Cách nuôi trùn quế (perious – excavatus)

các lơng tơ phía bên dưới các đốt bám vào cơ chất đẩy cơ thể di chuyển một cách dễ dàng. 
Trùn quế hơ hấp qua da, chúng cĩ khả năng hấp thu Oxy và thải CO2 trong mơi trường nước, điều này giúp cho chúng cĩ khả năng sống trong nước nhiều lần, thậm chí trong nhiều tháng. 
Hệ thống bài tiết bao gồm một cặp thận ở mỗi đốt. các cơ quan này bảo đảm cho việc bài tiết các chất thải chứa đạm dưới dạng Amoniac và Urer. Trùn quế nuốt thức ăn bằng mơi ở lỗ miệng, lượng thức ăn mỗi ngày được nhiều nhà khoa học ghi nhận là tương đương với trọng lượng cơ thể của nĩ. Sau khi qua hệ thống tiêu hĩa với nhiều vi sinh vật cộng sinh, chúng thải ra phân (Vermicas) ra ngồi rất giàu dinh dưỡng (hệ số chuyển hĩa ở đây vào khoảng 0.7), những vi sinh vật cộng sinh cĩ ích trong hệ thống tiêu hĩa này theo phân ra khỏi cơ thể trùn nhưng vẫn cịn hoạt động ở “màng dinh dưỡng” trong một thời gian dài. Đây là một trong những nguyên nhân làm cho phân trùn cĩ hàm lượng dinh dưỡng cao và cĩ hiệu quả cải tạo đất tốt hơn dạng phân hữu cơ phân hủy bình thường trong tự nhiên. 
Đặc tính sinh lý
Trùn quế rất nhạy cảm, chúng phản ứng mạnh với ánh sáng, nhiệt độ và biên độ nhiệt cao, độ mặn và điều kiện khơ hạn. Nhiệt độ thích hợp nhất với Trùn quế nằm trong khoảng từ 20 – 30oC, ở nhiệt độ khoảng 30oC và độ ẩm thích hợp, chúng sinh trưởng và sinh sản rất nhanh. Ở nhiệt độ quá thtấp, chúng sẽ ngừng hoạt động và cĩ thể chết; hoặc khi nhiệt độ của luống nuơi lên quá cao cũng bỏ đi hoặc chết. Chúng cĩ thể chết khi điều kiện khơ và nhiều ánh sáng nhưng chúng lại cĩ thể tồn tại trong mơi trường nước cĩ thổi Oxy. 
Trùn quế quế rất thích sống trong mơi trường ẩm ướt và cĩ độ pH ổn định. Qua các thí nghiệm thực hiện, chúng tơi nhận thấy chúng thích hợp nhất vào khaỏng 7.0 – 7.5, nhưng chúng cĩ khả năng chịu đựng được phổ pH khá rộng, từ 4 – 9, nếu pH quá thấp, chúng sẽ bỏ đi. 
Trùn quế thích nghi với phổ thức ăn khá rộng, chúng ăn bất kỳ chất thải hữu cơ nào cĩ thể phân hủy trong tự nhiên (rác đang phân hủy, phân gia súc, gia cầm). Tuy nhiên, những thức ăn cĩ hàm lượng dinh dưỡng cao se hấp dẫn chúng hơn, giúp cho chúng sinh trưởng và sinh sản tốt hơn. 
Trong tự nhiên, Trùn quế thích sống nơi ẩm thấp, gần cống rãnh, hoặc nơi cĩ nhiều chất hữu cơ dễ phân hủy và thốI rữa như trong các đống phân động vật, các đống rác hoai mục. chúng rất ít hiện diện trên các đồng ruộng canh tác dù nơi đây cĩ nhiều chất thải hữu cơ, cĩ lẽ vì tỷ lệ C/N của những chất thải này thường cao, khơng hấp dẫn và khơng đảm bảo đềiu kiệm ẩm độ thường xuyên. 
Sự sinh sản và phát triển
Trùn quế sinh sản rất nhanh trong điều kiện khí hậu nhiệt đới tương đối ổn định và cĩ độ ẩm cao như điều kiện của khu vực phía Nam. Theo nhiều tài liệu, từ một cặp ban đầu trong điều kiện sống thích hợp cĩ thể tạo ra từ 1.000 –1.500 cá thể trong một năm. 
Trùn quế là sinh vật lưỡng tính, chúng cĩ đai và các lỗ sinh dục nằm ở phía đầu của cơ thể, cĩ thể giao phối chéo với nhau để hình thành kén ở mỗi con, kén được hình thành ở đai sinh dục, trong mỗi kén mang từ 1 – 20 trứng, kén Trùn di chuyển dần về phía đầu và hơi ra đất. Kén áo hình dạng thon dài, hai đẩu túm nhọn lại gần giống như hạt bơng cỏ, ban đầu cĩ màu trắng đục, sau chuyển sanh xanh nhạt rồi vàng nhạt. Mỗi kén cĩ thể nở từ 2 – 10 con. 
