Giáo án Ngữ văn lớp 10 tiết 27: Đọc thêm: Lời tiễn dặn (trích “Tiễn dặn người yêu” – dân ca Thái)

eû yeâu nhau tha thieát
+ Tình yeâu tan vôõ, ñau khoå
+ Tìm caùch thoaùt khoûi caûnh ngoä vöôït qua khoù khaên ñeå trôû veà soáng haïnh phuùc
3. Ñoaïn trích : Lôøi tieãn daën
a. Boá cuïc: 2 phaàn (sgk)
b Ñaïi yù : Taâm traïng xoùt thöông cuûa chaøng trai treân ñöôøng tieãn coâ gaùi veà nhaø choàng vaø chöùng kieán caûnh coâ bò ngöôøi choàng ñaùnh ñaäp. Ñoàng thôøi ñoaïn trích coøn khaúng ñònh khaùt voïng haïnh phuùc, tình yeâu thuyû chung cuûa chaøng trai vôùi coâ gaùi.
II. Ñoïc – hieåu vaên baûn
1. Taâm traïng cuûa chaøng trai (vaø coâ gaùi – qua söï moâ taû cuûa chaøng trai), treân ñöôøng tieãn daën.
- Caùch goïi cuûa chaøng trai :
+ Ngöôøi ñeïp anh yeâu >< caát böôùc theo choàng 
yeâu thöông, trìu meán -> khaúng ñònh tình yeâu vaãn coøn thaém thieát >< söï thöïc ñau loøng laø coâ gaùi ñaõ coù choàng
- Caûm nhaän cuûa chaøng traiveà taâm traïng coâ gaùi
* Khi coâ qua ñöôøng roäng
+ Vöøa ñi vöøa ngoaûnh laïi
+ Vöøa ñi vöøa ngoaùi troâng
-> Haønh ñoäng theå hieän söï nuoái tieác, níu keùo nhöõng giaây phuùt cuoái cuøng coøn ñöôïc ôû beân chaøng trai vaø taâm traïng xoùt xa khi “chaân böôùc xa loøng caøng ñau caøng nhôù” cuûa coâ gaùi 
* Khi coâ gaùi qua caùc khu röøng :
+ Em tôùi röøng ôùt . Ngoài chôø
+ Em tôùi röøng caø.. ngoài ñôïi
+ Tôùi röøng laù ngoùn, ngoùng troâng
=>Qua ngheä thuaät ñieäp töø, caùc hình töôïng coù tính chaát taêng tieán keát hôïp vôùi caùc ñoäng töø “chôø, ñôïi, ngoùng troâng” ñaõ dieãn taû noãi loøng ñaày khaéc khoaûi vaø taâm traïng boàn choàn, ñau khoå, ñaéng cay cuûa coâgaùi nhömuoán baùm víu trong söï voâvoïng
- Cöû chæ, haønh ñoäng cuûa chaøng trai
+ Ñöôïc nhuû ñoâi caâu.. môùi ñaønh loøng
+ Ñöôïc daën ñoâi lôøi môùi chòu quay ñi
+.
+ Nöïng con roàng, con phöôïng ..
-> Cöû chæ aâu yeám, haønh ñoäng saên soùc heát söùc soâi noåi, thieát tha trong taâm traïng vöøa luyeán tieác, day döùt vöøa yù thöùc ñöôïc hoaøn caûnh khoâng theå thay ñoåi.
- Loøng quyeát taâm giöõ troïn tình yeâu cuûa chaøng trai.
+ Ñoâi ta. Ñôïi tôùi thaùng naêm rau nôû
+ ..
+  ta seõ laáy nhau khi goaù buïa veà giaø
-> Böôùc ñi cuûa thôøi gian ñöôïc dieãn taû baèng nhöõng hình aûnh thieân nhieân nuùi röøng ñaõ phaùc hoaï, phaàn naøo nghóa thuyû chung, tình yeâu saâu saéc baát töû cuûa chaøng trai ñoái vôùi coâ gaùi. Ñoàng thôøi cuõng theå hieän thaùi ñoä baát löïc chaáp nhaän taäp tuïc hoân nhaân do cha meï ñònh ñoaït.
