Bài giảng Tin học Lớp 12 - Bài 1: Một số khái niệm cơ bản

Bµi 1MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢNMột số mẫu trong hệ CSDL AccessCửa sổ cơ sở dữ liệu mới tạoSơ đồ cấu trúc CSDL Trạng thái thiết kếVí dụ 1:CSDL Quản lý học sinh bao gồm tập hợp các bảng dữ liệu: HOCSINH, LOP,KHOI, MONHOC, DIEM được kết nối với nhau một cách phù hợp phục vụ lưu trữ dữ liệu cho ứng dụng quản lý học sinh một trường học. *NX: Với việc quản lý HS bằng CSDL ta có thể nhanh chóng tìm ra những HS theo 1 điều kiện nào đó.VD: Tìm ra những học sinh có Điểm TB môn Toán >= 8.0Cấu trúc CSDL QL HS trên Access như sauVí dụ 2:CSDL Quản lý bán hàng bao gồm tập hợp các bảng dữ liệu: HANG, KHACH,HOADON, HANGBAN được kết nối với nhau một cách phù hợp phục vụ ứng dụng quản lý việc bán hàng tại một cửa hàng. Sơ đồ cấu trúc CSDL này như sau:Ta có thể tìm ra những hoá đơn của khách theo 1 yêu cầu nào đó.VD: Tìm hoá đơn của khách hàng tên Mai đã mua nhiều mặt hàng vào cùng một thời điểm nào.Ví dụ 3: CSDL Quản lý lương cán bộ bao gồm các bảng: PHONGBAN, CHUCVU và CANBO được kết nối với nhau phục vụ lưu trữ dữ liệu cho ứng dụng quản lý lương cán bộ một cơ quan. Sơ đồ cấu trúc CSDL này như sau:Với CSDLQL lương CB: ta có thể tìm những người có lương tháng > = 2.000.000đ... I. Bµi to¸n qu¶n lÝøng dông cña tin häc vµo c«ng t¸c qu¶n lÝ ®­îc thùc hiÖn trong nh÷ng lÜnh vùc nµo ?C«ng viÖc qu¶n lÝ rÊt phæ biÕn vµ c«ng t¸c qu¶n lÝ chiÕm thÞ phÇn lín trong c¸c øng dông cña Tin häc ( 80%).øng dông qu¶n lÝ s¸ch trong th­ viÖnøng dông qu¶n lÝ b¸n vÐ m¸y bayøng dông qu¶n lÝ k× thi tuyÓn sinhBµi to¸n qu¶n lÝ ®iÓm thi trong nhµ tr­êngVÝ dô vÒ c¸c bµi to¸n qu¶n lÝ:Gi¶i quyÕt c¸c bµi to¸n qu¶n lÝ trªn th­êng ph¶i thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc sau:- T¹o b¶ng gåm nh÷ng th«ng tin vÒ c¸c ®èi t­îng cÇn qu¶n lÝ.