Bệnh trứng cá - Nguyên nhân và xử trí (phần II)

BỆNH TRỨNG CÁ NGUYÊN NHÂN VÀ XỬ TRÍ(Phần II: Biểu hiện & các thể bệnh) Giới thiệuNhằm cung cấp các thông tin tổng hợp toàn diện (nhiều hình ảnh minh họa) về cơ chế hình thành, biểu hiện các thể bệnh và cách xử trí. Do dung lượng khá lớn nên tài liệu phải cắt thành 4 phần để pots cho trang Violet. Phần II gồm: Biểu hiện và Phần III: Các thể bệnhPhần IV: Xử trí và chữa trị---------------------------------------------------------------- Bác sĩ TTUT Phạm Huy Hoạt (5-2014) – Nguồn TK từ SK ĐS & tư liệu cá nhân3. Biểu hiện của bệnh trứng cáBiểu hiện lâm sàng của bệnh trứng cá phụ thuộc vào sự tác động lẫn nhau của các yếu tố: Sự tăng tiết chất bã cùng với sự ứ đọng chất bã do bít tắc ở cổ nang lông dẫn tới hình thành nhân nhỏ, bắt đầu quá trình hình thành mụn trứng cá. Từ nhân nhỏ có thể tiến triển thành hai loại nhân thực sự:Nhân mở (nhân đầu đen): Là những kén bã vít chặt vào nang lông bị giãn rộng, hơi gồ cao khỏi mặt da. Thành phần của nó là chất sừng kết hợp với chất Lipit, xung quanh là lá sừng. Nhân có miệng giãn rộng, các chất có thể thoát ra được. Bề mặt có đầu đen do hiện tượng oxy hóa chất keratin. Loại tổn thương này thường dễ giải quyết, không gây ra những tổn thương trầm trọng hơn.Nhân kín (nhân đầu trắng): Tổn thương thường nhỏ hơn, màu trắng hoặc hồng nhạt, hơi gờ cao và không có lỗ mở trên mặt da. Tổn thương này có thể tự biến mất hoặc chuyển thành nhân đầu đen, nhưng loại trứng cá này thường gây ra viêm tấy ở nhiều mức độ.Biểu hiện của bệnh trứng cá (hinh ảnh)Tuỳ thuộc vào tình trạng viêm nhiễm, trên lâm sàng biểu hiện nhiều hình thái tổn thương khác nhau:- Mụn đầu trăng- Mụn đầu đen;- Mụn viêm tấy- Mun mủHinh ảnh tổn thương của mụn trứng cáHình ảnh mụn trứng cá đầu đenBề mặt có đầu đen- Loại tổn thương này thường dễ giải quyết, ít gây ra những tổn thương nặng.4. Các thể lâm sàng trứng cá4.1- Trứng cá thông thường (Acne Vulgaris)Là thể rất phổ biến ở cả hai giới đặc biệt ở lứa tuổi thanh thiếu niên. Các tổn thương khu trú đặc biệt ở vùng da mỡ như mặt (má, trán, cằm), ở vùng giữa ngực, lưng, vai. Đôi khi nhân trứng cá ở vành tai, bọc ở ống tai, màng nhĩ và đặc biệt gặp tổn thương u, cục, nang ở cổ, gáy Các thương tổn này không phải thường xuyên kết hợp với nhau và có đầy đủ trên một bệnh nhân Các thể lâm sàng trứng cá (tiếp)4.2- Trứng cá mạch lươn (Acne congobata)Chủ yếu ở Nam giới, bắt đầu sau tuổi dậy thì và tiếp tục kéo dài hơn trong những năm về sau. Thương tổn thường ở ngực, mặt, lưng, vai và cổ. Ngoài ra còn thấy ở mông và tầng sinh môn. Tổn thương bắt đầu bằng mụn ở nang lông, tiến triển to dần và loét rất đặc