Bài giảng Sinh học Lớp 11 - Bài 17: Hô hấp ở động vật - Ngô Văn Hội

www.themegallery.com 
Bài 17  Hô hấp ở Động vật 
Người trình bày : NGÔ VĂN HỘI – THPT CẦN THẠNH 
T17 
T17 
Tổ tn2 
TN2 
Hô hấp ở động vật 
I) Hô hấp là gì? 
II) Bề mặt trao đổi khí 
III) Các hình thức hô hấp 
I) Hô hấp là gì ? 
 Cho câu trả lời đúng về hô hấp ở động vật : 
A – Hô hấp là quá trình tiếp nhận O 2 và CO 2 của cơ thể từ môi trường sống và giải phóng ra năng lượng. 
B – Hô hấp là tập hợp những quá trình, trong đó cơ thể lấy O 2 từ bên ngoài vào để ôxi hóa các chất trong tế bào và giải phóng năng lượng cho các hoạt động sống, đồng thời thải CO 2 ra ngoài 
C – Hô hấp là quá trình tế bào sử dụng các chất khí như O 2 , CO 2 để tạo ra năng lượng cho các hoạt động sống 
D – Hô hấp là quá trình trao đổi khí giữa cơ thể và môi trường, đảm bảo cho cơ thể có đầy đủ O 2 và CO 2 cung cấp cho các quá trình ôxi hóa các chất trong tế bào 
II) Bề mặt trao đổi khí 
Bề mặt trao đổi khí: Là bộ phận cho O 2 khuếch tán từ môi trường ngoài khuyếch tán vào trong tế bào hoặc máu và cho CO 2 khuyếch tán từ tế bào hoặc máu ra ngoài 
Có 4 đặc điểm của bề mặt trao đổi khí: 
 - Bề mặt trao đổi khí rộng:diện tích TĐK >TT cơ thể 
 - Bề mặt TĐK mỏng và ẩm ướt giúp O 2 và CO 2 dễ dàng khuyếch tán qua 
 - Bề mặt TĐK có nhiều mao mạch và máu có sắc tố hô hấp 
 - Có sự lưu thông khí tạo ra chênh lệch nồng độ khí CO 2 và O 2 
Bề mặt trao đổi khí là gì? 
III) Các hình thức hô hấp 
Ví dụ : Ở giun đất Khí O 2 khuyếch tán qua da vào máu. Khí CO 2 khuyếch tán từ bên trong cơ thể qua da ra ngoài 
Ví dụ : Ở côn trùng Khí O 2 từ bên ngoài đi qua lỗ thở vào ống khí lớn, đi theo ống khí nhỏ vào từng tế bào con, khí CO 2 do tế bào thải ra thì đi ngược lại 
Ví dụ : Ở cá Nhờ sự hoạt động nhịp nhàng của cửa miệng và nắp mang nên dòng nước chứa các khí O 2 và CO 2 chảy từ miệng qua mang theo một chiều và gần như liên tục 
Hô hấp 
 Qua bề măt cơ thể 
 Bằng hệ thống ống khí 
Bằng mang 
3 .Các hình thức hô hấp 
3. 1 Hô hấp qua bề mặt cơ thể 
(ruột khoang, giun tròn, giun dẹp) 
Ví dụ: 
Hô hấp 
Qua bề mặt cơ thể ở trùng biến hình và thủy tức. 
Reality 
Identity 
Creativity 
Các hình thức hô hấp ở động vật 
O 2  
CO 2  
- Ở động vật đơn bào: khí O 2 và CO 2 được khuếch tán qua bề mặt tế bào . 
- Ở động vật đa bào bậc thấp: khí O 2 và CO 2 được khuếch tán qua bề mặt cơ thể . 
- Khí O 2 khuếch tán vào cơ thể và CO 2 khuếch tán từ trong cơ thể ra là do sự chênh lệch phân áp O 2 và CO 2 . 
2. 2 Hô hấp bằng hệ thống ống khí (côn trùng) 
Tại sao hệ thống ống khí 
trao đổi khí hiệu quả cao? 
- Hệ thống ống khí phân nhánh nhỏ dần và tiếp xúc trực tiếp với tế bào; thông ra ngoài nhờ các lỗ thở. 