- CËp nhËt th«ng tin: söa ch÷a, thªm, bít- Khai th¸c th«ng tin: t×m kiÕm, s¾p xÕp, thèng kª, tæng hîpBµi to¸n qu¶n lÝ tiÒn l­¬ng cña mét c¬ quanB1. X¸c ®Þnh chñ thÓ cÇn qu¶n lÝ.II. C¸c c«ng viÖc th­êng gÆp khi xö lÝ th«ng tin cña mét tæ chøc1. T¹o lËp hå s¬VÝ dô: häc sinhB2. X¸c ®Þnh cÊu tróc hå s¬.VÝ dô: STT, Hä ®Öm, tªn... (Gåm 10 thuéc tÝnh)B3. Thu thËp, tËp hîp th«ng tin cÇn qu¶n lÝ vµ l­u tr÷ chóng theo cÊu tróc ®· x¸c ®Þnh.17.58.59.0AHµ néi01/04/91N÷LiªnTrÇn ThÞ1013.58.05.5DTh¸i b×nh07/06/91NamQuècHå B¶o915.06.58.5BHµ t©y07/30/91NamToµnPh¹m Ngäc815.58.57.0CHµ néi10/10/91NamLanVò Thuý714.57.07.5CHµ néi03/29/90N÷MaiLý Ngäc 615.56.59.0ATh¸i b×nh08/04/92NamMinhNg« C«ng516.07.09.0CVÜnh phó09/30/91NamAnLª Minh417.59.08.5BHµ t©y07/17/91Nam§øcTriÖu §¹t 318.510.08.5BH¶i h­ng10/15/92N÷KimTrÇn Vò217.08.09.0AHµ néi11/03/91NamAnhTrÇn Ngäc1Tæng ®iÓmTo¸nV¨nLípN¬i sinhNgµy sinhPh¸iTªnHä ®ÖmSttA2. CËp nhËt hå s¬- Söa ch÷a hå s¬ khi mét sè th«ng tin kh«ng cßn ®óng.- Xo¸ hå s¬ cña ®èi t­îng mµ tæ chøc kh«ng cßn qu¶n lÝ.- Bæ sung thªm hå s¬ cho c¸c ®èi t­îng míi.17.58.59.0AHµ néi01/04/91N÷LiªnTrÇn ThÞ1013.58.05.5DTh¸i b×nh07/06/91NamQuècHå B¶o915.06.58.5BHµ t©y07/30/91NamToµnPh¹m Ngäc815.58.57.0CHµ néi10/10/91NamLanVò Thuý714.57.07.5CHµ néi03/29/90N÷MaiLý Ngäc 615.56.59.0ATh¸i b×nh08/04/92NamMinhNg« C«ng516.07.09.0CVÜnh phó09/30/91NamAnLª Minh417.59.08.5BHµ t©y07/17/91Nam§øcTriÖu §¹t 318.510.08.5BH¶i h­ng10/15/92N÷KimTrÇn Vò217.08.09.0AHµ néi11/03/91NamAnhTrÇn Ngäc1Tæng ®iÓmTo¸nV¨nLípN¬i sinhNgµy sinhPh¸iTªnHä ®ÖmStt3. Khai th¸c hå s¬:Gåm c¸c c«ng viÖc sau- S¾p xÕp hå s¬ theo mét tiªu chÝ nµo ®ãS¾p xÕp T£N theo thø tù a, b, c ...- T×m kiÕm c¸c th«ng tin tho¶ m·n mét sè ®iÒu kiÖn nµo ®ã.T×m kiÕm nh÷ng häc sinh cã ®iÓm To¸n  8.0- TÝnh to¸n thèng kª ®Ó ®­a ra c¸c th«ng tin ®Æc tr­ng.TÝnh vµ t×m tæng ®iÓm cao nhÊt,thÊp nhÊt,trung b×nh.- LËp b¸o c¸o ®Ó t¹o 1 bé hå s¬ míi cã cÊu tróc vµ khu«n d¹ng theo yªu cÇu cô thÓ.LËp danh s¸ch nh÷ng häc sinh thi ®¹t lo¹i Giái.III. HÖ c¬ së d÷ liÖu1. Kh¸i niÖm c¬ së d÷ liÖu vµ hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖuC¬ së d÷ liÖu (Database) lµ mét tËp hîp c¸c d÷ liÖu cã liªn quan víi nhau chøa th«ng tin cña mét tæ chøc nµo ®ã (tr­êng häc, c«ng ti, ), ®­îc l­u tr÷ trªn c¸c thiÕt bÞ nhí ®Ó ®¸p øng nhu cÇu khai th¸c th«ng tin cña nhiÒu ng­êi dïng víi nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau. VÝ dô: Hå s¬ qu¶n lÝ s¸ch cña th­ viÖn. Hå s¬ qu¶n lÝ tiÒn l­¬ng cña mét c«ng ti, tæ chøcHå s¬ qu¶n lÝ ®iÓm thi ®­îc l­u tr÷ ë bé nhí ngoµi cña m¸y tÝnh lµ mét c¬ së d÷ liÖu.1 hÖ QTCSDLHÖ c¬ së d÷ liÖu1 CSDL+Ngoµi ra, cßn cã c¸c phÇn mÒm øng dông ®Ó khai th¸c CSDL hiÖu qu¶ h¬n. §Ó l­u tr÷ vµ khai th¸c th«ng tin b»ng m¸y tÝnh cÇn cã: C¬ së d÷ liÖu HÖ QTCSDL C¸c thiÕt bÞ vËt lÝ (m¸y tÝnh, ®Üa cøng)HÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu (hÖ QTCSDL)lµ phÇn mÒm cung cÊp mét m«i tr­êng thuËn lîi vµ hiÖu qu¶ ®Ó t¹o lËp, l­u tr÷ vµ khai th¸c th«ng tin cña CSDL.VÝ dô: HÖ QTCSDL Visual Fox, Microsoft Access C¸c thµnh phÇn cña hÖ c¬ së d÷ liÖu2. C¸c møc thÓ hiÖn cña CSDL Cã 3 møc hiÓu vÒ c¬ së d÷ liÖu:a. Møc vËt lÝb. Møc kh¸i niÖm VÝ dô: CSDL nh­ mét b¶ng gåm c¸c cét m« t¶ c¸c thuéc tÝnh vµ c¸c hµng m« t¶ th«ng tin vÒ ®èi t­îng. c. Møc khung nh×nlµ møc hiÓu biÕt chi tiÕt viÖc l­utr÷ c¸c tÖp d÷ liÖu trªn c¸c thiÕt bÞ nhí (®Þa chØ vïng nhí l­u tr÷ tÖp, dung l­îng nhí ®Ó l­u tr÷ th«ng tin vÒ mét ®èi t­îng)l­u tr÷ vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c d÷ liÖu.hiÓu vÒ cÊu tróc cña hå s¬CSDL cho mçi ng­êi dïng th«ng qua khung nh×n (giao diÖn). lµ thÓ hiÖn phï hîp cñaMøc hiÓu CSDL cña ng­êi dïng th«ng qua khung nh×n ®­îc gäi lµ møc khung nh×n hay møc ngoµi cña CSDL.Gi÷a c¸c møc m« t¶ CSDL ph¶i cã mét sù t­¬ng øng ®óng ®¾n ®Ó ®¶m b¶o cho hÖ CSDL ®­îc x©y dùng vµ khai th¸c tèt.C¸c møc thÓ hiÖn cña c¬ së d÷ liÖu 3. C¸c yªu cÇu c¬ b¶n cña hÖ CSDLa. TÝnh cÊu tróc:VÝ dô: CSDL ®iÓm thi cã cÊu tróc b¶ng gåm 10 hµng vµ 10 cét D÷ liÖu ®­îc l­u tr÷ trong CSDL theo mét cÊu tróc x¸c ®Þnh.C¸c gi¸ trÞ d÷ liÖu ®­îc l­u tr÷ trong CSDL ph¶i tho¶ m·n mét sè rµng buéc, tuú thuéc vµo tæ chøc mµ d÷ liÖu ph¶n ¸nh.b. TÝnh toµn vÑn:VÝ dô: CSDL ®iÓm thi ph¶i phï hîp víi quy ®Þnh cho ®iÓm cña c¸c m«n thi. Sau c¸c thao t¸c cËp nhËt d÷ liÖu vµ ngay c¶ khi cã sù cè x¶y ra trong qu¸ tr×nh cËp nhËt, d÷ liÖu trong CSDL ph¶i ®­îc ®¶m b¶o ®óng ®¾n.c. TÝnh nhÊt qu¸n:VÝ dô: HÖ CSDL kh«ng ®­îc ®Ó x¶y ra c¸c t×nh huèng vi