biệt. Các ổ mủ nông và sâu, có khi rất to, cục viêm thành cụm 2 – 3 cái, đi vằn vèo thành hang hốc với nhiều lỗ dò, nhiều cầu da, nhiều đảo xơ. Bệnh tiến triển lâu dài, dai dẳng khó chữaCác thể lâm sàng trứng cá (tiếp)4.3- Trứng cá sẹo lồi (Acne keloidalis)Loại trứng cá này chủ yếu gặp ở đàn ông, khu trú ở gáy và vùng rìa tóc. Đầu tiên xuất hiện các thương tổn viêm nang ở gáy, sắp xếp thành đường thẳng hoặc vằn vèo. Dần dần thương tổn tiến triển thành nhiều củ xơ hoặc dải xơ phì đại, gờ lên mặt da trông giống như sẹo lồi, trên bề mặt có một vài mụn riêng rẽ. Tiến triển lâu dài cuối cùng tự xẹp thành sẹo phẳng và trụi tóc vĩnh viễn Các thể lâm sàng trứng cá (tiếp)4.4- Trứng cá kê hoại tử (Acne miliaris necrotica)Hay gặp ở nam giới, thương tổn khu trú một cách đối xứng ở trán, ở thái dương, rìa tóc. Hoại tử là đặc điểm của loại trứng cá này và nguyên nhân có thể do sự mẫn cảm của người bệnh đối với vi khuẩn. Đầu tiên là sẩn nang lông màu hồng, thường có ngứa và nhanh chóng biến thành mụn mủ mầu ngả nâu, bám rất chắc, xung quanh có một bờ viêm tấy mầu hồng, dưới vẩy là một ổ loét nhỏ, sau để lại sẹo lõm tồn tại vĩnh viễn.Các thể lâm sàng trứng cá (tiếp)4.5- Trứng cá mũi sư tử (Rhinophyma)Do tuyến bã hai bên mũi bài tiết rất nhiều, kèm theo thói quen nặn trứng cá của bệnh nhân làm cho tổ chức tuyến bã bị phì đại, quá sản thành u, lỗ chân lông giãn rộng làm cho mũi bị biến dạng.4.6-Trứng cá do chất tẩy rửa (Acne Detergicans)Trứng cá trước chu kỳ kinh nguyệt: Tổn thương là những sẩn mủ, thường từ 5 đến 10 thương tổn, xuất hiện trước khi có kinh 1 tuần. Thường là do ảnh hưởng của LH ở đỉnh cao kích thích tổ chức đệm của buồng trứng tiết Androgen. Dùng viên tránh thai có Estrogen sẽ làm giảm bớt trứng cá loại nàyCác thể lâm sàng trứng cá (tiếp)4.7- Trứng cá do thuốc (Acne Itrogenic)Nhiều loại thuốc có thể gây nên thương tổn dạng trứng cá,nhưng tìm được nguyên nhân do thuốc rất khó, tuy nhiên có thể dựa vào đặc điểm lâm sàng, điều kiện xuất hiện và tiến triển của bệnh để nghĩ đến trứng cá do thuốc. Các loại thuốc và hoá chất có thể gây trứng cá như: Các hormon Androgen, ACTH, Testosterone, Progesterone các Halogen như muối Iode, Brome, các thuốc chống lao, thuốc chống động kinh, thuốc hướng thần, thuốc chống phân bào, Corticosteroid4.8 - Trứng cá sét đánh (Acne fulminans)Là thể hiếm gặp của trứng cá nang nặng, xuất hiện đột ngột ở bệnh nhân nam tuổi thanh thiếu niên. Tổn thương là các cục lan rộng, nhanh, nặng. Sau biến thành từng mảng viêm nặng, hoá mủ, nhanh chóng để lại vết loét không gọn. Vị trí chủ yếu ở lưng, ngực, nếu ở mặt thường là nhẹ hơn. Thể này cần có phương pháp điều trị đặc biệt.