Giáo án ngữ văn 7 - Tiết 36: Cách lập ý của bài văn biểu cảm

 Ngày soạn: / 11/2012
 Ngày dạy: /11 / 2012
Tiết 36: Cách lập ý của bài văn biểu cảm
I/.Mức độ cần đạt:
- Nắm được những cách lập ý đa dạng của bài văn biểu cảm để có thể mở rộng phạm vị kỹ năng làm văn biểu cảm
- Nhận ra cách viết của mỗi đoạn văn
II/. Trọng tâm kiến thức kĩ năng
1.Kiến thức :
- ý và những cách lập ý trong bài văn biểu cảm.
- Những cách lập ý thường gặp.
2.Kĩ năng :
-Biết vận dụng các cách lập ý hợp lí đối với các đề văn cụ thể.
3. Thái độ
 Giáo dục học sinh tình cảm gia đình, tình yêu quê hương đất nước.
III. Chuẩn bị
1. Thầy: bài giảng, bảng phụ
2. Trò: Soạn bài
IV. Tổ chức dạy và học
Bước 1: ổn định lớp
Bước2. Kieồm tra bài cũ ( 5’)
 Nhắc lại các bước tạo lập một văn bản BC . Cho biết vì sao cần lập ý ?
Bước 3: tổ chức dạy và học bài mới
Hoạt động 1: Tạo tâm thế
Mục tiêu: Tạo tâm thế và định hướng chú ý
Phương pháp : Thuyết trình
Thời gian : 1 phút
Thầy
Trò
- Thuyết trình : Để tạo ý cho bài BC, khơi nguồn cho mạch cảm xúc nảy sinh, người viết có thể hồi tưởng kỉ niệm quá khứ, suy nghĩ về hiện tại, mơ ước tới tương lai, tưởng tượng những tình huống gợi cảm, hoặc vừa quan sát, vừa suy ngẫm và thể hiện cảm xúc. Đó là nhiều cách lập ý của bài văn BC.
- Ghi bảng
- Nghe
- Ghi bài
Hoạt động 2, 3, 4 : Tri giác; phân tích; đánh giá, khái quát ( Đọc, quan sát và phân tích, giải thích các ví dụ, khái quát khái niệm)
- Phương pháp : Vấn đáp ; nêu vấn đề, thuyết trình...
- Kĩ thuật: Động não, nhóm nhỏ
- Thời gian : 15phút 
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Kiến thức cần đạt
I HD học sinh tìm hiểu các cách lập ý
- Yêu cầu HS thực hiện kĩ thuật các mảnh ghép thảo luận các câu hỏi sau:
Nhóm 1
? Đọc đoạn văn 1 cho biết đối tương được miêu tả trong đoạn văn là gì 
? Cây tre đã gắn bó với đời sống của người VN bởi công dụng của nó như thế nào ?
? Để thể hiện sự gắn bó “ còn mãi” của cây tre đoạn văn nhắc đến những gì ở tương lai ?
?Người viết đã liên tưởng, tưởng tượng cây tre trong tương lai như thế nào ?
?ở đoạn văn này, tác giả đã miêu tả cây tre trong quan hệ thời gian như thế nào ? ( Tre hiện tại và tương lai )
? Cách BC ở đoạn văn ?
Nhóm 2
 Đọc đoạn văn 2.
? Đối tượng miêu tả ?
? Đoạn văn đã gợi tả những kỉ niệm gì về con gà đất ? 
?Tác giả đã say mê con gà đất ntn ?
? Việc hồi tưởng ấy đã gợi lại cảm xúc gì cho tác giả ?
 Nhóm 3 
 Đọc đoạn văn 3 ?
? Đoạn văn gợi những k /n gì về cô giáo ?
? Để thể hiện tình cảm đối với cô giáo, tác giả đã làm ntn ? 
? Gợi lại những kỉ niệm, tưởng tượng ra 1 tình huống t/giả muốn bày tỏ tình cảm gì ?
Nhóm 4 
 Đọc đoạn văn 4. 
? Cho biết đối tượng miêu tả là ai ?
