Bài giảng Sinh học Lớp 12 - Tiết 23, Bài 20: Tạo giống nhờ công nghệ gen

KIỂM TRA BÀI CŨ 
Nêu qui trình tạo giống bằng phương pháp gây đột biến ?. Kể tên một số thành tựu tạo giống bằng phương pháp gây đột biến ? 
TIẾT 23. TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GEN 
Sinh vật mang gen phát sáng của sứa ( giống được tạo ra bằng công nghệ gen ) 
Gen tổng hợp β – caroten ở vi khuẩn 
Lúa 
Lúa có thể tổng hợp β - caroten 
Công nghệ gen là gì ? 
Gen tổng hợp insulin của người 
Vi khuẩn E.coli 
Vi khuẩn E.coli có thể tổng hợp insulin 
I. CÔNG NGHỆ GEN: 
TIẾT 23. TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GEN 
1. Khái niệm công nghệ gen: 
I. CÔNG NGHỆ GEN: 
TIẾT 23. TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GEN 
1. Khái niệm công nghệ gen: 
- Công nghệ gen là quy trình tạo ra những tế bào hoặc sinh vật có gen bị biến đổi hoặc có thêm gen mới. 
2. Các bước cần tiến hành trong kĩ thuật chuyển gen: 
Nghiên cứu SGK và cho biết kỹ thuật chuyển gen gồm những bước nào ? 
Tạo ADN 
tái tổ hợp 
Đưa ADN tái tổ hợp 
vào trong tế bào nhận 
Phân lập dòng tế bào 
 chứa ADN tái tổ hợp 
a. Tạo ADN tái tổ hợp : 
Nghiên cứu SGK và vẽ sơ đồ tạo ADN tái tổ hợp ? 
Enzim cắt 
Enzim cắt Restrictaza 
Gắn đoạn bị cắt vào plasmit nhờ enzim nối Ligaza 
ADN tái tô ̉ hợp 
Thể truyền 
Gen cần chuyển 
Thể truyền là gì ?. Tại sao muốn chuyển gen từ loài này sang loài khác lại cần có thể truyền ? 
I. CÔNG NGHỆ GEN: 
TIẾT 23. TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GEN 
1. Khái niệm công nghệ gen: 
2. Các bước cần tiến hành trong kĩ thuật chuyển gen: 
a. Tạo ADN tái tổ hợp : 
Muốn cho ADN tái tổ hợp xâm nhập được vào tế bào nhận một cách dễ dàng thì cần phải làm gì ? 
b. Đưa ADN tái tổ hợp vào trong tế bào nhận : 
Dùng muối CaCl 2 hoặc xung điện để đ ưa ADN tái tổ hợp vào trong tế bào nhận : 
c. Phân lập dòng tế bào chứa ADN tái tổ hợp 
Làm thế nào để có thể nhận biết được tế bào nào có chứa ADN tái tổ hợp ? 
Sử dụng thể truyền có gen đánh dấu để nhận biết và phân lập các dòng tế bào có chứa ADN tái tổ hợp 
I. CÔNG NGHỆ GEN: 
TIẾT 23. TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GEN 
II. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ GEN TRONG TẠO GIỐNG BIẾN ĐỔI GEN 
1. Khái niệm sinh vật biến đổi gen 
Cà chua có gen kháng ung thư 
Bắp có gen kháng tuyến trùng đục rễ 
Gà mang gen tạo thuốc trị ung thư trong trứng 
Bông vải mang gen Bt 
Lúa có gen β - caroten 
Thế nào là sinh vật biến đổi gen ? 
 Cây đu đủ mang gen kháng virut CMV 
Dê biến đổi gen cho sữa chứa prôtêin tơ nhện 
Cá glofish phát sáng 
I. CÔNG NGHỆ GEN: 
TIẾT 23. TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GEN 
II. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ GEN TRONG TẠO GIỐNG BIẾN ĐỔI GEN 
1. Khái niệm sinh vật biến đổi gen 
- Sinh vật biến đổi gen là sinh vật mà hê ̣ gen của nó đa ̃ được con người làm biến đổi cho phu ̀ hợp với lợi ích của mình . 
Có những cách nào để tạo được sinh vật biến đổi gen ? 
 - Cách làm biến đổi hệ gen của sinh vật . 
 + Đưa thêm một gen lạ vào hê ̣ gen 
	+ Làm biến đổi một gen có sẵn trong hê ̣ gen 
	+ Loại bo ̉ hoặc làm bất hoạt một gen nào đo ́ trong hê ̣ gen. 
