan sát hình sau và cho biết ATP được cấu tạo như thế nào ? 
I. NĂNG LƯỢNG VÀ CÁC DẠNG NĂNG LƯỢNG TRONG TẾ BÀO 
 2. ATP – đồng tiền năng lượng của tê ́ bào 
 1. Khái niệm năng lượng 
KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
Bài 13 
 2. ATP – đồng tiền năng lượng của tê ́ bào 
 - ATP ( A đênôzin T ri P hotphat ) là hợp chất cao năng cấu tạo gồm : bazơ nitơ Ađênin , đường ribôzơ , 3 nhóm photphat . 
 a. Cấu tạo 
II. CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
Vì trong cấu tạo ATP có các liên kết giữa các nhóm phôtphat giàu năng lượng , dễ bị phá vỡ để giải phóng ra năng lượng . 
a. Cấu tạo của ATP 
KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
Bài 13 
  Vì sao nói ATP là một hợp chất cao năng ? 
 Quan sát ảnh động và cho biết ATP truyền năng lượng cho các hợp chất khác bằng cách nào ? 
ATP 
- Pi 
ADP 
+Pi 
Hoạt động cần năng lượng 
 Trong tế bào ATP được sử dụng cho các hoạt động nào ? 
KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
Bài 13 
Tổng hợp nên các chất 
KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
Bài 13 
Vận chuyển các chất qua màng 
Sinh công cơ học 
 Trong tế bào ATP được sử dụng cho các hoạt động nào ? 
KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
Bài 13 
I. NĂNG LƯỢNG VÀ CÁC DẠNG NĂNG LƯỢNG TRONG TẾ BÀO 
 2. ATP – đồng tiền năng lượng của tê ́ bào 
II. CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
 1. Khái niệm năng lượng 
 2. ATP – đồng tiền năng lượng của tê ́ bào 
 a. Cấu tạo : 
 b. Chức năng : 
 - Tổng hợp nên các chất hóa học cần thiết cho TB. 
 - Vận chuyển các chất qua màng . 
 - Sinh công cơ học . 
Vận động cơ 
Sinh tổng hợp 
Dẫn truyền thần kinh 
Hoạt tải 
ATP 
CO 2 + H 2 O 
SƠ ĐỒ CHUYỂN HÓA VÀ SỬ DỤNG NĂNG LƯỢNG TRONG TẾ BÀO 
Nhà máy NL 
ADP + P 
Chất hữu cơ + O 2 
 Tại sao ATP được xem là đồng tiền năng lượng của tế bào ? 
- Vì trong quá trình chuyển hóa vật chất , ATP liên tục tạo ra và gần như ngay lập tức được sử dụng cho các hoạt động sống của tế bào mà không tích trữ lại  ATP là dạng năng lượng được tiêu dùng hàng ngày như tiền tệ . 
- Chỉ con đực mới phát sáng  thu hút con cái vào mùa sinh sản . 
 - Thủy phân ATP  AS lạnh ( không tỏa nhiệt ) 
- Nếu tạo ra AS bằng cách đốt dầu mỡ như chúng ta đốt nến thì nhiệt độ tỏa ra đủ để thiêu cháy chúng trước khi gặp đom đóm cái . 
 Vào mùa hè buổi tối ta hay thấy những con đom đóm phát sáng nhấp nháy giống như ánh sáng điện . Em hãy giải thích hiện tượng trên ? 
Chất đốt 
+ O 2 
Nhiệt 
CO 2 + H 2 O 
Chất hữu cơ + O 2 
Nhiệt 
CO 2 + H 2 O 
ATP 
Năng lượng - Hoạt động sống 
Sơ đồ chuyển hóa năng lượng trong xe ô tô ( A)và trong tế bào (B). 
 ADP + P 
>100 o C 
37 o C 
A 
B 
 Tại sao con người khi hoạt động không bị đốt nóng lên nhanh chóng và quá mức như chiếc xe máy ? 
