Bài giảng Sinh học Lớp 10 - Bài 25: Sinh trưởng của vi sinh vật - Nguyễn Thị Thu Hương

1. Khái niệm : 
2. Thời gian thế hệ ( g ) : 
- Là số lần phân chia của tế bào trong một đơn vị thời gian (1h) 
- Cho biết sự phân chia của tế bào diễn ra nhanh hay chậm 
3. Tốc độ sinh trưởng riêng : 
Nếu không quan sát bảng trên , em tính số lần phân chia của VK E.coli ở đkiện thích hợp (g=20’) trong 1h như thế nào ? 
4. Một số công thức cơ bản : 
n= t/g 
n: số lần phân chia của tế bào 
t: thời gian nuôi cấy VSV 
g: thời gian thế hệ 
Qua bảng , ta thấy sau thời gian t có bao nhiêu tế bào được sinh ra từ 1TB? 
Thêi gian ( phút ) 
Sè lÇn ph©n chia 
2 n 
Sè TB cña quần thể (N 0 x 2 n ) 
0 
0 
2 0 =1 
1 
20 
1 
2 1 =2 
2 
40 
2 
2 2 =4 
4 
60 
3 
2 3 =8 
8 
80 
4 
2 4 =16 
16 
. 
t 
n 
2 n 
2 n 
Nếu số TB ban đầu không phải 1TB mà là N 0 TB thì sau thời gian t có bao nhiêu TB được sinh ra ? 
I. KHÁI NIỆM SINH TRƯỞNG 
1. Khái niệm : 
2. Thời gian thế hệ ( g ) : 
3. Tốc độ sinh trưởng riêng : 
4. Một số công thức cơ bản : 
n= t/g 
n: số lần phân chia của tế bào 
t: thời gian nuôi cấy VSV 
g: thời gian thế hệ 
N t = N 0 .2 n 
N 0 : Số TB vi khuẩn ban đầu trong quần thể 
n: Số lần phân chia của TB 
N t : Số TB vi khuẩn sau thời gian t 
Nếu số TB ban đầu(N 0 ) l à 10 5 TB thì sau 2h số lượng TB trong bình ( N t ) là bao nhiêu ? 
Ta có : 
 * S ố lần TB phân chia : n= t/g = 120/20=6 ( lần ) 
* S ố TBVK sau thời gian 2h: Nt = N 0 x 2 n = 10 5 x 2 6 = 64x10 5 (TB) 
- Nuôi cấy không liên tục - 
Bình môi trường dinh dưỡng 
Bình nuôi cấy 
- Môi trường không được bổ sung chất dinh dưỡng mới và không được lấy đi các sản phẩm chuyển hoá vật chất 
II. SỰ SINH TRƯỞNG CỦA QUẦN THỂ VI KHUẨN 
Thế nào là môi trường nuôi cấy không liên tục ? 
 1. Nuôi cấy không liên tục 
Trong môi trường đó VK sinh trưởng như thế nào ? 
II. SỰ SINH TRƯỞNG CỦA QUẦN THỂ VI KHUẨN 
1. Nuôi cấy không liên tục 
- Môi trường không được bổ sung chất dinh dưỡng mới và không được lấy đi các sản phẩm chuyển hoá vật chất 
- Quần thể VK sinh trưởng theo 1đường cong gồm 4 pha : 
	 Pha ti ềm phát , pha lũy th ừa , pha cân b ằng , pha suy vong 
Log soá löôïng teá baøo 
Thôøi gian 
 Pha tieàm phaùt 
 Pha luõy thöøa 
 Pha caân baèng 
 Pha suy vong 
Hình 25. Đường cong sinh trưởng của quần thể vi khuẩn trong nuôi cấy không liên tục 
 Nghiên c ứu hình 25 và thông tin SGK hoàn thành phi ếu h ọc t ập 1 ? 
Các pha sinh trưởng 
 Đặc điểm 
Nguyên nhân 
Pha tiềm phát ( pha lag) 
Pha lũy th ừa ( pha log) 
Pha cân b ằng 
Pha suy vong 
PHI ẾU H ỌC T ẬP SỐ 1 
Số lượng TB chưa tăng 
 Vi khuẩn thích nghi với MT. Enzim cảm ứng hình thành để phân giải cơ chất . 
