Giáo án Ngữ văn 10 tiết 55: Các hình thức kết cấu của văn bản thuyết minh

Ngày soạn: 20/12/2012
Tiết : 55
Bài dạy: Làm văn CÁC HÌNH THỨC KẾT CẤU CỦA VĂN BẢN THUYẾT MINH 
I. MỤC TIÊU
	Sau bài học này, học sinh cần:
- Kiến thức: Nắm được các hình thức kết cấu của văn bản thuyết minh; xây dựng được kết cấu cho văn bản phù hợp với đối tượng thuyết minh.
- Kĩ năng: Lựa chọn hình thức kết cấu và xây dựng được kết cấu cho văn bản phù hợp với đối tượng thuyết minh.
- Thái độ: Có ý thức trong việc lựa chọn hình thức kết cấu cho văn bản thuyết minh.
II. CHUẨN BỊ
- Thầy: Đọc tài liệu tham khảo, SGK, SGV, bài tập cho học sinh.
 - Trò: Đọc SGK, học bài cũ, soạn bài mới.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
- Ổn định tổ chức (1 phút): Kiểm tra sĩ số học sinh.
- Kiểm tra bài cũ (4 phút): Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh
TIEÁN TRÌNH TIEÁT DAÏY
TL
Ho¹t ®éng cña thÇy
Ho¹t ®éng cña trß
Môc tiªu cÇn ®¹t
10
Ho¹t ®éng 1: H­íng dÉn häc sinh t×m hiÓu kh¸i niÖm v¨n b¶n thuyÕt minh.
GV: Yªu cÇu häc sinh ®äc SGK.
GV: ThÕ nµo lµ v¨n b¶n thuyÕt minh?
GV:V¨n b¶n thuyÕt minh lµ kiÓu v¨n b¶n viÕt nh­ thÕ nµo?
GV: Cã bao nhiªu kiÓu v¨n b¶n thuyÕt minh?
HS: §äc SGK, th¶o luËn vµ tr¶ lêi lÇn l­ît c¸c c©u hái.
I. Kh¸i niÖm
- ThÕ nµo lµ v¨n b¶n thuyÕt minh: V¨n b¶n thuyÕt minh lµ kiÓu v¨n b¶n nh»m giíi thiÖu, tr×nh bµy chÝnh x¸c, kh¸ch quan vÒ cÊu t¹o, tÝnh chÊt, quan hÖ, gi¸ trÞ cña mét sù vËt, hiÖn t­îng, mét vÊn ®Ò thuéc tù nhiªn, x· héi vµ con ng­êi.
- Cã nhiÒu lo¹i v¨n b¶n thuyÕt minh.
+ Cã lo¹i chñ yÕu tr×nh bµy, giíi thiÖu nh­ thuyÕt minh vÒ mét t¸c gi¶, t¸c phÈm, mét danh lam th¾ng c¶nh, mét di tÝch lÞch sö, mét ph­¬ng ph¸p.
+ Cã lo¹i thiªn vÒ miªu t¶ sù vËt, hiÖn t­îng víi nh÷ng h×nh ¶nh sinh ®éng giµu tÝnh h×nh t­îng.
25
Ho¹t ®éng 2: H­íng dÉn häc sinh t×m hiÓu kÕt cÊu cña v¨n b¶n thuyÕt minh.
GV: Gäi häc sinh ®äc v¨n b¶n 1 SGK.
GV: Môc ®Ých, ®èi t­îng thuyÕt minh cña v¨n b¶n 1 lµ g×?
GV:C¸c ý chÝnh cña v¨n b¶n 1?
- Giíi thiÖu vÊn ®Ò g×?
- Th­êng ®­îc diÔn ra nh­ thÕ nµo vµ ë ®©u?
- ThÓ lÖ vµ h×nh thøc?
- Néi dung, ý nghóa?
- C¸c ý ®ã ®­îc s¾p xÕp nh­ thÕ nµo?
GV:Gäi häc sinh ®äc v¨n b¶n 2 SGK.
GV:Môc ®Ých, ®èi t­îng thuyÕt minh cña v¨n b¶n 2 lµ g×?
GV:C¸c ý chÝnh?
- Qu¶ b­ëi n¬i ®©y ®­îc miªu t¶ nh­ thÕ nµo?
- C«ng dông cña b­ëi Phóc Tr¹ch?
- YÙ nghóa, danh tiÕng?
- C¸c ý trong v¨n b¶n ®­îc s¾p xÕp nh­ thÕ nµo?
GV: Töø keát quaû phaân tích nhö treân, em haõy neâu keát caáu cuûa vaên baûn thuyeát minh. Caùc hình thöùc keát caáu cuûa noù?
GV: Gäi häc sinh ®äc ghi nhí SGK.
HS: §äc v¨n b¶n 1 SGK.
HS: Th¶o luËn, ph¸t biÓu.
HS: §äc v¨n b¶n 2 SGK.
HS: Th¶o luËn, ph¸t biÓu.
HS: Th¶o luËn, ph¸t biÓu.
