Bài giảng Sinh học Lớp 11 - Bài 35: Hoocmôn thực vật - Hoàng Nhật Linh

nhiÖt liÖt chµo mõng 
c¸c thÇy, c« gi¸o vµ c¸c em häc sinh 
vÒ dù giê sinh häc 
1 
HOANG NHAT LINH 
 Bµi 35 :  
Hoocm«n thùc vËt 
2 
HOANG NHAT LINH 
Bµi 35 : Hoocm«n thùc vËt  
a. Kh¸i niÖm : 
 * Hoocmôn thực vật là các chất hữu cơ do cơ thể thực vật tiết ra có tác dụng điều tiết hoạt động sống của cây . 
 - Đặc điểm chung : 
 + Được tạo ra ở một nơi nhưng gây ra phản ứng ở một nơi khác trong cây . 
 + Với nồng độ rất thấp nhưng gây ra những biến đổi mạnh trong cơ thể . 
 + Tính chuyên hoá thấp hơn nhiều so với hoocmôn ở động vật bậc cao . 
3 
HOANG NHAT LINH 
VÞ trÝ h×nh thµnh vµ ph­¬ng h­íng vËn chuyÓn cña c¸c phytohoocmon trong c©y 
Bµi 35 : Hoocm«n thùc vËt  
 Trong c©y , hoocm«n ®­ îc vËn chuyÓn theo m¹ch gç vµ m¹ch r©y , nh ­ h×nh vÏ : 
4 
HOANG NHAT LINH 
Bµi 35 : Hoocm«n thùc vËt  
B. C¸c lo¹i hoocm«n 
I/ Hoocm«n kÝch thÝch . 
 1.Auxin. 
 a) N¬i ph©n bè cña auxin . 
 - Auxin phæ biÕn trong hÇu hÕt c¸c lo¹i c©y lµ axit in®«l axªtic (AIA). 
 - Auxin chñ yÕu ®­ îc sinh ra ë ® Ønh cña th©n vµ cµnh . 
 - Auxin cã nhiÒu trong chåi , h¹t ® ang n¶y mÇm , l¸ ® ang sinh tr­ëng , trong tÇng ph©n sinh bªn ® ang ho¹t ® éng , trong nhÞ hoa . 
5 
HOANG NHAT LINH 
H¹t lµ nguån cung cÊp AIA cho qu ¶ ph¸t triÓn 
Qu ¶ ®­ îc t¹o ra do thô tinh b×nh th­êng 
Qu ¶ bÞ lo¹i bá h¹t vµ xö lÝ AIA. 
Qu ¶ bÞ lo¹i bá h¹t vµ kh«ng xö lÝ AIA 
Bµi 35 : Hoocm«n thùc vËt 
b) T¸c dông sinh lÝ cña AIA: 
- ë møc tÕ bµo , AIA kÝch thÝch qu ¸ tr×nh nguyªn ph©n vµ sinh tr­ëng d·n dµi cña tÕ bµo . 
6 
HOANG NHAT LINH 
Auxin 
Không có auxin 
Bµi 35 : Hoocm«n thùc vËt  
 b) T¸c dông sinh lÝ cña AIA: 
 - ë møc c¬ thÓ , AIA tham gia vµo nhiÒu ho¹t ® éng sèng cña c©y nh ­ h­íng ® éng , øng ® éng , kÝch thÝch h¹t n¶y mÇm , cña chåi , kÝch thÝch ra rÔ phô , thÓ hiÖn tÝnh ­u thÕ ® Ønh ( chåi ® Ønh øc chÕ sù sinh tr­ëng cña c¸c chåi bªn ). 
KÝch thÝch ra rÔ phô ë c©y 
7 
HOANG NHAT LINH 
 phá bỏ ưu thế ngọn  kích thích cành giâm ra rễ phụ ; cây đâm cành 
 sử dụng auxin kích thích sự hình thành etilen  kích thích cây ra hoa 
 auxin ức chế sự rụng lá và hoa 
Bµi 35 : Hoocm«n thùc vËt  
c) øng dông cña auxin . 
8 
HOANG NHAT LINH 
Bµi 35 : Hoocm«n thùc vËt 
2. Gibªrelin (GA). 
 a) N¬i ph©n bè cña gibªrelin (GA). 
 - Trong c©y , gibªrelin ®­ îc sinh ra chñ yÕu ë l¸ vµ rÔ . 
 - GA cã nhiÒu trong l¸, h¹t, cñ , chåi ® ang n¶y mÇm , trong h¹t vµ qu ¶ ® ang h×nh thµnh , trong c¸c lãng th©n , cµnh ® ang sinh tr­ëng . 
