Bài giảng Sinh học Lớp 12 - Tiết 20, Bài 19: Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến và công nghệ tế bào

TIẾT 20 
 TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO 
I.TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN 
Nêu các bước trong quy trình tạo giống bằng phương pháp gây đột biến? Phương pháp này hiệu quả đối với đối tượng nào? Vì sao? 
1.Quy trình 
B1 : Xử lí mẫu vật bằng tác nhân đột biến 
B2 : Chọn lọc các thể đột biến có kiểu hình mong muốn 
B3 : Tạo dòng thuần chủng 
TIẾT 20 
 TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO 
 2. Một số thành tựu tạo giống ở Việt Nam 
Gây đột biến bằng tác nhân vật lí : 
Ở VSV: Xử lí bào tử nấm Penicllium  chủng Penicillum có hoạt tính Peniciline tăng gấp 200 lần dạng ban đầu. 
 Tạo ra nhiêu chung vi sinh vât,giông cây trông có nhiêu đăc điêm quý hiếm 
 TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO 
TIẾT 20 
I.TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN 
1.Quy trình 
* Gây đột biến bằng tác nhân vật lí : 
Dung tia gmama tao Giống lúa Mộc tuyền đột biến  MT1 có nhiều đặc tính quí:chín sớm nên rút ngắn thời gian canh tác, thấp và cứng cây, chịu chua và phèn nên có thể trồng ở nhiều vùng khác nhau, năng suất tăng 15-25%. 
Tạo giống Ngô DT6 (l à kết quả lai giống có chọn lọc giữa 12 dòng đột biến tạo ra DT6) chín sớm, năng suất cao, hàm lượng Prôtein tăng 1,5%.. 
TIẾT 20 
 TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO 
I.TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN 
1.Quy trình 
2. Một số thành tựu tạo giống ở Việt Nam 
* Gây đột biến bằng tác nhân hóa học : 
Dùng Cônsixin, tạo các gống cây đa bội có năng suất cao. 
Cây dâu tằm (3n): bản lá dày, năng suất cao .  Dưa hấu,Nho (3n): không hạt và nâng cao hàm lượng đường 
Dưa hấu tam bội 
Bưởi tam bội không hạt 
Nho tam bội 
TIẾT 20 
 TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO 
I.TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN 
1.Quy trình 
2. Một số thành tựu tạo giống ở Việt Nam 
Thể tứ bội ở dâu tây 
Với kiến thức đã học, em hãy đề xuất cách thức nhận biết sơ bộ các cây tứ bội trong số các cây lưỡng bội? 
TIẾT 20 
 TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO 
I.TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN 
1.Quy trình 
2. Một số thành tựu tạo giống ở Việt Nam 
II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO 
TIẾT 20 
 TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO 
I.TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN 
1.Công nghệ tế bào thực vật 
a) Nuôi cấy mô (TB) thực vật 
A 
 Lan Hài ( đặc hữu của Việt Nam) 
 Lan Hài ( đặc hữu của Tam Đảo) 
TIẾT 20 
 TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO 
I.TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN 
II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO 
1.Công nghệ tế bào thực vật 
a) Nuôi cấy mô (TB) thực vật 
Khoai tây được nhân giống bằng nuôi cấy mô 
TIẾT 20 
 TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO 
I.TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN 
II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO 
1.Công nghệ tế bào thực vật 
a) Nuôi cấy mô (TB) thực vật 
b) Lai Tế Bào Sinh Dưỡng (TBXôma) hay gọi l à dung hơp tế bào trần: tạo giống TV Lai khác loài. 
a) Nuôi cấy mô (TB) thực vật 
1.Công nghệ tế bào thực vật 
II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO 
I.TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN 
 TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO 
TIẾT 20 
 Dung hợp 2 tế bào trần khác loài 
2n= 24 
(2n) 
Cây lai P omato 
72 NST (24+48) 
TB lai 
72 NST (24+48 ) 
Dung hợp t ế bào chất, nhân 
Loại bỏ thành xenlulozo 
(2n) 
2n= 48 
Mục đích của phương pháp này là gì? 
Tạo C ây lai mang đặc điểm di truyền của cả hai loài, sinh sản được . 
Nuôi cấy tế bào 
lai 
 k ết qu ả của phương pháp d ung hợp 2 tế bào trần khác loài 
So sánh phương pháp dung hợp tế bào trần với phương pháp lai hữu tính khác loài? 
Dung hợp tế bào trần khác loài 
Lai hữu tính khác loài (Lai xa ) 
Loài A 
(2n) 
Loài B 
(2n) 
Tế bào 
(2n) 
Tế bào 
(2n) 
X 
 Loài AB 
 ( 2n A + 2n B ) 
Loài A 
(2n) 
Loài B 
(2n) 
X 
Giao tử : n A 
n B 
Loài AB: Bất thụ ( nA+nB ) 
? 
 Loài AB 
 ( 2n A + 2n B ) 
c) Nuôi cấy H ạt P hấn hoặc Noãn chưa thụ tinh 
TB M ẹ H ạt Ph ấn 
A 
a 
A 
a 
Giảm phân 
Hạt phấn đơn bội (n) 
Môi trường nhân tạo 
 Dòng tế bào(a) 
 Dòng tế bào(A) 
Chọn 
l ọc 
Cây aa 
Cây a 
Dòng a 
L ưỡng bội hóa 
Hai loại giao t ử: A và a 
Nhận xét K iểu G en của cây lưỡng bội được tạo ra? 