Số lư ợng TB tăng theo c ấp số nhân 
Quá trình TĐC di ễn ra m ạnh mẽ, t ốc độ sinh trư ởng c ực đ ại 
Số lư ợng TB đ ạt c ực đ ại và không đ ổi theo th ời gian 
Số lư ợng TB sinh ra b ằng số lư ợng TB ch ết đi 
Số lư ợng TB trong qu ần thể gi ảm d ần 
Do ch ất dinh dư ỡng c ạn ki ệt , ch ất đ ộc h ại tích lũy ngày càng nhi ều 
V ậy , để thu đư ợc số lư ợng VSV t ối đa thì nên d ừng ở pha nào   ? 
 Để không x ảy ra pha suy vong c ủa qu ần thể vi khu ẩn thì ph ải làm gì   ? 
Log soá löôïng teá baøo 
Thôøigian 
 Pha tieàm phaùt 
 P.l ũy thừa 
 P. caân baèng 
 Pha suy vong 
 MT dinh döôõng 
 Bình nuoâi VSV 
Ph ần d ịch l ấy ra 
II. SỰ SINH TRƯỞNG CỦA QUẦN THỂ VI KHUẨN 
1. Nuôi cấy không liên tục 
2. Nuôi cấy liên tục 
- Môi trư ờng nuôi c ấy đư ợc bổ sung liên t ục các ch ất dinh dư ỡng vào và đ ồng th ời l ấy ra m ột lư ợng d ịch nuôi c ấy tương đương 
 * Trong nuôi c ấy liên t ục không có pha ti ềm phát , vì sao  ? 
- Qu ần thể VK sinh trư ởng chủ y ếu ở pha lũy th ừa , không có pha ti ềm phát v à pha suy vong 
Van 
 *Thế nào là MT nuôi c ấy liên t ục  ? 
 Ứng d ụng c ủa nuôi c ấy không liên t ục và nuôi c ấy liên t ục trong th ực tế như thế nào  ? 
* Ứng d ụng 
S ản xu ất bia 
S ản xu ất rư ợu 
* Ứng d ụng 
S ản xu ất tương 
S ản xu ất nư ớc m ắm 
S¶n xuÊt 
 sinh khèi 
S¶n xuÊt hoocmon 
S¶n xuÊt enzim 
S¶n xuÊt axit amin,vitamin 
lipaza 
Sản xuất sinh khối và các hợp chất có hoạt tính sinh học : 
III. GI ỚI THI ỆU C ÁC H ÌNH TH ỨC SINH S ẢN C ỦA VI SINH V ẬT 
Nghiên cứu SGK, cho biết vi sinh vật c ó nh ững hình th ức sinh s ản nào ? 
Sinh s¶n cña vi sinh vËt 
Sinh s¶n cña vi sinh vËt nh©n s¬ 
Sinh s¶n cña vi sinh vËt nh©n thùc 
Ph ân đôi 
N ảy chồi 
Sinh s¶n b»ng bµo tö 
Sinh s¶n b»ng bµo tö 
N¶y chåi 
Ph©n ®«i 
Sinh s¶n b»ng bµo tö v« tÝnh 
Sinh s¶n b»ng bµo tö h ữ u tÝnh 
Bµo tö ® èt 
Ngo¹i bµo tö 
1.Sinh sản của vi sinh vật nhân sơ 
1.1.Phân đôi 
III. GI ỚI THI ỆU C ÁC H ÌNH TH ỨC SINH S ẢN C ỦA VI SINH V ẬT 
1.2 Nảy chồi 
Sinh sản bằng bào tử đốt ở xạ khuẩn 
1.3. Sinh sản bằng bào tử 
Sinh sản bằng ngoại bào tử ở xạ khuẩn 
Nội bào tử ở 
vi khuẩn 
Khác v ới các lo ại trên , khi g ặp đk b ất l ợi TBVK sinh dư ỡng hình thành bên trong 1n ội bào tử. Đây không ph ải là hình th ức sinh s ản . 