9 
HOANG NHAT LINH 
Kích thích sự sinh trưởng kéo dài của thân ( được xác định do vai trò của GA1) 
Sinh trưởng các đột biến lùn ( thiếu gene chịu trách nhiệm tổng hợp enzyme trong con đường tổng hợp GA) 
Bµi 35 : Hoocm«n thùc vËt  
b) T¸c ® éng sinh lÝ cña GA. 
10 
HOANG NHAT LINH 
Kích thích sự nảy mầm của hạt , củ 
Kích thích sự vươn dài của các gióng cây họ lúa 
Bµi 35 : Hoocm«n thùc vËt   
c) ø ng dông cña GA. 
11 
HOANG NHAT LINH 
Tăng kích thước quả và tạo quả không hạt : GA kích thích cuống nho sinh trưởng , tạo không gian cho quả phát triển 
Phun GA, kÝch thÝch sù sinh tr­ëng cña c©y mÝa 
Bµi 35 : Hoocm«n thùc vËt   
c) ø ng dông cña GA. 
12 
HOANG NHAT LINH 
Bµi 35 : Hoocm«n thùc vËt  
c) ø ng dông cña GA. 
Cam kh«ng h¹t 
D­a hÊu kh«ng h¹t 
GA gióp t¹o qu ¶ kh«ng h¹t 
13 
HOANG NHAT LINH 
Bµi 35 : Hoocm«n thùc vËt  
3. Xit«kinin . 
 - Xit«kinin lµ mét nhãm c¸c chÊt tù nhiªn ( vÝ dô , zeatin ) vµ nh©n t¹o ( vÝ dô , kinetin) cã t¸c dông g©y ra sù ph©n chia tÕ bµo . 
T¸c ® éng sinh lÝ cña xit«kinin : 
 + ë møc tÕ bµo , xit«kinin kÝch thÝch sù ph©n chia tÕ bµo , lµm chËm qu ¸ tr×nh gi µ cña tÕ bµo . 
Bªn tr¸i : C©y ®­ îc xö lÝ víi xit«kinin . 
Bªn ph¶i : C©y ® èi chøng . 
14 
HOANG NHAT LINH 
Bµi 35 : Hoocm«n thùc vËt  
c) ø ng dông cña xic«tin . 
Xic«tin cao : KÝch thÝch ra rÔ . 
Xic«tin thÊp : KÝch thÝch n¶y chåi . 
15 
HOANG NHAT LINH 
Bµi 35 : Hoocm«n thùc vËt  
 II/ Hoocm«n øc chÕ . 
 1. £ tilen . 
 - KhÝ ª tilen ®­ îc s¶n ra trong hÇu hÕt c¸c phÇn kh¸c nhau cña thùc vËt . 
 - Tèc ®é h×nh thµnh ª tilen phô thuéc vµo lo¹i m« (m« ph©n sinh , mÊu , m¾t, nèt , qu ¶) vµ giai ®o¹n ph¸t triÓn cña c¬ thÓ . 
 - £ tilen còng ®­ îc s¶n ra nhiÒu trong thêi gian rông l¸, khi hoa gi µ, khi m« bÞ tæn th­¬ng hoÆc bÞ t¸c ® éng cña ® iÒu kiÖn bÊt lîi ( ngËp óng , rÐt , h¹n, nãng vµ bÞ bÖnh ). Qu ¶ ® ang chÝn s¶n ra nhiÒu ª tilen . 
16 
HOANG NHAT LINH 
 Trong sự rụng lá , hoa , quả : hình thành tầng rời ở cuống lá 
Bên trái : cây được phun 50ppm 	ethylene trong 3 ngày 
Bên phải : cây đối chứng 
Bµi 35 : Hoocm«n thùc vËt  
 ø ng dông cña ª tilen . 
17 
HOANG NHAT LINH 
Trong sự chín quả 
Bµi 35 : Hoocm«n thùc vËt  
 ø ng dông cña ª tilen . 
18 
HOANG NHAT LINH 
Bµi 35 : Hoocm«n thùc vËt  
2. Axit abxixic (AAB). 
 - Axit abxixic lµ chÊt øc chÕ sinh tr­ëng tù nhiªn . 
 - AAB liªn quan ® Õn sù chÝn vµ ngñ cña h¹t, sù ® ãng më khÝ khæng vµ lo¹i bá hiÖn t­îng sinh con. 
 - AAB cã ë trong m« cña thùc vËt cã m¹ch. 
 - ë thùc vËt cã hoa , AAB ®­ îc sinh ra ë trong l¸ ( lôc l¹p), chãp rÔ . 
