Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 114: Lựa chọn trật tự từ trong câu - Đinh Thu Bình

`VÒ dù giê ng÷ v¨n - 8cChµo mõng c¸c thÇy gi¸o , c« gi¸oGV thùc hiÖn: ®inh thu b×nhTR¦êng thcs liªn hångBµi 28 - TiÕt 114Lùa chän trËt tù tõ trong c©uKiÓm tra bµi cò ThÕ nµo lµ l­ît lêi trong héi tho¹i? §Ó gi÷ lÞch sù trong giao tiÕp ta cÇn ph¶i lµm g×? Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng,cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song,tay thước và dây thừng. Gõ đầu roi xuống đất,cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ: - Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau! (Ng« TÊt Tè- T¾t ®Ìn)Bµi 28:TiÕt 114 Lùa chän trËt tù tõ trong c©u I.NhËn xÐt chung 1,§äc ®o¹n trÝchTiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.Nhận xét chung 1, §äc ®o¹n trÝch: Gâ ®Çu roi xuèng ®Êt, cai lÖ thÐt b»ng giäng khµn khµn cña ng­êi hót nhiÒu x¸i cò: . Gâ đầu roi xuống đất :TN . cai lệ: CN . thÐt : VN . bằng giọng khµn khµn của người hót nhiÒu x¸i cò : BN ? H·y s¾p xÕp c¸c tõ vµ côm tõ trªn thµnh nh÷ng c©u v¨n ®ång nghÜa.Tuần: 29 BÀI 28 Tiết : 114 LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU1-Cai lÖ gâ ®Çu roi xuèng ®Êt ,thÐt b»ng giäng khµn khµn cña mét ng­êi hót nhiÒu x¸i cò .2- Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất.3- Thét bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất.4- Bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét.5-B»ng giäng khµn khµn cña mét ng­êi hót nhiÒu x¸i cò ,gâ ®Çu roi xuèng ®Êt cai lÖ thÐt.6- Gõ đầu roi xuống đất,bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ cai lệ thét.I.Nhận xét chung1.§äc ®o¹n trÝch /sgk2.Nhận xét - Có 6 cách thay đổi trật tự từ mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu.Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU Tuần: 31 BÀI 28 Tiết : 114 LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂUI/ Nhận xét chung: 1/ Đọc đoạn trích: 2/NhËn xÐt Câu hỏi Vì sao tác giả chọn trật tự như trong đoạn trích mà không chọn trật tự chúng ta vừa thay đổi? Đáp án Tác giả muốn nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.(a) Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ: -Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!→ NhÊn m¹nh vÞ thÕ XH,liên kết với câu trước và câu sau.LÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải, chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên. Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.(b) Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất: - Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!→NhÊn m¹nh vÞ thÕ XH, liªn kÕt c©u(c©u tr­íc)LÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải, chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.(c)Thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất: - Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!→ NhÊn m¹nh th¸i ®é hung h·n (kh«ng liªn kÕt)LÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải, chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng. (d)Bằng giọng khàn khàn của mét người hút nhiều xái cũ,cai lệ gõ đầu roi xuống đất,thét: - Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu! Mau!→ ChØ liªn kÕt víi c©u sauLÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải, chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.(e)Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất,cai lệ thét. - Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!→ ChØ liªn kÕt víi c©u sauLÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải, chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.(g)Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của mét người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét. - Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua, còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!→ ĐÓ nhÊn m¹nh th¸i ®é hung h·n vµ liªn kÕt víi c©u sauLÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi ÊyLỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂUCâuNhấn mạnh sự hung hãnLiên kết chặt với câu đứng trướcLiên kết chặt với câu đứng sauakh«ngcãcãbkh«ngcãkh«ngckh«ngkh«ngkh«ngdkh«ngkh«ngcãekh«ngkh«ngcãgcãkh«ngcãTuần: 31 BÀI 28 Tiết : 114 LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂUI/ Nhận xét chung: 1/ Đọc đoạn trích: 2/NhËn xÐt 3/ Ghi nhớ: Trong một câu có thể có nhiều cách sắp xếp trật tự từ, mỗi cách đem lại hiệu quả diễn đạt riêng.Người nói (người viết)cần biết lựa chọn trật tự từ thích hợp với yêu cầu giao tiếp. Qua sự sắp xếp trật tự từ trong câu, em rút ra nhận xét gì?I.Nhận xét chungII.