2.Sinh sản của vi sinh vật nhân thực 
2.1. Sinh sản bằng bào tử : 	 	 
Sinh sản vô tính bằng bào tử trần ở nấm mốc t ươ ng 
Sinh sản vô tính bằng bào tử kín ở nấm mốc trắng 
* bào tử vô tính : 	 	 
2.Sinh sản của vi sinh vật nhân thực 
2.1. Sinh sản bằng bào tử : 
* bào tử hữu tính : 	 	 
Sinh sản bằng bào tử tiếp hợp : 
Bào tử túi 
2.2. Sinh sản bằng cách nảy chồi : 
2.Sinh sản của vi sinh vật nhân thực 
Hiện tượng nảy chồi của nấm men 
TiÕp hîp ở t rïng đế giày 
Ph©n ®«i ë trïng ®Õ giµy 
 Bµo tö chuyÓn ® éng 
2.Sinh sản của vi sinh vật nhân thực 
2.3. Phân đôi : 
Hãy chỉ ra sự ti ến hóa trong các hình th ức sinh s ản c ủa VSV nhân th ực so v ới VSV nhân sơ?. 
Dạ dày và ruột thường xuyên được bổ sung thức ăn và cũng thường xuyên thải ra ngoài những sản phẩm chuyển hóa vật chất cùng với các VSV. 
Tại sao nói : “ Hệ thống dạ dày - ruột ở người là một hệ thống nuôi cấy liên tục đối với VSV” ? 
CỦNG CỐ 
CỦNG CỐ 
C©u 1 : Sau 60 phót nu«i cÊy , tõ 100 tÕ bµo vi khuÈn E.coli sÏ h×nh thµnh bao nhiªu tÕ bµo ?(g=20’) 
A.80 
B.800 
C.200 
D.160 
§¸p ¸n B 
C©u 2 : BiÓu hiÖn sinh tr­ëng cña vi sinh vËt ë pha luü thõa lµ: 
A. Tèc ®é sinh tr­ëng lín nhÊt 
B. Tèc ®é sinh tr­ëng nhá nhÊt 
C. Tèc ®é sinh tr­ëng gi¶m sót 
D. Dõng sinh tr­ëng 
§¸p ¸n A 
CỦNG CỐ 
Câu 3: Biểu hiện sinh trưởng của vi sinh vật ở pha cân bằng trong môi trường nuôi cấy là ? 
A. Số chết đi nhiều hơn số sinh ra 
B. Số được sinh ra bằng với số chết đi . 
C. Số được sinh ra nhiều hơn số tế bào chết đi 
D. Chỉ có chết mà không có sinh ra 
Câu 4 : Biểu hiện của VSV trong pha tiềm phát là ? 
A. Sinh trưởng nhanh 
B. Bị chết đi 
C. Thích nghi dần với môi trường nuôi cấy 
D. Cả 3 biểu hiện trên 
BÀI TẬP VỀ NHÀ 
C ác tiêu chí 
Nu ôi cấy không liên tục 
Nu ôi cấy liên tục 
Kh ái niệm 
Đ ặc đi ểm sinh trư ờng c ủa VSV 
Thành ph ần MT nuôi c ấy 
Ứng d ụng 
*HOÀN THÀNH PHI ẾU H ỌC T ẬP SỐ 2 
* Trả lời câu hỏi SGK Tr 101-105; Đọc khung cuối bài , “ Em có biết ” 
* Đọc trước bài 27-105 
Xin tr©n träng c¶m ¬n ! 
