Bài giảng Sinh học Lớp 11 - Bài 23: Hướng động - Trường THPT Bình Yên

KÍNH CHÀO QUÍ THẦY CÔ GIÁO 
VÀ CÁC EM HỌC SINH LỚP 11A 2 
HỘI THI GIÁO VIÊN GIỎI CẤP TRƯỜNG THPT BÌNH YÊN 
NĂM HỌC 2010 - 2011 
CHƯƠNG II: CẢM ỨNG 
A. CẢM ỨNG Ở THỰC VẬT 
Tiết 23 - Bài 23: HƯỚNG ĐỘNG 
I. KHÁI NIỆM HƯỚNG ĐỘNG 
II. CÁC KIỂU HƯỚNG ĐỘNG 
III. VAI TRÒ CỦA HƯỚNG ĐỘNG 
NỘI DUNG BÀI HỌC 
I. KHÁI NIỆM HƯỚNG ĐỘNG 
1. Khái niệm về tính cảm ứng ở thực vật 
 Lá cây trinh nữ 
 Cây bắt mồi 
Tiết 23 - Bài 23: HƯỚNG ĐỘNG 
8 
I. Khái niệm hướng động: 
1. Khái niệm về tính cảm ứng của thực vật: 
 Vd1: Cây mọc ở bờ ao 
? Trong Vd1, yếu tố nào kích thích đến hoạt động của rễ cây ? Rễ cây có hướng phát triển như thế nào ? 
- Yếu tố kích thích hoạt động của rễ là nguồn nước. 
- Rễ cây có hướng phát triển về phía ao (nguồn nước) 
Tiết 23 - Bài 23: HƯỚNG ĐỘNG 
I . Khái niệm hướng động: 
1 Khái niệm về tính cảm ứng của thực vật: 
? Trong Vd2, yếu tố nào kích thích đến hoạt động của cành, lá ? Cành, lá có hướng phát triển như thế nào ? 
- Yếu tố kích thích hoạt động của cành, lá là ánh sáng. 
- Cành, lá có hướng phát triển về phía nguồn sáng. 
 Vd2: Chậu cây đặt gần cửa sổ 
Tiết 23 - Bài 23: HƯỚNG ĐỘNG 
I . Khái niệm về hướng động: 
1 Khái niệm về tính cảm ứng của thực vật: 
 Nguồn nước, nguồn sáng là những kích thích từ môi trường. 
? Tại sao rễ, cành, lá lại có hướng phát triển như vậy ? 
 Chúng phản ứng lại các kích thích từ môi trường. 
 Vd1: Cây mọc ở bờ ao 
	 Vd2: Chậu cây 	đặt gần cửa sổ 
Thế nào là tính cảm ứng của thực vật ? 
Tiết 23 - Bài 23: HƯỚNG ĐỘNG 
1 
I. KHÁI NIỆM HƯỚNG ĐỘNG 
 1 . Khái niệm về tính cảm ứng ở thực vật 
Tiết 23 - Bài 23: HƯỚNG ĐỘNG 
- Cảm ứng ở thực vật là khả năng của thực vật phản ứng đối với kích thích của môi trường. 
* Vd : - Hiện tượng cụp lá của cây trinh nữ khi bị tác động cơ học . 
- Cây nắp ấm (bắt ruồi) cụp lại khi có côn trùng bám vào. 
 Cây mọc uốn cong về phía ánh sáng. 
- Cây mọc bờ ao 
Ánh sáng 
 Trong tối 
Ánh sáng 
a 
b 
c 
? NhËn xÐt vÒ sù sinh tr­ëng cña th©n c©y non ë c¸c ®iÒu kiÖn chiÕu s¸ng kh¸c nhau? 
I. KHÁI NIỆM HƯỚNG ĐỘNG 
Tiết 23 - Bài 23: HƯỚNG ĐỘNG 
2. Hướng động 
Cơ chế hướng động tế bào là sự sinh trưởng không đồng đều của các TB tại 2 phía đối diện nhau của cơ quan 
? Nguyên nhân nào gây ra sự sinh trưởng không đồng đều như vậy? 
2. Hướng động 
Tiết 23 - Bài 23: HƯỚNG ĐỘNG 
I. KHÁI NIỆM HƯỚNG ĐỘNG 
Rễ tránh xa nguồn kích thích 
Thân, lá hướng tới nguồn kích thích 
2. Hướng động 
Ánh sáng 
(H.23.2) 
(H.23) 
? Nhận xét sự sinh trưởng của thân và rễ cây trong các hình vẽ trên ? 
 ? Hướng động là gì ? 