I. CÔNG NGHỆ GEN: 
TIẾT 23. TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GEN 
II. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ GEN TRONG TẠO GIỐNG BIẾN ĐỔI GEN 
1. Khái niệm sinh vật biến đổi gen 
2. Một sô ́ thành tựu tạo giống biến đổi gen 
Hoàn thành bảng sau : 
Đối tượng 
Động vật 
Thực vật 
Vi sinh vật 
Cách tiến hành 
Thành tựu 
Chuột nhắt được chuyển gen hoocmôn sinh trưởng của chuột cống →KL tăng gấp đôi so với con bình thường . 
+ Tạo cừu biến đổi gen , sản sinh prôtêin người trong sữa 
+ Chuyển gen hormone sinh trưởng vào cá hồi 
Dê chuyển gen cho sữa có prôtêin của tơ nhện 
b) Tạo giống cây trồng biến đổi gen  
Cây bông chuyển gen kháng sâu bệnh ( bên phải ) va ̀ cây bông không 
chuyển gen kháng sâu bệnh ( bên trái ) 
Chuyển gen trư ̀ sâu tư ̀ vi khuẩn vào cây bông 
C©y ®u ®ñ ( Carica papaya L.) 
®­ îc chuyÓn gen kh¸ng bÖnh virót 
C©y ® èi chøng 
G¹o bình th­êng 
G¹o vµng 
có khả năng tổng hợp được -carotene 
Cà chua chuyển gen kháng sinh vật ký sinh ( bên phải ) 
và cà chua đối chứng ( bên trái ) 
Chuyển gen kháng sinh vật ký sinh vào cây cà chua ) 
Chuyển gen kháng virut thối vào củ khoai tâ y ) 
Cà chua không chuyển gen 
Cà chua chuyển gen chậm chín và kháng vi rút 
Chuyển gen kéo dài thời gian chín và kháng virut vàocây cà chua ) 
C©y ® Ëu t­¬ng chuyÓn gen 
Kh¸ng s©u (Bt) 
Thay ® æi thµnh phÇn axÝt bÐo 
c) Tạo dòng vi sinh vật biến đổi gen  
- Chuyển gen mã hóa isulin ở người vào VK E.coli => dòng vi khuẩn sản sinh ra một lượng lớn insulin làm thuốc chữa bệnh tiểu đường . 
- Tạo chủng vi khuẩn biến đổi gen -> ăn dầu cặn trên biển , phân hủy chất thải ... 
Câu 1.Người ta phải dùng thê ̉ truyền đê ̉ chuyển một gen tư ̀ tê ́ bào này sang tê ́ bào khác là vì: 
A. nếu không có thê ̉ truyền thi ̀ gen cần chuyển sẽ không chui vào được tê ́ bào nhận . 
B. nếu không có thê ̉ truyền thi ̀ gen có vào được tê ́ bào nhận cũng không thê ̉ nhân lên va ̀ phân li đồng đều vê ̀ các tê ́ bào con khi tê ́ bào phân chia . 
C. nếu không có thê ̉ truyền thi ̀ kho ́ có thê ̉ thu được nhiều sản phẩm của gen trong tê ́ bào nhận . 
D. nếu không có thê ̉ truyền thi ̀ gen sẽ không tạo ra sản phẩm trong tê ́ bào nhận . 
CỦNG CỐ 
Câu 2: Công nghệ gen là : 
A. quy trình công nghệ dung để tạo ra các sinh vật có gen bị biến đổi 
B.quy trình công nghệ dùng để tạo ra các sinh vật có gen bị biến đổi hoặc có thêm gen mới 
C.kĩ thuật gắn gen cần chuyển vào thể truyền . 
D.kĩ thuật đưa ADN tái tổ hợp vào tê ́ bào nhận 
Câu 3:Ưu thế nổi bật của kĩ thuật chuyển gen so với các phương pháp lai truyền thống là gì ? 
A.Dễ thực hiện , thao tác nhanh , ít tốn thời gian 
B.Tổng hợp được các phân tử ADN lại giữa loài này và loài khác 
C.Sản suất các sản phẩm sinh học trên qui mô công nghiệp 
D.Lai giữa các loài xa nhau trong hệ thống phân loại không giao phối được 
Về nhà 
Trả lời các câu hỏi và bài tập trong SGK	 
2. Đọc bài 21: DI TRUYỀN Y HỌC