Giải đáp ô chữ bí ẩn 
T 
Ệ 
H 
Ế 
H 
Ờ 
I 
G 
I 
A 
N 
T 
H 
L 
U 
Y 
T 
H 
Ừ 
A 
C 
Ụ 
T 
K 
H 
Ô 
N 
G 
L 
I 
Ê 
N 
T 
I 
Ề 
M 
P 
H 
Á 
T 
C 
 
N 
B 
Ằ 
N 
G 
U 
C 
Ụ 
T 
Ô 
I 
C 
Ấ 
Y 
L 
I 
Ê 
N 
N 
D 
I 
T 
R 
U 
Y 
Ề 
N 
S 
U 
Y 
V 
O 
N 
G 
S 
I 
N 
H 
T 
R 
N 
G 
V 
I 
K 
H 
U 
Ẩ 
N 
N 
U 
Ô 
I 
C 
Ấ 
Y 
V 
S 
V 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
Ư 
Ơ 
Từ khoá 
Câu 1. Có 13 chữ : từ chỉ thời gian 
để số tế bào trong quần thể vi sinh vật tăng gấp đôi 
Câu 2. Có 7 chữ : tên gọi giai đoạn thứ 2 
của sự sinh trưởng vi sinh vật 
trong môi trường nuôi cấy không liên tục 
Câu 3. Có 12 chữ : tên gọi một quá trình nuôi cấy 
 vi sinh vật không có bổ sung thêm chất dinh dưỡng 
Câu 4. Có 8 chữ : tên chỉ 
 giai đoạn đầu tiên của sinh trưởng vi sinh vật 
 trong môi trường nuôi cấy 
Câu 5. Có 7 chữ : ở pha này , số lượng tế bào sinh ra 
và số lượng tế bào chết đi tương đương nhau 
Câu 6. Có 14 chữ : đây là quá trình nuôi cấy vi sinh vật 
có bổ sung chất dinh dưỡng và loại bỏ bớt môi trường cũ 
Câu 7. Có 8 chữ : hiện tượng bố mẹ 
 truyền cho con các đặc điểm của cơ thể 
Câu 8. Có 7 chữ : tên gọi giai đoạn cuối cùng 
trong sự sinh trưởng vi sinh vật 
ở môi trường nuôi cấy không liên tục 
Câu 9. Có 10 chữ : hoạt động này là 
sự gia tăng số lượng tế bào vi sinh vật 
Câu 10. Có 7 chữ : đại diện chủ yếu của giới Khởi sinh 
Phân biệt nuôi cấy liên tục và không liên tục 
C¸c tiªu chÝ 
Nu«i cÊy kh«ng liªn tôc 
Nu«i cÊy liªn tôc 
Kh¸i niÖm 
§ Æc ® iÓm sinh tr­ëng cña VSV 
Thµnh phÇn m«i tr­êng nu«i cÊy 
ø ng dông 
Kh«ng bæ sung chÊt dinh d­ìng , kh«ng lÊy ®i s¶n phÈm 
Cã bæ sung chÊt dinh d­ìng , cã lÊy ®i s¶n phÈm 
4 pha : tiÒm ph¸t , luü thõa,c©n b»ng,suy vong . Pha log ng¾n h¬n . 
- Sinh tr­ëng liªn tôc , pha log kÐo dµi h¬n , kh«ng cã pha ti ềm phát và pha suy vong . 
Thay ® æi nhiÒu 
æ n ® Þnh t­¬ng ® èi 
S¶n xuÊt s¶n phÈm lªn men: n­íc chÊm , s÷a chua ...... 
S¶n xuÊt sinh khèi sinh vËt : enzim , vitamin...... 
-80% kháng sinh hiện biết có nguồn gốc từ xạ khuẩn 
Sử dụng các cây phi lao có xạ khuẩn cố định đạm để phủ xanh đồi trọc , tái sinh rừng . 
- sản xuất hoocmôn insulin chữa căn bệnh thế kỷ - đái tháo đường nhờ VSV giá rẻ gấp 1 vạn lần 
- Nhiều hợp chất có hoạt tính sinh học quan trọng trong cuộc sống được sản xuất nhờ nuôi cấy liên tục VSV 
 TØ lÖ 
 S/ Vx¸c 
 ® Þnh 
TØ lÖ S/V bÞ 
 ph¸ vì 
T¨ng sinh 
thµnh phÇn 
Ph©n chia 
X¸c lËp l¹i tØ lÖ S/V 
Thêi gian thÕ hÖ 
Th«ng tin bæ sung : Trong ® iÒu kiÖn thÝch hîp,tõ mét vk E.coli sau 24giê sÏ sinh ra sè tÕ bµo cã thÓ ®¾p thµnh mét khèi th¸p cã ®¸y lµ 1 km2 vµ chiÒu cao 1 km;v µ sau 48 giê sÏ sinh ra khèi tÕ bµo cã träng l­îng 22.10 24 tÊn(nÆng gÊp 4000 lÇn chÝnh träng l­îng cña tr¸i ® Êt ). 
Tế bào chất 
Thành tế bào 
ADN 
Màng sinh chất 
Sinh trưởng 
Tăng kích thước 
Mêzôxôm 
1.1.Phân đôi 
1.Sinh sản của vi sinh vật nhân sơ