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.VÝ dô /sgk2.Nhận xét :*Ngữ liệu 1:a.Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động  giật phắt cái thừng trong tay anh này và chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu.- Chị Dậu xám mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn.Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.VÝ dô /sgk2.Nhận xét Ngữ liệu 1a.Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động.b.TrËt tù tõ thÓ hiÖn thø bËc cao thÊp vµ thø tù xuÊt hiÖn cña c¸c nh©n vËt. cai lÖ vµ ng­êi nhµ lÝ tr­ëng  cai lÖ cã thø bËc cao h¬n.-roi song,tay th­íc vµ d©y thõng→ cai lÖ: mang roi song, ®i tr­íc. → ng­êi nhµ lÝ tr­ëng: mang tay th­íc vµ d©y thõng, ®i sau. Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.VÝ dô /sgk2.Nhận xét Ngữ liệu 1Ng÷ liÖu 2 a)Tre gi÷ lµng, gi÷ n­íc, gi÷ m¸i nhµ tranh, gi÷ ®ång lóa chÝn. B T T B B B T Tb)Tre gi÷ m¸i nhµ tranh, gi÷ ®ång lóa chÝn, gi÷ lµng, gi÷ n­íc. 4 4 2 2c)Tre gi÷ lµng, gi÷ m¸i nhµ tranh, gi÷ ®ång lóa chÝn, gi÷ n­íc. 2 4 4 2→ Cách viết a (của tác giả) có hiệu quả diễn đạt cao hơn, vì có sự hài hòa về ngữ âm.Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU *TrËt tù tõ trong c©u cã thÓ : -ThÓ hiÖn thø tù nhÊt ®Þnh cña sù vËt, ho¹t ®éng, ®Æc ®iÓm (nh­ thø bËc quan träng cña sù vËt, thø tù cña ho¹t ®éng, tr×nh tù quan s¸t cña ng­êi nãi,) -NhÊn m¹nh h×nh ¶nh, ®Æc ®iÓm cña sù vËt, hiÖn t­îng. -Liªn kÕt c©u víi nh÷ng c©u kh¸c trong v¨n b¶n. -§¶m b¶o sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m cña lêi nãi. *Ghi nhớ : SGK/112 Những tác dụng của việc sắp xếp trật tự từ trong câuI.Nhận xét chung1 VÝ dô /sgk2.Nhận xét - Cách viết của tác giả nhằm mục đích:nhấn mạnh sự hung hãn của tên cai lệ và để tạo liên kết câu.3.Ghi nhí:II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ1VÝ dô /sgk2.Nhận xét *Ngữ liệu 1: a.Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động. b.Trật tự từ thể hiện thứ bậc cao thấp của các nhân vật và thứ tự xuất hiện của các nhân vật. *Ngữ liệu 2 : -Cách a (cách viết của tác giả) có hiệu quả diễn đạt cao hơn, vì có sự hài hòa về ngữ âm.*Ghi nhớ 2 : SGK/112Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.II.III. LuyÖn tËpa. KÓ tªn c¸c vÞ anh hïng d©n téc theo thø tù xuÊt hiÖn trong lÞch sö.b. NhÊn m¹nh vÎ ®Ñp cña Tæ quèc. T¹o ra sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m cho khæ th¬.c. LÆp l¹i tõ vµ côm tõ "mËt th¸m’vµ “®éi con g¸i” ®Ó t¹o liªn kÕt víi c©u ®øng tr­íc.a.Bµ Tr­ng, Bµ TriÖu,TrÇn H­ng §¹o, Lª Lîi, Quang Trungb. §Ñp v« cïng, Tæ quèc ta ¬i! Rõng cä ®åi chÌ, ®ång xanh ngµo ng¹t N¾ng chãi s«ng L«,hß « tiÕng h¸t ChuyÕn phµ dµo d¹t bÕn n­íc B×nh Ca...c.- ¢ý còng may cho c«, v¬ vÈn m·i ë ngoµi phè thÕ nµy mµ gÆp mËt th¸m hay ®éi con g¸i th× khèn: - MËt th¸m t«i còng ch¶ sî, ®éi con g¸i t«i còng ch¶ cÇn.Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I- Nhận xét chung1.§äc ®o¹n trÝch /sgk2.Nhận xÐt : - Cách viết của tác giả nhằm mục đích:nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ và để tạo liên kết câu.3.Ghi nhí 1: SGK/111II- Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.VÝ dô /sgk2.Nhận xÐt: *Ngữ liệu 1:-a. trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động -b.trËt tù tõ thÓ hiÖn thø bËc cao thÊp cña c¸c nh©n vËt vµ thø tù xuÊt hiÖn cña c¸c nh©n vËt *Ng÷ liÖu 2: c¸ch a(c¸ch viÕt cña t¸c gi¶) cã hiÖu qu¶ diÔn ®¹t cao h¬n vi cã sù hµi hoµ vÒ ngữ ©m*Ghi nhí 2: SGK/112III- LuyÖn tËp a. KÓ tªn c¸c vÞ anh hïng d©n téc theo thø tù xuÊt hiÖn trong lÞch sö b. NhÊn m¹nh vÎ ®Ñp cña tæ quèc. T¹o ra sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m cho khæ th¬ c. LÆp l¹i tõ vµ côm tõ “mËt th¸m”vµ “®éi con g¸i” ®Ó t¹o liªn kÕt víi c©u ®øng tr­ícTiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU Bµi tËp nhanh H·y biÕn ®æi c©u “ RÊt ®Ñp h×nh anh lóc n¾ng chiÒu” thµnh nh÷ng c©u th¬ cã trËt tù tõ kh¸c nhau.- RÊt ®Ñp lóc n¾ng chiÒu h×nh anh.- H×nh anh rÊt ®Ñp lóc n¾ng chiÒu.- Lóc n¾ng chiÒu rÊt ®Ñp h×nh anh.- Lóc n¾ng chiÒu h×nh anh rÊt ®Ñp.Xin ch©n thµnh c¶m ¬n !