HS: §äc ghi nhí SGK
II. KÕt cÊu cña v¨n b¶n thuyÕt minh
1) V¨n b¶n 1: 
- Giíi thiÖu Héi thæi c¬m thi ë §ång V©n thuéc §ång Th¸p, huyÖn §an Ph­îng, Hµ T©y 
- C¸c ý chÝnh:
+ Giíi thiÖu s¬ l­îc vÒ lµng §ång V©n x· §ång Th¸p, huyÖn §an Ph­îng, Hµ T©y. 
+ Th«ng lÖ lµng më héi, trong ®ã cã thæi c¬m thi vµo ngµy r»m th¸ng giªng.
+ LuËt lÖ vµ h×nh thøc thi.
+ Néi dung Héi thi (diÔn biÕn cuéc thi).
+ §¸nh gi¸ kÕt qu¶.
+ YÙ nghóa Héi thi thæi c¬m ë §ång V¨n.
- C¸c ý ®­îc s¾p xÕp theo trËt tù thêi gian vµ l« gÝc.
2) V¨n b¶n 2: 
- Giíi thiÖu B­ëi Phóc Tr¹ch- Hµ Tónh.
- C¸c ý chÝnh:
+ Trªn ®Êt n­íc ta cã nhiÒu lo¹i b­ëi næi tiÕng: §oan Hïng (Phó Thä), Long Thµnh (§ång Nai), Phóc Tr¹ch (Hµ Tónh).
+ Miªu t¶ h×nh d¸ng qu¶ b­ëi Phóc Tr¹ch (H×nh thÓ, mµu s¾c bªn ngoµi, mïi th¬m cña vá, vá máng).
+ Miªu t¶ hiÖn tr¹ng (mµu hång ®µo, mói th× mµu hång quyÕn rò, tÐp b­ëi, vÞ kh«ng cay, kh«ng chua, kh«ng ngät ®aäm mµ ngät thanh).
+ ÔÛ Hµ Tónh ng­êi ta biÕu ng­êi èm b»ng b­ëi.
+ Thêi k× chèng Ph¸p, chèng Mó th­¬ng binh míi ®­îc ­u tiªn.
+ B­ëi ®Õn c¸c tr¹m qu©n y.
+ C¸c mÑ chiÕn só tieáp bé ®éi hµnh qu©n qua lµng.
+ Tr­íc Caùch maïng thaùng Taùm cã b¸n ë Hång K«ng, theo ViÖt KiÒu sang Pari vµ n­íc Ph¸p.
+ N¨m 1938 b­ëi Phóc Tr¹ch ®­îc tróng gi¶i th­ëng trong mét cuéc thi. Ban gi¸m kh¶o xÕp vµo hµng “Qu¶ ngon xø §«ng D­¬ng”.
- C¸ch s¾p xÕp lµ sù kÕt hîp gi÷a nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau. §­îc giíi thiÖu theo tr×nh tù kh«ng gian (tõ bªn ngoµi vµo beân trong), h×nh d¸ng bªn ngoµi ®Õn chÊt l­îng bªn trong, sau ®ã giíi thiÖu gi¸ trÞ sö dông b­ëi Phóc Tr¹ch. Tr×nh tù hçn hîp.
* Tãm l¹i: KÕt cÊu cña v¨n b¶n thuyÕt minh lµ sù tæ chøc, s¾p xÕp c¸c thµnh tè cña v¨n b¶n thµnh mét ®¬n vÞ thèng nhÊt hoµn chØnh vµ phï hîp víi mèi quan hÖ bªn trong hoÆc bªn ngoµi víi nhËn thøc con ng­êi.
5
Ho¹t ®éng 3: H­íng dÉn häc sinh luyÖn tËp.
GV: Gäi häc sinh ®äc bµi tËp 1 SGK.
GV: Gîi ý ®Ó häc sinh luyÖn tËp.
HS: §äc bµi tËp 1 SGK.
HS: Th¶o luËn, ph¸t biÓu.
III.LuyÖn tËp
Bµi tËp 1 (SGK Tr 168)
Chän h×nh thøc kÕt cÊu hçn hîp: 
- Giíi thiÖu Ph¹m Ngò L·o mét vÞ t­íng vµ còng lµ m«n kh¸ch, lµ rÓ TrÇn Quèc TuÊn.
- §· tõng ca ngîi søc m¹nh cña nh©n d©n ®êi TrÇn trong ®ã cã Ph¹m Ngò L·o.
- Ph¹m Ngò L·o cßn b¨n kho¨n v× nî c«ng danh.
- So s¸nh víi Gia C¸t L­îng th× thÊy xÊu hæ v× m×nh ch­a lµm ®­îc lµ bao ®Ó ®¸p ®Òn nî n­íc.
Bµi tËp 2: Em h·y thuyÕt minh vÒ Th¸p Chµm, B×nh §Þnh. 
- Củng cố, dặn dò (1 phút): Nắm được nội dung ghi nhớ SGK.
- Bài tập về nhà: Hoàn thiện bài tập 2: ThuyÕt minh vÒ Th¸p Chµm, B×nh §Þnh.
IV. RUÙT KINH NGHIEÄM
.....................................................................................................................................................