Hướng động dương 
Hướng động âm 
Tiết 23 - Bài 23: HƯỚNG ĐỘNG 
I. KHÁI NIỆM HƯỚNG ĐỘNG 
13 
Hoạt động sinh trưởng 
Cơ chế 
Hướng động dương. 
Hướng động âm 
 Hướng động dương 
 Hướng động âm . 
2. Hướng động: 
a. Khái niệm: 
- Hướng động là hình thức phản ứng của cơ quan thực vật đối với tác nhân kích thích từ một hướng xác định. 
 Đọc mục I SGK và hoàn thành bảng sau: 
Hướng tới nguồn kích thích . 
Tránh xa kích thích 
TB ở phía không được kích thích ST nhanh hơn so với các TB ở phía được kích thích 
TB ở phía không được kích thích ST chậm hơn so với các TB ở phía được kích thích 
+ Có 2 loại hướng động: 
Tiết 23 - Bài 23: HƯỚNG ĐỘNG 
I. KHÁI NIỆM HƯỚNG ĐỘNG 
II. CÁC KIỂU HƯỚNG ĐỘNG 
Tùy thuộc vào tác nhân kích thích mà có các kiểu hướng động tương ứng: 
	+ Hướng sáng. 
	+ Hướng trọng lực. 
	+ Hướng hóa. 
	+ Hướng nước . 
	+ Hướng tiếp xúc . 
Tiết 23 - Bài 23: HƯỚNG ĐỘNG 
PHIẾU HỌC TẬP 
* Hãy nghiên cứu sách giáo khoa mục II để hoàn thành bảng sau . ( 7 phú t) 
Kiểu 
hướngđộng 
 Khái niệm 
Tác nhân 
 Đặc điểm 
 Vai trò 
Cơ chế chung 
1 . Hướng sáng 
2 . Hướng trọng lực 
3 . Hướng 
 hóa 
4 . Hướng nước 
5 . Hướng 
tiếp xúc 
Tiết 23 - Bài 23: HƯỚNG ĐỘNG 
PHIẾU HỌC TẬP 
KiểuHướng động 
 Khái niệm 
Tác nhân 
 Đặc điểm 
 Vai trò 
Cơ chế chung 
Trọng lực 
Hóa chất 
nước 
Giá thể T.X 
P. Ư sinh trưởng của TV với kích thích ánh sáng 
- Thân: hướng sáng dương. Rễ hướng sáng âm 
P. Ư sinh trưởng của cây với kích thích từ 1 phía của trọng lực 
- Thân:hướng trọng lực âm.Rễ:hướng trọng lực dương 
P. Ư sinh trưởng của cây với hợp chất hóa học 
- Rễ : Sinh trưởng về hướng có chất dinh dưỡng , tránh xa hóa chất gây độc 
P. Ư sinh trưởng của rễ đối với nguồn nước 
- Rễ cây sinh trưởng mạnh về phía có 
nguồn nước 
P. Ư sinh trưởng của cây đối với sự tiếp xúc 
Tua quấn vươn thẳng đến khi tiếp xúc với giá thể thì quấn quanh giá thể 
Giúp cây tìm nguồn sáng để Q.H 
Bảo đảm sự phát triển của bộ rễ 
Rễ hướng đến nguồn phân bón và dinh dưỡng 
Rễ thực hiện trao đổi nước 
Cây leo vươn lên cao 
Do tốc độ sinh trưởng không đều của các tế bào ở 2 phía đối diện của cơ quan TV, do sự phân bố không đều của AUXIN dưới tác động của kích thích 
Ánh sáng 
Tiết 23 - Bài 23: HƯỚNG ĐỘNG 
1 . Hướng sáng. 
2 . Hướng trọng lực 
3 . Hướng 
 hóa 
4 . Hướng nước 
5 . Hướng 
 tiếp xúc 
27 
Ánh sáng 
Rễ cây hướng sáng âm 
Thân cây 
hướng 
sáng dương 
Hình : 23.2 (SGK) Vận động hướng sáng của cây 
Tiết 23 - Bài 23: HƯỚNG ĐỘNG 
a. Ánh sáng đều 
b . Ánh sáng 1 phía 
 Cơ chế hướng sáng 
Tiết 23 - Bài 23: HƯỚNG ĐỘNG 
Tính hướng sáng 
Tính hướng sáng của cây 
17 
Thân 
Rễ 
a. 
c. 
b. 
d. 
Hình 23.3: Phản ứng sinh trưởng của cây đối với trọng lực 
a ,c: đối chứng : Cây được gắn vào máy hồi chuyển quay chậm để 
 triệt tiêu kích thích của trọng lực từ mọi phía . 
b,d : Thí nghiệm : Tác động của trọng lực lên thân và rễ . 