* Toùm laïi : Toaøn boä taâm traïng cuûa chaøng trai trong ñoaïn 1 laø taâm traïng roái bôøi, ñaày maâu thuaãn khi phaûi töø bieät ngöôøi yeâu, tieãn coâ veà nhaø choàng. Taâm traïng ñoù laø cuûa moät ngöôøi coù tình yeâu tha thieát, thuyû chung.
2. Cöû chæ, haønh ñoäng vaø taâm traïng cuûa chaøng trai luùc ôû nhaø choàng coâ gaùi. 
- Cöû chæ haønh ñoäng :
+ “Daäy ñi em. Daäy ñi em ôi !
+. . .
+ Lam oáng thuoác naøy em uoáng khoûi ñau”
-> Chaøng trai caûm thoâng saên soùc, voã veà an uûi coâ gaùi baèng nhöõng lôøi leõ heát möïc yeâu thöông trong noãi xoùt xa ñaày thöông caûm.
-> Hình aûnh coâ gaùi bò ñaùnh ñaäp, haønh haï thaûm thöông ñaõ khaùi quaùt leân moät söï thöïc ñau loøng veà soá phaän ngöôøi phuï nöõ ôû xaõ hoãi mieàn nuùi ngaøy xöa,.
- Lôøi tieãn daën cuûa chaøng trai
+. . .
+ . . .veà vôùi ngöôøi ta thöông thuôû cuõ
-> Qua töø ngöõ, kieåu caâu truøng ñieäp + hình aûnh
 aån duï ñaõ khaúng ñònh tình yeâu maõnh lieät soáng cheát coù nhau, ñoàng thôøi cuõng laø thaùi ñoä phaûn khaùng laïi hoaøn caûnh vaø leân aùn xaõ hoäi baát coâng voâ lyù, caàn phaûi thay ñoåi
+ Yeâu nhau. . troïng ñôøi goã cöùng
+ Ngöôøi xieåm xui . . khoâng nghe
-> Nhöõng caâu thô chaéc goïn + töø laùy ñaõ theå hieän khaùt voïng ñöïôc soáng trong tình yeâu vaø loøng quyeát taâm khoâng gì thay ñoåi.
* Toùm laïi : Ñoaïn 2 laø lôøi tieãn daën trong khaùt voïng ñoøi quyeàn soáng cho con ngöôøi.
III. Luyeän taäp
1. Ñoaïn trích söû duïng raát nhieàu caâu thô coù duøng pheùp ñieäp. Haõy tìm vaø nhaän xeùt giaù trò bieåu caûm cuûa nhöõng caâu thô ñoù/
2. So saùnh giöõa hai lôøi tieãn daën
4.hướng dẫn tự học:
a) bài cũ
- nắm vững đoạn thơ
- Nắm những nội dung trong đoạn thơ
b) bài mới
ÔN TẬP VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM
- hs đọc kĩ những nội dung trong sgk
- Làm các bài tập trong sách giáo khoa và sách bài tập.
5 HƯỚNG DẪN TỰ HỌC: LUYỆN TẬP VIẾT ĐOẠN VĂN TỰ SỰ
I/ Ñaëc ñieåm cuûa ñoaïn vaên töï söï :
Coù caâu neâu yù khaùi quaùt : caâu chuû ñeà. Caùc caâu khaùc dieãn ñaït nhöõng yù cuï theå.
Moãi vaên baûn töï söï thöôøng goàm nhieàu ñoaïn vaên vôùi nhöõng nhieäm vuï khaùc nhau : 
 + Ñoaïn phaàn môû baøi : Giôùi thieäu caâu chuyeän.
 + Ñoaïn ôû phaàn thaân baøi : keå dieãn bieán söï vieäc chi tieát.
 + Ñoaïn keát baøi : taïo aán töôïng maïnh tôùi suy nghó, caûm xuùc ngöôøi ñoïc.
Noäi dung moãi ñoaïn vaên tuy khaùc nhau nhöng ñeàu theå hieän moät chuû ñeà vaø yù nghóa vaên baûn
II / Caùch vieát ñoaïn vaên trong baøi vaên töï söï : 
 1/ Ví duï ñoaïn vaên “Röøng Xaø Nu” : 
 - Môû baøi vaø keát thuùc ñuùng söï kieán, heát söùc taïo hình.