ph¹m tÝnh nhÊt qu¸n cña d÷ liÖu nh­: 2 ®¹i lÝ b¸n vÐ m¸y bay cïng b¸n 1 chiÕc vÐ cßn l¹i duy nhÊt cho 2 kh¸ch hµng t¹i cïng mét thêi ®iÓm. d. TÝnh an toµn vµ b¶o mËt th«ng tinVÝ dô: CSDL §iÓm thi kh«ng thÓ cho phÐp bÊt cø ai còng ®­îc truy cËp vµ söa ®iÓm. CSDL cÇn ®­îc b¶o vÖ an toµn.Ph¶i ng¨n chÆn ®­îc nh÷ng truy xuÊt kh«ng ®­îc phÐp.Ph¶i kh«i phôc ®­îc CSDL khi cã sù cè ë phÇn cøng hay phÇn mÒm.CÇn cã nh÷ng nguyªn t¾c vµ c¬ chÕ b¶o mËt khi trao quyÒn truy xuÊt d÷ liÖu cho ng­êi dïng.D÷ liÖu cÇn ph¶i ®éc lËp víi c¸c øng dông, kh«ng phô thuéc vµo mét vµi bµi to¸n cô thÓ, ph­¬ng tiÖn l­u tr÷ vµ xö lÝ.e. TÝnh ®éc lËp:VÝ dô: Thay l­u tr÷ d÷ liÖu tõ ®Üa mÒm sang ®Üa CD hoÆc d÷ liÖu l­u tr÷ d¹ng nÐn mµ c¸c ch­¬ng tr×nh øng dông kh«ng ph¶i viÕt l¹i. Cã hai møc ®éc lËp d÷ liÖu:§éc lËp møc vËt lÝ lµ nh÷ng thay ®æi ë møc vËt lÝ kh«ng dÉn ®Õn c¸c ch­¬ng tr×nh øng dông ph¶i viÕt l¹i hoÆc thay ®æi c¸c t­¬ng t¸c vèn cã gi÷a ng­êi dïng víi CSDL.§éc lËp møc kh¸i niÖm lµ khi cã nh÷ng thay ®æi CSDL ë møc kh¸i niÖm nh­ng c¸c ch­¬ng tr×nh øng dông ®ang dïng vÒ c¬ b¶n kh«ng ph¶i viÕt l¹i.VÝ dô: Thªm cét ThÎ BH vµo b¶ng m« t¶ ë møc kh¸i niÖm mµ c¸c ch­¬ng tr×nh øng dông vÒ c¬ b¶n kh«ng ph¶i viÕt l¹i.CSDL th­êng kh«ng l­u tr÷ nh÷ng d÷ liÖu trïng lÆp hoÆc nh÷ng th«ng tin cã thÓ dÔ dµng suy diÔn hay tÝnh to¸n ®­îc tõ nh÷ng d÷ liÖu ®· cã.f. TÝnh kh«ng d­ thõa:VÝ dô: CSDL ®iÓm thi kh«ng cÇn chøa th«ng tin vÒ Tuæi cña thÝ sinh v× th«ng tin nµy cã thÓ ®­îc tÝnh to¸n tõ th«ng tin Ngµy sinh vµ hiÓn thÞ trªn khung nh×n cÇn thiÕt. C¬ së gi¸o dôc cÇn qu¶n lÝ th«ng tin cña häc sinh, m«n häc, kÕt qu¶ häc tËp...C¬ së kinh doanh cÇn qu¶n lÝ th«ng tin kh¸ch hµng, hµng ho¸, tiÒn...Ng©n hµng cÇn qu¶n lÝ c¸c tµi kho¶n, kho¶n vay, giao dÞch hµng ngµy...H·ng hµng kh«ng cÇn qu¶n lÝ c¸c chuyÕn bay, b¸n vÐ, lÞch bay...Tæ chøc tµi chÝnh cÇn qu¶n lÝ th«ng tin vÒ cæ phÇn, t×nh h×nh kinh doanh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu...Tæ chøc viÔn th«ng cÇn qu¶n lÝ th«ng tin c¸c cuéc gäi, ho¸ ®¬n hµng th¸ng, tÝnh sè d­ cho c¸c thÎ gäi tr¶ tr­íc4. Mét sè øng dôngBÀI HỌC KẾT THÚC