Thân uốn cong lên trên(hướng 
Trọng lực âm ) 
Rễ uốn cong xuống dưới 
( Hướng trọng lực dương ) 
Tiết 23 - Bài 23: HƯỚNG ĐỘNG 
17 
? So sánh sự khác nhau giữa hai chậu cây trồng trong đất ? 
Bình đựng N,P,K 
Bình đựng chất độc 
Đất 
Hạt đậu nảymầm 
17 
Cây dừa 
17 
 Hướng tiếp xúc 
Tiết 23 - Bài 23: HƯỚNG ĐỘNG 
III. VAI TRÒ CỦA HƯỚNG ĐỘNG 
Tiết 23 - Bài 23: HƯỚNG ĐỘNG 
=> Giúp cây thích nghi được đối với sự biến đổi của môi trường để tồn tại và phát triển. 
? Vai trò của hướng sáng dương của thân, cành cây? Cho ví dụ? 
? Hướng sáng âm và hướng trọng lực dương của rễ có ý nghĩa gì đối với đời sống của cây? 
Vai trò của hướng hóa đối với sự dinh dưỡng khoáng và nước của cây? 
- Tìm đến nguồn sáng để QH. Ví dụ: Cây mọc sát các bức tường cao luôn hướng ra phía xa tường có nhiều ánh sáng hơn. 
- Đảm bảo cho rễ mọc vào đất để giữ cây, để hút nước cùng với các chất khoáng có trong đất 
- Nhờ có tính hướng hóa. rễ cây sinh trưởng tới các nguồn nước và phân bón để dinh dưỡng. 
Rễ cây hướng tới vùng đất ẩm thuộc kiểu hướng động nào ? 
Hướng sáng 
Hướng trọng lực 
Hướng tiếp xúc 
Hướng nước 
* CỦNG CỐ 
Vào rừng nhiệt đới ta gặp rất nhiều dây leo quấn quanh những cây gỗ lớn để vươn lên cao , đó là kết quả của : 
Hướng sáng 
Hướng tiếp xúc 
Hướng trọng lực âm 
Cả 3 loại trên 
* CỦNG CỐ 
* CỦNG CỐ 
Vào rừng nhiệt đới ta gặp rất nhiều dây leo quấn quanh những cây gỗ lớn để vươn lên cao , đó là kết quả của : 
Hướng sáng 
Hướng tiếp xúc 
Hướng trọng lực âm 
Hướng hóa 
Sự sinh trưởng của cây non trong điều kiện chiếu sáng khác nhau dẫn tới : 
Cây mọc cong về phía ánh sáng , lá màu xanh nhạt 
Cây mọc thẳng đều , lá màu xanh lục 
Cây mọc vồng lên , lá màu vàng úa 
Cây sinh trưởng không giống nhau 
* CỦNG CỐ 
Kể tên một số thực vật có tính hướng tiếp xúc ? 
 Mướp 
 Bầu bí 
 Dưa leo 
 Nho 
 Cây củ từ 
 Đậu cô ve 
 Dây tơ hồng.... 
* CỦNG CỐ 
Giải thích tại sao cây mọc ở sát các bức tường cao luôn hướng ra phía xa tường ? 
- Cây mọc sát các bức tường cao luôn hướng ra phía xa tường để có nhiều ánh sáng hơn . Đây là đặc điểm của tính hướng sáng của cây, giúp cây tìm đến nguồn sáng để quang hợp . 
* CỦNG CỐ 
Tính hướng nước của rễ cây là : 
Hướng trọng lực 
Hướng nước dương 
Hướng nước âm 
Cả 3 loại trên đều sai 
* CỦNG CỐ 
Hãy nêu vai trò của hướng trọng lực trong đời sống của cây ? 
+ Đảm bảo cho rễ cây mọc vào đất , để giữ cây và để hút nước cùng các chất khoáng có trong đất . 
* CỦNG CỐ 
? Hãy sắp xếp các hình A, B, C, D tương ứng với các kiểu hướng động cho phù hợp? 
C 
D 
A 
B 
4. Hướng tiếp xúc 
1. Hướng trọng lực (+) 
2. Hướng sáng (+) 
3. Hướng trọng lực ( ─ ) 
* HƯỚNG DẪN TỰ HỌC: 
- Học bài và trả lời các câu hỏi cuối bài học – SGK 101 
- Đọc phần khung ghi nhớ - SGK 101 
* HƯỚNG DẪN CHUẨN BỊ: 
- Soạn bài : Ứng động 
CẢM ƠN QUÍ THẦY CÔ GIÁO 
VÀ CÁC EM HỌC SINH LỚP 11A 2