Khi mới nở, con nhỏ như đầu kim cĩ màu trắng, dài khoảng 2 – 3mm, sau 5 – 7 ngày cơ thể chúng sẽ chuyển dần sang màu đỏ và bắt đầu xuất hiện một vằn đỏ thẫm trên lưng. Khoảng từ 15 –30 ngày sau, chúng trưởng thành và bắt đầu xuất hiện đai sinh dục (theo Arellano, 1997); từ lúc này chúng bắt đầu cĩ khả năng bắt cặp và sinh sản. Con trưởng thành khỏe mạnh cĩ màu mận chín và cĩ sắc ánh kim trên cơ thể. 
Các mơ hình nuơi Trùn quế
Hiện nay, tên thế giới cĩ nhiều mơ hình nuơi Trùn quế: từ đơn giản như nuơi trong khay, chậu trên một diện tích nhỏ, đến nuơi trên đồng ruộng (cĩ hoặc khơng cĩ mái che), hay nuơi trong những nhà nuơi kiên cố nhưng nhìn chung, các mơ hình này đều phải đảm bảo được những yêu cầu kỹ thuật phù hợp với đặc điểm sinh lý của con Trùn. Ở đây, chúng tơi xin đề xuất một mơ hình nuơi thích hợp với quy mơ nhỏ trong từng hộ gia đình, quy mơ bán cơng nghiệp và giới thiệu một số nét về quy mơ nuơi cơng nghiệp hiện đại. 
Nuơi trong khay chậu
Áp dụng cho những hộ gia đình khơng cĩ đất sản xuất hoặc muốn tận dụng tối đa các diện tích trống cĩ thể sử dụng được, mơ hình này cĩ thể sử dụng các dụng cụ đơn giản và rẻ tiền như các thùng gỗ, thau chậu, thùng xơ Các thùng gỗ chỉ nên cĩ kích thước vừa phải (vào khoảng 0,2 – 0,4 m2 với chiều cao khoảng 0,3m). Các dụng cụ này nên được đặt trên những cái khung nhiều tầng để dễ chăm sĩc và tận dụng được khơng gian. 
Các dụng cụ nuơi nên được che mưa giĩ, đặt nơi cĩ ánh sáng hạn chế càng tốt. Chúng phải được lỗ thốt nước, những lỗ này cần được chặn lại bằng bơng gịn, lưới để khơng bị thất thốt nước con giống. Do tính ưu tối nên trên mặt của dụng cụ cần được kiểm tra thường xuyên. 
Mơ hình nuơi này cĩ ưu điểm là dễ thực hiện, cĩ thể sử dụng lao động phụ trong gia đình hoặc tận dụng thời gian rãnh rỗi. Cơng tác chăm sĩc cũng thuận tiện vì dễ quan sát và gọn nhẹ. Tuy nhiên, nĩ cĩ nhược điểm là tốn nhiều thời gian hơn các mơ hình khác, số lượng sản phẩm cĩ giới hạn, việc chăm sĩc cho Trùn phải được chú ý cẩn thận hơn. 
Nuơi trên đồng ruộng cĩ mái che
Thích hợp cho quy mơ gia đình vừa phải hoặc mở rộng, thích hợp cho những vườn cây ăn quả, cây cơng nghiệp lâu năm cĩ bĩng râm vừa phải. 
Các luống nuơi cĩ thể đạt độ ẩm trong đất hoặc làm bằng các vật liệu nhẹ như bạt khơng thấm nước, gỗ, cĩ bề ngang từ 1 – 2m, độ sâu (hoặc cao) khoảng 30 – 40 cm, bảo đảm thốt nước được nước và thơng thống. Mái che nên làm ở dạng cơ động để dễ di chuyển, thay đổi trong những thời tiết khác nhau. Độ dày chất nền ban đầu và thức ăn nên được bổ sung hàng tuần. Luống nuơi cần được che phủ để giữ ẩm, kích thích hoạt động của Trùn và chĩng các thiên địch. 
Nuơi trên đồng ruộng khơng cĩ mái che
Đây là phương pháp nuơi truyền thống ở các nước đã phát triển cơng nghệ nuơi Trùn như Mỹ, Úc.. và cĩ thể thực hiện ở quy mơ lớn. Luống nuơi cĩ thể nổi hoặc âm trong mặt đất, bề ngang khoảng 1 – 2m, chiều dài thường khơng giới hạn mà tùy theo diện tích nuơi. Với phương pháp này, người nuơi khơng phải làm lán trại, cĩ thể sử dụng các trang thiết bị cơ giới để chăm sĩc và thu hoạch sản phẩm. Nếu cho lượng thức ăn ban đầu ít và bổ sung hàng tuần thì việc thu hoạch cũng khá dễ dàng. Tuy nhiên, phương pháp nuơi này bị tác động mạnh bởi các yếu tố thời tiết, cĩ thể gây tổn hại đến Trùn và cần một diện tích tương đối lớn, 
Nuơi trong nhà với quy mơ cơng nghiệp và bán cơng nghiệp
Là dạng Cải tiến và mở rộng của luống nuơi cĩ mái che trên đồng ruộng và nuơi trong thau chậu. Các khung (bồn) nuơi cĩ thể được xây dựng kiên cố trên mặt đất cĩ kích thước rộng hơn hoặc được sắp thành nhiều tầng. Việc chăm sĩc cĩ thể thực hiện bằng tay hoặc các hệ thống tự động tùy theo quy mơ. Phương pháp này cĩ nhiều ưu điểm là chủ động được điều kiện nuơi. Chăm sĩc tốt, nuơi theo quy mơ lớn nhưng chi phí xây dựng cơ bản và trang thiết bị cao. Hiện nay, quy mơ nuơi cơng nghiệp vớI những trang thiết bị hiện đại được áp dụng khá phổ biến ở các nước phát triển như Mỹ, Úc, Canada. 