- Khí O 2 và CO 2 được trao đổi qua hệ thống ống khí. 
- Ở côn trùng, hệ tuần hoàn hở không có vai trò trong vận chuyển khí vì các ống khí phân nhánh đến tận tế bào. 
- Côn trùng nhỏ không cần cơ giúp thông khí vì khoảng cách giữa tế bào và bên ngoài là ngắn. 
- Riêng côn trùng có kích thước lớn thì có thông khí nhờ sự co giãn của cơ bụng. 
Lưu ý 
2. 3 Hô hấp bằng mang 
Kể tên đại diện một vài loài hô hấp bằng mang? 
Ngoài 4 đặc điểm bề mặt TĐK, cá xương còn có những đặc điểm nào làm tăng hiệu quả TĐK? 
Hô hấp bằng mang 
2. 3 Hô hấp bằng mang 
2. 3 Hô hấp bằng mang 
- Đại diện: Cá, thân mềm (trai, ốc...) và các loài chân khớp (tôm, cua...) sống dưới nước. 
- Ngoài 4 đặc điểm của bề mặt TĐK, cá xương còn có thêm 2 đặc điểm tăng hiệu quả TĐK: 
+ Miệng và nắp mang đóng mở nhịp nhàng tạo dòng nước chảy liên tục một chiều qua mang. 
+ Máu chảy trong mao mạch song song và ngược chiều với dòng nước chảy bên ngoài mao mạch của mang . 
Tại sao cá chỉ thích hợp hô hấp dưới nước mà không thích hợp hô hấp trên cạn? 
Khi lên cạn, do mất lực đẩy của nước  phiến mang và cung mang xẹp, dính vào nhau + mang cá bị khô  cá chết. 
3. 4 Hô hấp bằng phổi 
 Tại sao phổi là cơ quan trao đổi khí hiệu quả của động vật trên cạn? 
3. 4 Hô hấp bằng phổi 
(Bò sát, c him, thú, người) 
+ Phổi thú có nhiều phế nang , phế nang có bề mặt mỏng và chứa nhiều mạch máu . 
+ P hổi chim cấu tạo bởi nhiều ống khí có mao mạch bao quanh  khi thở ra, hít vào đều có không khí giàu O 2 vào phổi  chim là động vật trên cạn TĐK hiệu quả nhất. 
+ Lưỡng cư TĐK qua cả phổi và da. 
+ Sự thông khí chủ yếu nhờ các cơ quan hô hấp làm thay đổi thể tích khoang thân (bò sát), khoang bụng (chim), lồng ngực (thú); hoặc nhờ sự nâng lên, hạ xuống của thềm miệng (lưỡng cư). 
Tại sao động vật có phổi không hô hấp dưới nước được? 
Động vật có phổi không hô hấp dưới nước được là do nước tràn vào đường dẫn khí (khí quản, phế quản) nên không lưu thông khí dẫn đến không hô hấp được và sau một thời gian ngắn thiếu dưỡng khí động vật sẽ chết 
Loại khí 
Không khí hít vào 
Không khí thở ra 
O 2 
20,96% 
16,40% 
CO 2 
0,03% 
4,10% 
N 2 
79,01% 
79,50% 
Bảng 17. Thành phần không khí hít vào và thở ra 
Máu trong phế nang 
(phân áp O 2 cao) 
Máu trong mao mạch phổi 
Loại khí 
Không khí hít vào 
Không khí thở ra 
O 2 
20,96% 
16,40% 
CO 2 
0,03% 
4,10% 
N 2 
79,01% 
79,50% 
Bảng 17. Thành phần không khí hít vào và thở ra 
trong phế nang 
Máu trong mao mạch phổi 
(phân áp CO 2 cao) 
 H·y biÕt gi­ vÖ sinh h« hÊp 
Trong ®iÒu kiÖn « nhiÔm m«i tr­êng nh­ hiÖn nay, viÖc vÖ sinh h« hÊp l¹i cµng cÇn thiÕt cho søc khoÎ mçi ng­êi chóng ta. 
Các hình thức hô hấp 
 Một số đại diện 
 Đặc điểm 
Da 
HT ống khí 
Mang 
Phổi 
Bài tập về nhà