Bài giảng Sinh học Lớp 11 - Bài 45: Sinh sản hữu tính ở động vật (Bản mới)

BÀI 45: SINH SẢN HỮU TÍNH Ở ĐỘNG VẬT 
hadung_bck56@yahoo.com 
1 
1.	 Ví dụ . 
-	 Gà , ếch , rắn , ngựa  
2.	 Khái niệm . 
Là hình thức sinh sản có sự tham gia của giao tử đực ( ♂ ) và giao tử cái ( ♀) . 
-	 Luôn kèm theo sự tổ hợp vật chất di truyền . 
KHÁI NIỆM 
Trứng 
Hợp tử 
2 
I. KHÁI NIỆM 
3.	Các giai đoạn của quá trình sinh sản hữu tính. 
- 	 Giai đoạn 1: Hình thành tinh trùng và trứng. 
-	Giai đoạn 2: Thụ tinh. 
-	Giai đoạn 3: Hình thành cơ thể mới. 
Trứng 
Hợp tử 
Hình thành tinh trùng  và trứng 
Thụ tinh 
Phát triển cơ thể mới 
3 
 I. KHÁI NIỆM 
3. Các giai đoạn của quá trình sinh sản hữu tính . 
- 	 Giai đoạn 1: Hình thành tinh trùng và trứng . 
+	 Hình thành tinh trùng . 
TB sinh dục ♂ → 4 TB → 4 tinh trùng 
 (2n) (n) (n) 
GP 
Quan sát hình, mô tả quá trình hình thành tinh trùng? 
4 
 I. KHÁI NIỆM 
3. Các giai đoạn của quá trình sinh sản hữu tính . 
-	 Giai đoạn 1: Hình thành tinh trùng và trứng . 
+	Hình thành trứng. 
 GP TB sinh dục (2n) ♀ → 4 TB (n) 
	Trong đó: 3 TB (n) là các thể cực, 1 TB là tế bào trứng (n). 
 Kết quả : TB sinh dục ♀ (2n) giảm phân cho 1 trứng 
 Quan sát hình, mô tả quá trình hình thành trứng ? 
5 
I. KHÁI NIỆM 
3. Các giai đoạn của quá trình sinh sản hữu tính . 
-	Giai đoạn 2: Thụ tinh. 
Tinh trùng + Trứng → Hợp tử 
 (n) (n) (2n) 
-	Giai đoạn 3: Hình thành cơ thể mới. 
Hợp tử → phôi → cơ thể mới 
6 
I. KHÁI NIỆM 
4. Cơ sở tế bào học 
Nguyên phân 
Giảm phân 
Thụ tinh . 
 Cơ sở tế bào học của quá trình sinh sản hữu tính là gì? 
7 
II. CÁC HÌNH THỨC THỤ TINH TRONG SINH SẢN HỮU TÍNH . 
1.	Tự phối- tự thụ tinh. 
- Ví dụ: bọt biển 
- Khái niệm. 
 Tinh trùng 
Một cá thể hợp tử 
 Trứng 
Bọt biển có thể sinh sản bằng những hình thức nào? 
Khái niệm tự phối- tự thụ tinh ? 
8 
II. CÁC HÌNH THỨC THỤ TINH TRONG SINH SẢN HỮU TÍNH . 
2. Giao phối- thụ tinh chéo 
- Khái niệm. 
 Cá thể ♂ → Tinh trùng 
 hợp tử 
 Cá thể ♀ → Trứng 
- Ví dụ: giun đất, gà... 
 Từ khái niệm tự phối, hãy suy ra giao phối là gì? 
9 
 Giun đất là động vật lưỡng tính , chúng có hình thức thụ tinh tự phối không ? Tại sao ? 
 Ưu điểm và hạn chế của động vật lưỡng tính ? 
 Tại sao đa số động vật là đơn tính ? 
10 
II. CÁC HÌNH THỨC THỤ TINH TRONG SINH SẢN HỮU TÍNH . 
2.	Giao phối. 
- Phân loại: gồm có thụ tinh ngoài và thụ tinh trong. 
Quan sát hình, cho biết có mấy hình thức thụ tinh ở sinh sản hữu tính? 
11 
 Hình thức 
 Tiêu chí 
Thụ tinh ngoài 
Thụ tinh trong 
Đại diện 
Nơi thụ tinh 
Diễn biến 
Tác dụng của ống dẫn 
Hiệu quả 
Hoàn thành PHT 
Thời gian 5 phút 
12 
 Hình thức 
 Tiêu chí 
Thụ tinh ngoài 
Thụ tinh trong 
Đại diện 
- Cá, ếch nhái... 