Yêu cầu kỹ thuật của việc nuơi trùn
Để nuơi trùn quế đạt hiệu quả, cần chú ý một số vấn đề sau: 
Về người nuơi
Nắm bắt được một số đặc tính sinh lý, sinh thái cơ bản của con Trùn. 
Cĩ kiến thức tối thiểu về các loại chất thải hữu cơ dùng làm thức ăn cho Trùn. 
Về luống trại nuơi
Luống hoặc trại nuơi phải đặt nơi thống mát, khơng bị ngập úng và khơng nên bị ánh sáng chiếu trực tiếp, cĩ nguồn nước tưới thường xuyên, trung tính và sạch; cần thốt nhiệt, thốt nước tốt. Bảo đảm các điều kiện về nhiệt độ và độ ẩm. Nên cĩ biện pháp ngăn ngừa các thiên địch (kiến, cĩc, nhái..) 
Về chất nền
Chất nền cĩ cơ cấu xốp, kết cấu tương đối thơ, cĩ khả năng giữ ẩm tốt, khơng gây phản ứng nhiệt, pH khơng nằm, ngồi phổ chịu đựng của Trùn, cĩ thể là mơi trường sống tạm của Trùn khi gặp điều kiện bất lợi. 
Về thức ăn
Thức ăn là chất thải hữu cơ ở dạng đang phân hủy, khơng nên cĩ hàm lượng muối và amoniac quá cao, chủng loại tương đối đa dạng nhưng thích hợp nhất là những chất liệu cĩ tỷ lệ C/N vào khoảng 10:1 như phân gia súc, các chất liệu phân hủy thơ của ruồi lính đen hấp dẫn Trùn hơn là các loại phân khơ hoặc đã qua giai đoạn ủ. 
Khi cho ăn, cĩ thể bố trí thức ăn thành những luống nhỏ xen kẽ nhau hoặc đổ thành từng cụm. Lượng thức ăn tùy thuộc vào mật số Trùn hiện cĩ, để cĩ nguồn phân chuyển hĩa tương đối hồn tồn nên chú ý đến thời gian bổ sung thức ăn. 
Về độ ẩm
Nên chú ý tưới giữ ẩm ngay từ khi mới thả giống vì Trùn đã bị sốc khi di chuyển, hàng ngày kiểm tra độ ẩm và tưới bổ sung, tốt nhất là tưới nhiều lần trong ngày khi trời nĩng, lượng nước cho mỗi lần tưới ít. Nếu sử dụng chất nền cĩ kết cấu hạt xốp và to thì độ ẩm cĩ thể duy trì ở mức cao và ngược lại. 
Trong điều kiện khơ nĩng cũng nên duy trì ẩm độ cao. Nước tưới nên cĩ pH trung tính, khơng nhiễm mặn hoặc phèn. 
Thu hoạch
Tùy theo mục đích mà cĩ những phương pháp thu hoạch khác nhau. Ở đây, chúng tơi tạm đề nghị 02 phương pháp thu hoạch sau: 
Phương pháp thu hoạch tươi bằng cách dẫn dụ: Nhằm thu được nguồn giống mà khơng làm cho chúng bị sốc và thu phân Trùn. Trước khi thu hoạch khoảng một tuần, cho một tấn lưới vào khoảng giống mới đã dọn ở giữa luống (hoặc trên bề mặt luống) cĩ chứa thức ăn mới đã được bổ sung nước ở mức bão hịa, khơng tưới trên phần phân chũ ở hai bên. Thức ăn tươi và ẩm độ sẽ hấp dẫn Trùn và chúng sẽ tập trung cao độ ở đây. Để thu được trên 90% con giống, nên thực hiện động tác này 2 lần. 
Phương pháp thu hoạch khơ: thu hoạch Trùn thịt làm thức ăn gia súc và thu tưới giữ ẩm, nên xới xáo nhiều lần giúp bốc thốt hơi nước. Khi nhận thấy hạt phân tương đối rờI rạc, dùng cào gom phân vào giữa, con trùn cĩ khuynh hướng chui xuống, cuộn trịn dưới lớp đáy của luống. Hốt lớp phân bên trên và tiếp tục gom phân lại. Thực hiện thao tác này sẽ tách riêng được phân và trùn.