 Lao động trí óc tốn nhiều ATP. Cần có chế độ dinh dưỡng hợp lí cho từng đối tượng lao động  ăn sáng hợp lí , sử dụng NL đảm bảo sức khỏe cho con người 
Học tập 
Nghiên cứu 
6 
Nhiệt 
Nhiệt 
Nhiệt 
Nhiệt 
Dòng năng lượng qua chuỗi thức ăn : 
Dòng vật chất trong thế giới sống 
Cây xanh 
Động vật ăn thịt 
Động vật ăn thực vật 
Quang năng 
Nhiệt năng 
Nhiệt năng phát tán vào môi trường 
Quang hợp 
Hô hấp 
Hoá năng trong chất hữu cơ 
Hoá năng trong liên kết cao năng (ATP) 
Nhiệt năng 
Quang năng 
Chuyển hoá năng lượng trong cơ thể sống 
Prôtêin 
Enzim 
axit amin 
Máu ( aa ) 
Màng ruột 
Tế bào 
O2 + 
ATP + SP thải 
Tích trữ 
CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
( Prôtêin ) 
KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
Bài 13 
Cung cấp cho mọi hoạt động sống của tế bào 
  - Khái niệm chuyển hóa vật chất : là tập hợp các phản ứng sinh hóa xảy ra bên trong TB. 
 Thế nào là chuyển hóa vật chất ? 
KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
Bài 13 
I. NĂNG LƯỢNG VÀ CÁC DẠNG NĂNG LƯỢNG TRONG TẾ BÀO 
 2. ATP – đồng tiền năng lượng của tê ́ bào 
II. CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
 1. Khái niệm năng lượng 
II. CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
Prôtêin 
Enzim 
axit amin 
Máu ( aa ) 
Màng ruột 
Tế bào 
O2 + 
ATP + SP thải 
Tích trữ 
CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
( Prôtêin ) 
Cung cấp cho mọi hoạt động sống của tế bào 
Dị hóa 
Dị hóa 
Đồng hóa 
 Chuyển hóa vật chất gồm những quá trình nào ? 
Ngoài prôtêin ra , gluxit , lipit cũng tham gia chuyển hóa vật chất tạo năng lượng 
KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
Bài 13 
I. NĂNG LƯỢNG VÀ CÁC DẠNG NĂNG LƯỢNG TRONG TẾ BÀO 
 2. ATP – đồng tiền năng lượng của tê ́ bào 
II. CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
 1. Khái niệm năng lượng 
 - Bản chất chuyển hóa vật chất , gồm : 
  - Khái niệm chuyển hóa vật chất : 
là tập hợp các phản ứng sinh hóa xảy ra bên trong TB. 
II. CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
Đồng hóa 
Dị hóa 
Phân giải các chất hữu cơ phức tạp thành các chất đơn giản và giải phóng năng lượng . 
Tổng hợp các chất hữu cơ phức tạp từ chất đơn giản và tích lũy năng lượng . 
KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
Bài 13 
I. NĂNG LƯỢNG VÀ CÁC DẠNG NĂNG LƯỢNG TRONG TẾ BÀO 
 2. ATP – đồng tiền năng lượng của tê ́ bào 
II. CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
 1. Khái niệm năng lượng 
Vai trò của chuyển hóa vật chất ? 
 Vai trò của chuyển hóa vật chất ? 
 - Vai trò của chuyển hóa vật chất : 
 + Giúp TB thực hiện các đặc trưng khác của sự sống như sinh trưởng , phát triển , cảm ứng , sinh sản . 
 + Chuyển hóa vật chất luôn kèm theo chuyển hóa NL. 
KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
Bài 13 
I. NĂNG LƯỢNG VÀ CÁC DẠNG NĂNG LƯỢNG TRONG TẾ BÀO 
 2. ATP – đồng tiền năng lượng của tê ́ bào 
II. CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
 1. Khái niệm năng lượng 
Vai trò của chuyển hóa vật chất ? 
 Tại sao nói chuyển hóa vật chất luôn kèm theo chuyển hóa năng lượng ? 
Tại sao nói có thực mới vực được đạo ? 
Củng cố 
TRÒ CHƠI Ô CHỮ 
H 
O 
A 
N 
A 
N 
G 
A 
T 
P 
Câu 1: Dạng năng lượng tiềm ẩn trong các liên kết hóa học được gọi là gì ? 
