Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nhằm khắc phục những sai lầm thường mắc trong khi học kỹ thuật nhảy cao kiểu bước qua của học sinh lớp 8

ó ý nghĩa rất lớn trong công tác giáo dục và bồi dưỡng học sinh trong nhà trường. Qua đó nhằm hình thành các phẩm chất ý chí và đạo đức của con người mới góp phần vào giáo dục và nâng cao trí tuệ, giáo dục lao động và giáo dục thẩm mỹ cho các em.
Nhảy cao là hoạt động phức tạp được thực hiện liên tục bắt đầu từ chạy đà cho đến lúc kết thúc là vượt qua xà rơi xuống đất. Thành tích nhảy cao phụ thuộc vào kỹ thuật và sức lực của người nhảy. Về kỹ thuật các yếu tố quyết định thành tích nhảy cao là: tốc độ ban đầu (tốc độ tổng hợp của chạy đà và giậm nhảy); góc độ bay (góc tạo bởi phương của tốc độ ban đầu và phương nằm ngang) và tư thế qua xà của người nhảy - tư thế nào có tổng trọng tâm gần xà hơn sẽ có điều kiện đạt thành tích cao hơn.
Dạy học cho học sinh chính là quá trình rèn luyện để có kỹ thuật nhảy đúng và góp phần phát triển thể chất cho các em.
Hiện tại, nhảy cao đã có tới 5 kỹ thuật qua xà, gồm: bước qua, cắt kéo, nằm nghiêng, úp bụng và lưng qua xà. Tương ứng với mỗi kỹ thuật qua xà có một cách chạy đà và các bước kỹ thuật khác nhau. Trong đó kỹ thuật nhảy cao kiểu bước qua’tuy thành tích không cao bằng kiểu úp bụng hay lưng qua xà, nhưng đối với học sinh THCS thì kỹ thuật bước qua là tối ưu. Đây là kỹ thuật rất thông dụng, thích hợp cho mọi đối tượng tập luyện.
Thực tế giảng dạy môn Thể dục ở các trường THCS vấn đề dụng cụ, sân bãi còn đơn giản nhưng để có được thành tích trong tập luyện và thi đấu đòi hỏi quá trình giảng dạy giáo viên phải hướng dẫn học sinh tuân thủ nghiêm túc các nguyên tắc quy định, giúp các em nắm bắt và thực hiện kỹ thuật động tác một cách chính xác, thuần thục.
Nếu tập luyện kỹ thuật nhảy cao kiểu bước qua cho học sinh lớp 8 một cách đầy đủ, chính xác, khắc phục được những sai lầm thường mắc, đưa ra các biện pháp thích hợp, khả thi thì chắc chắn rằng chất lượng học tập của bộ môn điền kinh nói chung và môn nhảy cao nói riêng sẽ được nâng cao.
2. Cơ sở thực tiễn:
Nhảy cao kiểu bước qua có kỹ thuật tương đối đơn giản, tuy nhiên khi thực hiện kỹ thuật này các em vẫn mắc phải những sai lầm với nhiều nguyên nhân khác nhau. Đặc biệt là ở mức xà cao, các em luôn ở trạng thái sợ hãi, thiếu tập trung dẫn đến thực hiện động tác kỹ thuật giật cục, thiếu tính nhịp nhàng. Mặt khác với quy định của phân phối chương trình môn Thể dục 2 tiết/tuần là tương đối ít để các em có thời gian lĩnh hội, tiếp thu động tác kỹ thuật một cách nhuần nhuyễn, thuần thục. Vì vậy vấn đề đặt ra cho giáo viên dạy học môn Thể dục là phải tìm ra những biện pháp tối ưu nhất để gây hứng thú cho học sinh tập luyện, giúp các em khắc phục những sai lầm, hoàn thiện kỹ thuật và đạt kết quả cao về thành tích.
3. Thực trạng:
Qua thực tế giảng dạy bộ môn Thể dục tại trường THCS Hùng Vương Thị xã Ninh Hòa, đặc biệt là qua theo dõi quá trình tập luyện của các em học sinh, tôi thấy rõ thành tích trong quá trình học tập môn nhảy cao của các em không như mong muốn, nguyên nhân phần lớn là do các em chưa có thể lực tốt, chưa nắm vững kỹ thuật, một số động tác không đúng kỹ thuật, phối hợp thiếu nhịp nhàng các giai đoạn của kỹ thuật. Số lượng học sinh đạt điểm khá giỏi rất ít (20% " 30%)
 Để giúp học sinh đạt kết quả cao hơn khi thực hiện kỹ thuật nhảy cao kiểu bước qua, tôi thiết nghĩ, trong quá trình giảng dạy, người giáo viên cần phải làm thế nào giúp học sinh rèn luyện để có thể lực tốt, lĩnh hội được kiến thức một cách đầy đủ, nắm vững kỹ thuật, thực hành thuần thục đồng thời phát hiện sớm những sai lầm của học sinh và có biện pháp khắc phục tối ưu nhất.