 + Laøng ôû trong taàm ñaïi baùc cuûa giaëc.
 + Trong röøng khoâng coù loaïi caây naøo sinh soâi naûy nôû khoûe nhö vaäy.
 + Tnuù laïi ra ñi. Cuï Meát vaø Dít tieãn anh ñeán taän cöûa röøng Xaø Nu.
 + Ba ngöôøi ñöùng ôû ñaáy nhìn ra xa.
 - Môû baøi vaø ñoaïn cuoái ñeàu gioáng nhau, nhöng mieâu taû khaùc nhau. Ñaàu truyeän môû ra cuoäc soáng hieän taïi, keát thuùc gôïi nhöõng thaùng ngaøy phía tröôùc.
=> Xaùc ñònh noäi dung caàn phaùc thaûo nhöõng chi tieát . Moãi chi tieát caàn mieâu taû neùt chính, gaây aán töôïng - phaûi coù chi tieát theå hieän roõ chuû ñeà. Môû ñaàu vaø keát thuùc coá gaéng coù chung 1 gioïng ñieäu, caùch keå.
 2/ Ví duï 2 : 
 - Ñaây laø ñoaïn vaên trong vaên baûn töï söï vì coù caâu chuû ñeà vaø caùc caâu chi tieát.
* Chò ñöôïc cöû veà Ñoâng Xaù, laøng queâ cuûa chò - ñoaïn vaên thuoäc phaàn thaân baøi trong truyeän ngaén “Trôøi saùng”. Hoïc sinh döïa vaøo “Taét ñeøn” cuûa NTT ñeå vieát.
 - Ñoaïn vaên naøy ñaõ thaønh coâng khi mieâu taû söï vieäc chò Daäu ñöôïc Ñaûng giaùc ngoä - Cöû veà Ñoâng Xaù vaän ñoäng baø con vuøng leân. Tuy nhieân nhöõng döï caûm veà ngaøy mai töôi ñeïp caàn phaûi ñöôïc boå sung theâm.
Coù yù töôûng hình dung söï vieäc ñònh vieát. Noù seõ xaûy ra nhö theá naøo ? Döï kieán keå laïi söï vieäc ñoù. Moãi söï vieäc caàn phaûi mieâu taû nhö theá naøo ñeå gaây aán töôïng - Phaûi taïo söï lieân keát caâu trong ñoïan cho maïch laïc, chaët cheõ. 
III/ Luyeän taäp :
Ñoïan vaên keå söï vieäc phaù bom noå chaäm cuûa caùc coâ gaùi TNXP ôû phaàn thaân baøi cuûa vaên baûn : 
Ngöôøi cheùp coá tình sai 5 choã : da thòt coâ gaùi, 
 ð Söûa baèng “toâi”
(Chuù yù ngoâi keå vaø ñaûm baûo thoáng nhaát 1 ngoâi keå) 
B Höôùng daãn ñoïc theâm :
LÔØI TIEÃN DAËN
Tóm tắt: SGK
Đoạn trích: 
Gồm hai lời tiễn dặn, và toàn bộ là lời của chàng trai, cô gái chỉ hiện lên gián tiếp qua lời của chàng trai/
 - Vò trí: Chaøng trai treân ñöôøng tieãn coâ gaùi veà nhaø choàng vaø phaûi chöùng kieán caûmh coâ bò chính ngöôøi choàng ñaùnh ñaäp.
 - Boá cuïc : 2 phaàn:
 + Phaàn 1 ( töø caâu “Quaûy gaùnh” ñeán “goaù buïa veà giaø”): Taâm traïng cuûa chaøng trai- vaø giaùn tieáp laø taâm traïng cuûa coâ gaùi qua söï moâ taû cuûa chaøng trai treân ñöôøng tieãn daën ;
 + Phaàn 2 ( töø caâu “Daäy ñi em”ñeán heát): Cöû chæ, haønh ñoäng vaø taâm traïng cuûa
 chaøng trai luùc ôû nhaø choàng cuûa coâ gaùi.