Câu 2: Trong cơ thể chất nào được ví như đồng tiền năng lượng của tế bào ? 
Câu 3: Chuyển hóa vật chất gồm 2 mặt là dị hóa và  
Câu 4: Ribozo thuộc nhóm chất gì ? 
Câu 6: ATP  bớt 1 gốc phophat để trở thành ADP 
Câu 7: Trạng thái năng lượng sẵn sàng sinh công là  năng 
Chuyển hóa vật chất luôn kèm theo chuyển hóa  
1 
2 
3 
4 
Câu 5: Sự co của tế bào cơ tim sẽ tiêu tốn 1 .. ượng ATP 
5 
6 
7 
Đ 
O 
N 
G 
H 
O 
A 
Đ 
U 
O 
N 
G 
L 
N 
A 
N 
G 
L 
U 
O 
N 
G 
8 
9 
Câu 8: Trạng thái tồn tại của năng lượng là động năng và  
Câu 9: Năng lượng là đại lượng đặc trưng cho khả năng sinh  
 T H E N A N G 
 C H U Y E N 
C O N G 
Đ O N G 
	 Câu 1: ATP được cấu tạo từ 3 thành phần là 
A. ađenôzin , đường ribôzơ , 3 nhóm photphat . 
B. ađenôzin , đường đeôxiribôzơ , 3 nhóm photphat . 
 . 
D. ađenin, đường ribôzơ, 3 nhóm photphat. 
C. ađenin , đường đeôxi ribôzơ , 3 nhóm photphat . 
Đúng rồi !! 
Củng cố 
B. các liên kết phốtphát cao năng dễ hình thành nhưng không dễ phá huỷ . 
A. nó có các liên kết phốtphát cao năng dễ bị phá vỡ để giải phóng năng lượng . 
D. nó vô cùng bền vững và mang nhiều năng lượng 
C. nó dễ dàng thu được từ môi trường ngoài cơ thể . 
Câu 2: ATP là một phân tử quan trọng trong trao đổi chất vì 
Đúng rồi !! 
- Học bài và trả lời câu hỏi SGK 
- Soạn tiếp bài 14, cho biết : 
+ Enzim là gì ? 
+ Cơ chế tác động và các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt tính của enzim ? 
+ Vai trò của enzim trong chuyển hóa vật chất ? 
Höôùng daãn veà nhaø 
TIẾT HỌC KẾT THÚC 
CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÍ THẦY CÔ ĐẾN DỰ TIẾT HỌC! 
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT! 
Chúc các em học tốt ! 
Câu 1: Dạng năng lượng tiềm ẩn trong các liên kết hóa học được gọi là gì ? 
Câu 2: Trong cơ thể chất nào được ví như đồng tiền năng lượng của tế bào ? 
Câu 3: Chuyển hóa vật chất gồm 2 mặt là dị hóa và  
Câu 4: Ribozo thuộc nhóm chất gì ? 
Câu 6: ATP  bớt 1 gốc phophat để trở thành ADP 
Câu 7: Trạng thái năng lượng sẵn sàng sinh công là  năng 
Chuyển hóa vật chất luôn kèm theo chuyển hóa  
1 
2 
3 
4 
Câu 5: Sự co của tế bào cơ tim sẽ tiêu tốn 1 .. ượng ATP 
5 
6 
7 
8 
9 
Câu 8: Trạng thái tồn tại của năng lượng là động năng và  
Câu 9: Năng lượng là đại lượng đặc trưng cho khả năng sinh  
H 
O 
A 
N 
A 
N 
G 
A 
T 
P 
Đ 
O 
N 
G 
H 
O 
A 
Đ 
U 
O 
 N 
G 
L 
 T H E N A N G 
 C H U Y E N 
C O N G 
Đ O N G 
TRÒ CHƠI Ô CHỮ 
N 
A 
N 
G 
L 
U 
O 
N 
G 
Vật chất : chiếm 1 không gian nhất định và có trọng lượng 
Năng lượng : là khả năng gây ra những biến đổi vật chất làm cho vật chất chuyển động = có khả năng sinh công