4. Những sai lầm thường mắc và nguyên nhân dẫn đến các sai lầm đó: 
Trong quá trình lên lớp tôi đã quan sát học sinh tập luyện và đã ghi chép thống kê những sai lầm mà học sinh thường mắc phải như sau:
TT
Những sai lầm thường mắc 
Nguyên nhân
1
- Chạy đà không chính xác
- Không ổn định nhịp điệu chạy đà, chạy cao trọng tâm, tư thế xuất phát không ổn định.
2
- Giậm nhảy không hết, góc độ giậm nhảy lớn hoặc nhỏ quá, giậm nhảy gần hoặc xa xà quá
- Cơ chân yếu;
- Giậm nhảy chậm, góc độ hoãn xung nhỏ cơ không đủ sức duỗi.
- Kỹ thuật 4 bước cuối cùng quá dài.
3
- Giậm nhảy bị lao vào xà
- Các bước cuối cùng không hạ thấp được trọng tâm.
- Lúc giậm nhảy thân gập về phía trước.
- Tốc độ giậm nhảy bị chậm.
4
- Chân lăng, chân giậm nhảy đá rơi xà
- Bị "tụt mông"
- Chân lăng đá không tích cực, không cao hoặc bị co.
- Chân giậm nhảy co chậm và không khéo léo.
- Giậm nhảy không tích cực và tập luyện ít.
5
- Bị chấn động khi tiếp đất
- Không chùng gối.
5. Một số biện pháp nhằm sửa chữa những sai lầm thường mắc trong khi học kỹ thuật nhảy cao kiểu bước qua:
Qua quan sát và phỏng vấn tôi đã xác định được 5 sai lầm chung nhất. Để khắc phục các sai lầm này tôi đã sử dụng các phương pháp giảng dạy sau:
5.1. Phương pháp trực quan: Cho học sinh xem tranh ảnh, hình mẫu của những vận động viên có động tác kỹ thuật đúng, đẹp.
Ví dụ: Khi phân tích thị phạm giai đoạn trên không và tiếp đất (H1) của kĩ thuật nhảy cao kiểu bước qua, giáo viên không thể dừng lại ở giai đoạn trên không để phân tích mà phải dùng đến hình ảnh để minh họa.
H1: Giai đoạn trên không và tiếp đất
5.2. Phương pháp giảng giải: Dùng lời nói phân tích giảng giải những yêu cầu kỹ thuật động tỏc và thị phạm lại kiến thức giúp học sinh hiểu và hình dung được về kỹ thuật động tác.
5.3. Sử dụng biện pháp tập luyện.
* Đối với sai lầm 1: Chạy đà không chính xác.
- Cách khắc phục:
+ Đo lại đà và tập chạy đà nhiều lần để điều chỉnh đà (không và có kết hợp giậm nhảy đá lăng);
+ Tập lại động tác giậm nhảy;
+ Di chuyển 1-3-5 bước đặt chân vào điểm giậm nhảy (không và có kết hợp giậm nhảy đá lăng).
* Đối với sai lầm 2: Giậm nhảy không hết, góc độ giậm nhảy lớn hoặc nhỏ quá, giậm nhảy gần hoặc xa xà quá.
- Cách khắc phục:
+ Nâng cao nhận thức kỹ thuật;
+ Phát triển sức mạnh cơ chân ;
+ Tập phản xạ giậm nhảy nhanh;
+ Tập 4 bước cuối cùng hợp lí với giậm nhảy;
+ Đo và chỉnh lại cự li, hướng (góc) chạy đà và điểm giậm nhảy;
+ Tập đặt chân vào điểm giậm nhảy và đá lăng.
* Đối với sai lầm 3: Giậm nhảy bị lao vào xà
- Cách khắc phục:
+ Tập chạy thấp trọng tâm kết hợp đưa đặt chân giậm nhảy;
+ Tập phản xạ giậm nhảy nhanh, đá lăng chạm vật chuẩn vươn người tích cực lên cao.
* Đối với sai lầm 4: Chân lăng, chân giậm nhảy đá rơi xà; bị "tụt mông"
- Cách khắc phục:
+ Tập các động tác rèn luyện độ linh hoạt của khớp hông và phát triển sức mạnh chân, sức bật cao (tại chỗ đá lăng, chạy đà đá lăng, đá lăng vào vật treo trên cao, trò chơi rèn luyện sức mạnh chân...).
+ Tập đánh tay kết hợp giậm nhảy;
+ Tập mô phỏng giậm nhảy qua xà;
+ Đà 1-3-5 bước qua xà;
+ Tập hoàn chỉnh kỹ thuật nhảy cao kiểu bước qua.