II Đọc hiểu
1 Taâm traïng cuûa chaøng trai vaø coâ gaùi treân ñöôøng tieãn daën :
a) Ở 11 câu đầu
- Không gian mênh mônng hiu quạnh, vắng lặng, u buồn
- bóng cô gái lủi thủi cô đơn.
- Caùch chaøng trai goïi coâ gaùi laø “ngöôøi ñeïp anh yeâu” khaúng ñònh tình yeâu trong chaøng trai vaãn coøn thaém thieát duø coâ gaùi ñang “caát böôùc theo choàng”.
- Chaøng trai coù nhöõng cöû chæ, haønh ñoäng döôøng nhö muoán níu keùo cho daøi ra giaây phuùt ñöôïc ôû beân coâ gaùi.
-Chaøng trai caûm nhaän raèng coâ gaùi cuõng coù cuøng taâm traïng vôùi mình - cuõng muoán níu keùo cho daøi ra giaây phuùt ñöôïc ôû beân chaøng trai.
à Söï ñoàng caûnh ( “tieãn daën”) , ñoàng caûm (taâm traïng day döùt, duøng daèng ñaày ñau ñôùn, daèn vaët) cuûa chaøng traivaø coâ gaùi.
b) Ở 13 câu tiếp
- Mặc dù nhận thức được hoàn cảnh chàng trai vẫn gắn bó thuỷ chung và muốn níu lạih hơi ấm tình yêu trong phút chi li.
- Những cách goi “Con nhỏ” “bé xinh” bộc lộ tình cảm thuỷ chung của chàng trai.
- Cụm từ “đợi”như một lời hẹn ước
+Thời gian đợi nhau bằng thời gian của mùa vụ, sự sinh sôi của vạn vật.
+ Thời gian đợi nhau được tính cả đời người dù bị phân li nhưng tình yêu bất diệt.
2. Hành động tâm trạng của chàng trai lúc ở nhà chồng cô gái
a) Tình cảnh đáng thương của cô gái lúc ở nhà chồng
- cô gái bị đánh đập, hành hạ tàn nhẫn lúc đang lao động trong những chổ tối tăm, bẩn thỉu nhất.
- Cô bị hành hạ tàn bạo, phũ phàng
b) Thái độ và tâm trạng của chàng trai
- Chaøng trai coù nhöõng cöû chæ, haønh ñoäng bieåu loä nieàm xoùt xa, thöông caûmsaâu saéc ñoái vôùi ngöôøi yeâu( voã veà, an uûi khi coâ gaùi bò ñaùnh ñaäp, laøm thuoác cho coâ gaùi uoáng)
- Quyeát taâm baèng moïi caùch seõ ñoùn coâ gaùi veà ñoaøn tuï vôùi mình.
3. Ngheä thuaät:
- Löïa choïn töø ngöõ hình aûnh ñaëc tröng,gaàn guõi vôùi ñoàng baøo Thaùi
- Caùch mieâu taû taâm traïng nhaân vaät,chi tieát cuï theå qua lôøi noùi ñaày caûm ñoäng, qua haønh ñoäng saên soùc aân caàn,qua suy nghó caûm xuùc maïnh lieät.
4.YÙ nghóa vaên baûn.
Ñoaïn trích theå hieän taâm traïng cuûa chaøng trai coâ gaùi:toù caùo taäp tuïc hoân nhaân ngaøy xöa,ñoàng thôøi laø tieáng noùi chöùa chan tình caûm nhaân ñaïo ñoøi quyeàn yeâu ñöông cho con ngöôøi.
5 Höôùng daãn ñoïc theâm taïi nhaø : 
-Höôùng daãn HS traû lôøi caâu hoûi 4 (SGK/ 96) ñeå naém nhöõng neùt ngheä thuaät tieâu bieåu trong ñoaïn trích :
- Pheùp ñieäp : töø ngöõ, hình aûnh, kieåu caâu (Vöøa ñi vöøa ngoaûnh laïi. Vöøa ñi vöøa ngoaùi troâng; Ñöôïc nhuû ñoâi caâu  quay ñi )
- Taùc duïng : khaúng ñònh tình caûm son saét, thuûy chung; yù chí quyeát taâm ñoaøn tuï khoâng gì lay chuyeån.