? Đoạn văn nhắc đến những hình ảnh gì về “ U tôi”. Hình dáng? nét mặt của “U tôi” được miêu tả ntn ?
? Quan sát hình ảnh người mẹ tác giả đã bày tỏ tình cảm của mình ntn ?
- Nhận xét, chốt
? Cách lập ý của bài văn biểu cảm
- Gọi HS đọc ghi nhớ
- các nhóm thảo luận
- Mỗi nhóm cử đại diện trình bày.
- Các nhóm khác nhận xét, bổ sung
- Cá nhân trả lời
HS đọc ghi nhớ ( T121 )
I Những cách lập ý thường gặp trong bài BC
1. Liên hệ hiện tại với tương lai
- Tre xanh bóng mát, mang khúc nhạc tâm tình, đu tre, sáo tre…
- Bê tông, sắt thép
- Gợi nhắc quan hệ với sự việc, liên hệ với tương lai là cách bày tỏ tình cảm đối với sự vật.
- BC trực tiếp
2. Hồi tưởng quá khứ và suy nghĩ về hiện tại:
Mơ ước được hoá thành con gà trống để được dõng dạc cất lên điệu nhạc sớm mai 
 đ Khát vọng trẻ thơ đnhững cảm xúc tốt đẹp có giá trị biểu cảm sâu sắc.
 ( Tác giả thể hiện được tình cảm với con gà đất – một thứ đồ chơi dân gian thủa ấu thơ đmở rộng cảm nghĩ đối với đồ chơi của con trẻ ngày hôm nay và phát hiện tính mong manh của đồ chơi )
 3. Tưởng tượng tình huống, hứa hẹn, mong ước
- tưởng tượng sau này đi ngang một trường học
- Khẳng định tình cảm của mình đối với cô giáo không bao giờ có thể quên cô 
đ Gợi lại kn, tưởng tượng tình huống là một cách bày tỏ tình cảm, đánh giá đối với một con người 
4. Quan sát, suy ngẫm:
- Gợi tả bóng dáng khuôn mặt mẹ với tất cả lòng thương cảm, hối hận của mình vì đã vô tình, thờ ơ…)
đ Khắc hoạ hình ảnh con người và nêu nhận xét và bày tỏ tình cảm với người đó. 
* Ghi nhớ SGK/T121 
 Hoạt động 5 : Luyện tập, áp dụng 
- Phương pháp : Vấn đáp giải thích
- Kĩ thuật : nhóm nhỏ
- Thời gian : 20phút.
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Kiến thức cần đạt
- Yêu cầu HS thảo luận nhóm nhỏ
?Lập ý cho văn bản biểu cảm?
1. Tỡm hiểu đề
2. Tỡm ý
3. Lập dàn bài.
- Nhận xét,bổ sung
- Thảo luận nhóm
- Đại diện trình bày
- Các nhóm khác nhận xét, bổ sung
II. Luyện tập
* Đề : cảm xỳc về vườn nhà 
1. Tỡm hiểu đề
- Đối tượng biểu cảm: Vườn nhà
2. Tỡm ý
Có thể sử dụng các cách lập ý:
- Hồi tưởng quá khứ và suy nghĩ về hiện tại
- Vừa quan sát, vừa suy ngẫm
3. Lập dàn bài.
a. Mở bài : giới thiệu về vườn nhà và cản xỳc đối với vừơn.
b. Thõn bài : miờu tả lai lịch vườn
-Vườn và cuộc sống vui buồn của gia đỡnh.
- Vườn và lao động của cha mẹ
- Vườn qua 4 mựa.
c. Kết bài : cảm xỳc về vườn nhà
Bước 4. Giao bài và hướng dẫn học bài, chuẩn bị bài ở nhà(4’)
- Học thuộc ghi nhớ.
- Nắm được các cách lập ý trong văn biểu cảm
- Soạn: Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh
 Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
+ Học thuộc bài thơ
+ Sưu tầm các tư liệu về tác giả
+ Nhận diện thể thơ
+ Tìm hiêu nội dung tư tưởng tác giả gửi gắm qua bài thơ
 V. Rút kinh nghiệm sau giờ dạy
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……….****………