- Động vật khác, đặc biệt ở trên cạn (chó, bò, lợn)... 
Nơi thụ tinh 
- Ngoài cơ thể, MT nước. 
- Trong cơ thể con cái. 
Diễn biến 
- Con cái đẻ trứng ra nước. 
- Con đực bơi theo hoặc bám vào con cái để tưới tinh dịch vào. 
- Con đực và con cái giao phối. 
- Tinh dịch từ ống dẫn con đực qua cơ quan giao cấu vào ống dẫn con cái, và gặp trứng tại đó. 
Tác dụng của ống dẫn 
- Đưa trứng và tinh trùng ra ngoài môi trường. 
- Chuyển tinh dịch từ con đực vào con cái. 
Hiệu quả 
- Thấp 
- Cao 
13 
III. CÁC HÌNH THỨC SINH SẢN HỮU TÍNH . 
1.	 Đẻ trứng 
- Ví dụ: gà, cá, bò sát, đa số côn trùng. 
Trứng đẻ ra ngoài cơ thể mẹ, sau đó phát triển thành cơ thể mới. 
Trứng có thể được thụ tinh trước khi đẻ hoặc sau khi đẻ. 
Ví dụ về hình thức đẻ trứng ở động vật? 
Nêu quá trình phát triển của phôi trong trứng? 
Trứng được thụ tinh trước khi đẻ hay sau khi đẻ? 
14 
Trứng được thụ tinh trước khi đẻ là thụ tinh trong hay ngoài? Trứng được thụ tinh sau khi đẻ là thụ tinh trong hay ngoài? 
Trứng được thụ tinh trước khi đẻ có đặc điểm gì? 
Gà đẻ trứng xong thì ấp trứng. Rùa đẻ trứng ở đâu? Chúng có ấp trứng không? Tỉ lệ trứng nở bên nào sẽ cao hơn? 
15 
III. CÁC HÌNH THỨC SINH SẢN HỮU TÍNH . 
2. Đẻ trứng thai 
- Ví dụ: cá kiếm, cá mún... 
- Trứng được thụ tinh, nhờ noãn hoàng trong trứng mà phát triển nở thành con non bên trong cơ thể mẹ. Sau đó mẹ đẻ con ra ngoài. 
Ví dụ về hình thức đẻ trứng thai ở động vật? 
Nêu quá trình phát triển của phôi trong trứng ? 
16 
III. CÁC HÌNH THỨC SINH SẢN HỮU TÍNH . 
3. Đẻ con. 
- Ví dụ: thú. 
Trứng được thụ tinh phát triển thành phôi thai, nhờ chất dinh dưỡng từ máu của mẹ. Sau khi đã phát triển thành cơ thể độc lập, mẹ mới đẻ con ra. 
- Con non sinh ra có thể là: con non yếu hoặc con non khỏe. 
17 
Câu 1 : Trình bày các hướng tiến hóa của sinh sản hữu tính ở động vật? 
Câu 2: Ưu thế của việc mang thai và đẻ con ở thú ? 
Câu 3 : Với các động vật tiến hóa từ dưới nước trên cạn, sẽ gặp phải những trở ngại gì liên quan đến sinh sản? Những trở ngại đó đã được khắc phục như thế nào? 
Củng cố 
18 
Câu 1: Sự tiến hóa của sinh sản hữu tính!!! 
Đẻ trứng 
Đẻ con 
Đẻ trứng  thai 
Thụ tinh trong 
Thụ tinh ngoài 
Giao phối 
Tự phối 
19 
Câu 2: Ưu thế việc mang thai và đẻ con ở thú : 
Nguồn cung cấp chất dinh dưỡng từ cơ thể mẹ , thai phát triển rất tốt trong bụng mẹ . 
Thai nhi trong bụng mẹ được bảo vệ tốt trước kẻ thù và các tác nhân gây bệnh . 
Có sự chăm sóc của mẹ cho con  mối liên hệ tình cảm chặt chẽ . 
20 
Câu 3: 
Khó khăn : 
Thụ tinh ngoài không thực hiện được vì không có nước . 
Trứng đẻ ra bị khô vì không có vỏ bảo vệ , dễ bị tác nhân môi trường làm hỏng . 
Khắc phục : 
Thụ tinh trong , con đực hình thành cơ quan giao cấu . 
Đẻ trứng có vỏ bảo vệ hoặc phôi thai phát triển trong cơ thể mẹ . 
21 
Bài tập về nhà : sách giáo khoa trang 177 
22