* Đối với sai lầm 5: Bị chấn động khi tiếp đất
- Cách khắc phục:
+ Đứng trên một chân, tập khuỵu gối rồi đứng lên;
+ Tập nhảy từ trên cao xuống (từ ghế băng, bục, bậc thang...) đệm hoặc hố cát thực hiện chùng gối để giảm chấn động;
+ Tập một số động tác phát triển thể lực chân: đứng lên ngồi xuống bằng hai chân, hai tay chống hông; đứng lên ngồi xuống bằng một chân, hai tay chống hông; ngồi xổm trên một chân; nhảy đổi chân...
6. Kết quả bước đầu và bài học kinh nghiệm:
Sau một thời gian áp dụng phương pháp trên vào việc khắc phục những sai lầm thường mắc trong môn nhảy cao kiểu bước qua cho học sinh kết quả cho thấy có sự chuyển biến đi lên rõ rệt. 
Từ thực tế giảng dạy và kết quả đạt được ở trên tôi xin rút ra một số bài học kinh nghiệm sau:
- Đối với giáo viên:
Để thực hiện tiết học môn Thể dục nhất là kỹ thuật nhảy cao kiểu bước qua cho học sinh lớp 8 giáo viên phải:
Xác định rõ mục tiêu bài học lẫn kỹ năng cần tập luyện;
Thiết kế bài soạn đảm bảo đầy đủ nội dung, đúng phương pháp, phù hợp đối tượng học sinh.
Chuẩn bị tốt mọi điều kiện CSVC (sân bãi, dụng cụ,…), kiểm tra sức khoẻ của học sinh, tạo tâm lý thoải mỏi khi tham gia tiết học.
Tích cực sử dụng và khai thác triệt để tác dụng của đồ dụng dạy học, đồ dùng tự làm.
Sử dụng các bài tập hợp lí phù hợp với bộ môn, phù hợp từng đối tượng học sinh.
Tập trung chú ý quan sát, phát hiện những sai lầm thường mắc của học sinh.
Tìm hiểu những nguyên nhân dẫn đến các sai lầm.
Có biện pháp sửa chữa những sai lầm kịp thời.
Không ngừng học hỏi, tự bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ.
- Đối với học sinh:
1. Có nhận thức đúng đắn, ý thức học tập tốt đối với bộ môn.
2. Có hứng thú tham gia giờ học.
3. Tích cực rèn luyện thể lực.
4. Tuân thủ sự hướng dẫn của thầy, cô giáo trong quá trình tập luyện.
5. Tích cực tham gia các hoạt động ngoại khoá, hội thi,…
C. KẾT THÚC
Qua thực tế nghiên cứu và áp dụng một số biện pháp khắc phục sai lầm thường mắc trong bộ môn nhảy cao kiểu bước qua cho học sinh lớp 8, bản thân đã thu được kết quả đáng phấn khởi, chất lượng dạy học được nâng lên rõ rệt nhưng điều đáng nói hơn là học sinh đã biết thực hiện một cách dễ dàng, tự tin môn nhảy cao kiểu bước qua, nắm được kỹ thuật một cách chắc chắn, khó quên, các em hào hứng luyện tập, tiết học trở nên sôi động, hứng thú. Với thời gian giảng dạy chưa nhiều, kinh nghiệm còn ít nhưng nhờ được sống trong tập thể nhà trường có đội ngũ cán bộ, giáo viên nồng cốt của ngành luôn sẵn lòng quan tâm, giúp đỡ, hướng dẫn, dìu dắt; sự cỗ vũ, hỗ trợ của bạn bè đồng nghiệp nên bản thân đã sớm thực hiện được mơ ước không ngừng học hỏi, tìm tòi giải pháp khắc phục hạn chế nhằm nâng cao chất lượng dạy học góp phần cùng nhà trường hoàn thành xuất sắc kế hoạch nhiệm vụ năm học. 
Mặc dù vậy, trong trong phạm vi nghiên cứu của đề tài "Một số biện pháp nhằm khắc phục những sai lầm thường mắc trong khi học kỹ thuật nhảy cao kiểu bước qua của học sinh lớp 8" của tôi chắc chắn không tránh khỏi có thiếu sót. Vì vậy, bản thân kính mong sự đóng góp ý kiến của các thầy cụ giỏo của các bạn đồng nghiệp để đề tài được hoàn chỉnh hơn.
Xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ, chỉ bảo tận tình của các thầy cô giáo của trường THCS Hùng Vương và đồng nghiệp ở các đơn vị bạn đã giúp đỡ tôi hoàn thành đề tài này.
	 Ninh Hiệp, ngày tháng 02 năm 2012
 	 Người viết
	Trần Việt Khoa