 - AAB ®­ îc tÝch luü ë c¬ quan ® ang gi µ ho¸. 
19 
HOANG NHAT LINH 
Bµi 35 : Hoocm«n thùc vËt  
III/ T­¬ng quan hoocm«n thùc vËt . 
- T­¬ng quan gi÷a hoocm«n ® iÒu tiÕt sinh tr­ëng vµ hoocm«n ® iÒu tiÕt ph¸t triÓn cña thùc vËt gåm : 
+ T­¬ng quan gi÷a hoocm«n kÝch thÝch vµ øc chÕ sinh tr­ëng . 
 VD: T­¬ng quan gi÷a chÊt kÝch thÝch vµ chÊt øc chÕ lµ GA/AAB ® iÒu tiÕt tr¹ng th¸i sinh lÝ cña h¹t. Trong h¹t kh «, GA rÊt thÊp , AAB ®¹t trÞ sè cùc ®¹i. Trong h¹t n¶y mÇm , GA t¨ng nhanh vµ ®¹t trÞ sè cùc ®¹i, cßn AAB gi¶m xuèng rÊt m¹nh. 
+ T­¬ng quan gi÷a c¸c hoocm«n kÝch thÝch víi nhau . 
 VD: T­¬ng quan gi÷a auxin vµ xic«kinin ® iÒu tiÕt sõ ph¸t triÓn cña m« callus. Khi ­u thÕ nghiªng vÒ auxin , m« callus ra rÔ . Khi ­u thÕ nghiªng vÒ xic«kinin , chåi xuÊt hiÖn . 
20 
HOANG NHAT LINH 
Bµi 35 : Hoocm«n thùc vËt  
C. Tæng kÕt 
21 
HOANG NHAT LINH 
Loại Hoocmôn 
Nơi sản sinh 
Tác động 
Ứng dụng 
Ở mức tế bào 
Ở mức cơ thể 
Auxin 
Gibêrelin 
Xitôkinin 
Etilen 
Axit abxixic 
Đỉnh của thân và cành 
Kích thích quá trình phân bào nguyên nhiễm và sinh trưởng kéo dài của TB 
Ở lá và rễ 
Tham gia vào quá trình sống của cây như hướng động , ứng động , kích thích nảy mầm của hạt , chồi ; kích thích ra rễ phụ , .v.v. 
Tăng số lần nguyên phân và tăng sinh trưởng kéo dài của mọi tế bào 
Kích thích nảy mầm cho hạt , chồi , củ ; kích thích sinh trưởng chiều cao cây ; tạo quả không hạt ; tăng tốc độ phân giải tinh bột . 
Kích thích ra rễ ở cành giâm , cành chiết , tăng tỉ lệ thụ quả ( cà chua ), tạo quả không hạt , nuôi cấy mô ở tế bào thực vật , diệt cỏ 
Kích thích nảy mầm cho khoai tây ; kích thích chiều cao sinh trưởng của cây lấy sợi ; tạo quả nho không hạt ; tăng tốc độ phân giải tinh bột để sản xuất mạch nha và sử dụng trong công nghiệp sản xuất đồ uống 
Ở rễ 
Kích thích sự phân chia TB làm chậm quá trình già của TB 
Hoạt hoá sự phân hoá , phát sinh chồi thân trong nuôi cấy mô callus 
Sử dụng phổ biến trong công tác giống đểtrong công nghệ nuôi cấy mô và tế bào thực vật ( giúp tạo rễ hoặc kích thích các chồi khi có mặt của Auxin ); sử dụng bảo tồn giống cây quý 
Lá già , hoa già , quả chín 
Ức chế phân chia tế bào , làm t ă ng quá trình già của tế bào . 
Ức chế sinh trưởng chiều dài nhưng lại tăng sinh trưởng bề ngang của thân cây . 
Khởi động tạo rễ lông hút ở cây mầm rau diếp xoắn , cảm ứng ra hoa ở cây họ Dứa và gây sự ứng động ở lá cà chua , thúc quả chín , tạo quả trái vụ 
Trong lá , chóp rễ hoặc các cơ quan đang hoá già 
Kích thích sự rụng lá , sự ngủ của hạt ( rụng quả ), chồi cây , ( rụng cành ). 
Tương quan AAB/ GA điều tiết trạng thái ngủ và hoạt động của hạt , chồi . 
22 
HOANG NHAT LINH 
xin ch©n thµnh c¶m ¬n 
 c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c em häc sinh 
giê häc ®· kÕt thóc 
23 
HOANG NHAT LINH