Tạo cây lưỡng bội có KG đồng hợp tử về tất cả các gen. 
b) Lai Tế Bào Sinh Dưỡng (TBXôma) hay gọi l à dung hơp tế bào trần: tạo giống TV Lai khác loài. 
a) Nuôi cấy mô (TB) thực vật 
1.Công nghệ tế bào thực vật 
II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO 
 Dòng lúa chiêm chịu lạnh 
II. Tạo Giống Bằng Công Nghệ Tế Bào: 
 1. Công nghệ Tế Bào Thực Vật: 
Các phương pháp 
 Cách tiến hành 
 Kết quả 
Nuôi Cấy Mô 
(Tế Bào) TV 
Lai Tế Bào Sinh Dưỡng (TB Xôma) 
Nuôi Cấy Hạt Phấn hoặc Noãn (n) 
Cho Mô (TB) vào ống nghiệm  tái sinh thành các cây hoàn chỉnh 
Nhân nhanh các giống cây quý hiếm từ một cây có kiểu gen quý  quần thể cây trồng đồng nhất về kiểu gen 
- Loại bỏ thành TB của 2 TB Sinh Dưỡng(2n) khác loài  TB trần. 
- Dung hợp 2 TB trần tạo TB lai. 
- Nuôi cấy TB lai trong môi trường dinh dưỡng đặc biệt tạo cây lai. 
Tạo cây lai khác loài,mang bộ NST của 2 loài khác nhau (= Tạo Thể Song Nhị Bội). 
Ưu: Tạo giống lai xa mà lai hữu tính không thực hiện được 
Hạt phấn hoặc noãn (n)  ống nghiệm  mô đơn bội. Xử lí cônsixin tạo cây lưỡng bội 
Tạo cây lưỡng bội có kiểu gen đồng nhất về tất cả các gen. 
Nghiên cứu sgk và thảo luận nhóm, hoàn thành các yêu cầu của bảng. 
2. Công Nghệ Tế Bào Động Vật 
 Có 2 cách: 
 - Nhân bản vô tính 
 - Cấy truyền phôi 
Nếu bạn có 
 một con chó mang kiểu gen quý hiếm 
Làm thế nào bạn có thể 
tạo ra nhiều con chó có 
 kiểu gen y hệt như con chó của bạn? 
TIẾT 20 
 TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO 
I.TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN 
II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO 
1.Công nghệ tế bào thực vật 
a/.Nhân Bản Vô Tính ở Động Vật  * Trong Tự Nhiên: 
2. Công Nghệ Tế Bào Động Vật 
1.Công nghệ tế bào thực vật 
II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO 
I.TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN 
 TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO 
TIẾT 20 
* Qui trình Nhân Bản Vô Tính Cừu Dolly 
Cừu Cho Nhân TB Xôma (2n) 
Cừ u C ho T rứng C hưa T hụ T inh Đ ã T ách N hân 
Cừu Mang Thai Hộ 
 Cấy vào dạ con 
? 
G iống Cừu Cho Nhân 
Dolly 
N êu qui trình nhân bản vô tính ở cừu D ol l y ? 
Cừu con sinh ra mang đặc điểm di truyền của con cừu nào? Tại sao? 
2.Công nghệ tế bào động vật 
B1: - Lấy trứng của cừu cho TB trứng ra khỏi cơ thể. 
 - Tách bỏ nhân của TB trứng 
B2 : - Lấy nhân của TB tuyến vú của cừu cho nhân. 
B3 : - Đưa nhân của TB tuyến vú vào TB trứng đã loại bỏ nhân. 
B4: - Nuôi trứng đã được cấy nhân trong ống nghiệm tạo phôi. 
B5: - Cấy phôi vào tử cung của con cừu khác để phôi phát triển và sinh nở bình thường  Sinh cừu Dolly. 
Hãy cho biết kiểu hình của cừu sinh ra ? Giải thích? 
Ý nghĩa : Nhân bản động vật biến đổi gen phục vụ lợi ích của con người 
Kết quả: Cừu sinh ra có kiểu hình giống cừu cho nhân TB 
Dolly giống Mẹ nào? Vì sao? 
Ưu điểm nổi bật của kĩ thuật này ? 
 Động vật có vú có thể được nhân bản từ tế bào xôma và tế bào chất của một noãn bào. 
 Nhân nhanh các giống vật nuôi quí hiếm. 
TIẾT 20 
 TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO 
I.TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN 
II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO 
1.Công nghệ tế bào thực vật 
2. Công Nghệ Tế Bào Động Vật 
a/.Nhân Bản Vô Tính ở Động Vật  
Con N gười? 
 Gan Thận Tim 
b. Cấy Truyền Phôi: 
Hãy cho biết Phương Pháp Tạo Giống Bằng Kĩ Thuật Cấy Truyền Phôi là gì ? Mục đích của phương pháp này? 
TIẾT 20 
 TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO 
I.TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN 
II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO 
1.Công nghệ tế bào thực vật 
2. Công Nghệ Tế Bào Động Vật 
a. Nhân Bản Vô Tính ở Động Vật  
TIẾT 20 
 TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO 
I.TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN 
II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO 
1.Công nghệ tế bào thực vật 
2. Công Nghệ Tế Bào Động Vật 
1.Quy trình 
 2. Một số thành tựu tạo giống ở Việt Nam 
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT 
THPT Chî Míi