Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Tiết 31: Tiếng Việt: Khái quát văn học Việt Nam từ đầu Thế kỉ XX đến Cách mạng tháng Tám năm 1945

Chào mừng quý thầy cô dự giờLớp: 11A9Tiết 31: KHÁI QUÁT VĂN HỌCVIỆT NAM TỪ ĐẦUTHẾ KỈ XX ĐẾN CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 19451. MỘT THỜI ĐẠI MỚI:Sự thay đổi ý thức hệ đời sống:Tư tưởng tiến bộ Phương Tây đã thay đổi nhận thức về vũ trụ, nhân sinh, thẩm mĩ của một bộ phận nhân dân.Sự ra đời của Đảng cộng sản Việt Nam, phong trào cách mạng phát triển mạnh, nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa ra đời, những cuộc tranh luận về văn học => tác động đến sự phát triển của văn học.- “Đề cương văn hóa (1943)” => nhân tố quan trọng giúp nền văn học phát triển theo hướng tiến bộ và cách mạng.1. MỘT THỜI ĐẠI MỚI:b. Công cuộc khai hóa thuộc địa của Pháp: Cơ cấu, trình độ kinh tế của Việt Nam thay đổi. Cơ cấu giai cấp: xuất hiện giai cấp tư sản, tiểu tư sản,công nhân, lớp công chúng sống theo lối Âu hóa.Hình ảnh một đám cưới Xã hội Việt Nam đầu thế kỉ XX1. MỘT THỜI ĐẠI MỚI:c. Sự “Âu hóa” xã hội thành thị Việt Nam:- Chữ Quốc ngữ thay thế chữ Hán, Nôm. Lớp trí thức Tây học đóng vai trò trung tâm trong đời sống văn học. Lớp công chúng văn học mới có đời sống tinh thần và thẩm mĩ mới lạ, góp phần tạo nên cuộc vận động cách tân văn học. Nền Văn học Việt Nam hiện đại và phát triển theo hướng hiện đại đã hình thành và phát triển trong điều kiện lịch sử - xã hội, văn hóa ấy.2. Những đặc điểm của nền văn học mới:KHÁI NIỆM: Hiện đại hoá là quá trình làm cho văn học thoát ra khỏi hệ thống thi pháp của văn học trung đại và đổi mới theo hình thức văn học phương Tây, có thể hội nhập với nền văn học hiện đại thế giới .a. Nền văn học được hiện đại hóa:a. Nền văn học được hiện đại hóa:* Hệ thống thi pháp văn học trung đại: Tính qui phạm; từ ngữ ước lệ, tượng trưng; tính chất sùng cổ; phi ngã.Văn học trung đai: Làn thu thủy nét xuân sơnHoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh. (Truyện Kiều) Văn học hiện đại:Cái nhanh nhảu của đôi mắtsắc ngọt, cái xinh xắn của cặp môi đỏ tươi, cái mịn màng của nước da đen giòn và cái nuột nà của người đàn bà haimươi bốn tuổi ... (Tắt đèn)Văn học giai đoạn này được HĐH trên những phương diện nào? ?Phương diệnVh trung đạiVh hiện đạiQuan niệm văn chương Thể loạiKiểu nhà vănĐộc giả NHÓM 1 NHÓM 2 NHÓM 3 NHÓM 4a. Nền văn học được hiện đại hóa:a1. Hiện đại hóa ở các phương diện:Phương diệnVăn học trung đạiVăn học hiện đạiQuan niệm văn chương Thể loại Kiểu nhà vănĐộc giả- Văn chở đạo, thơ nói chí- Ước lệ tượng trưng, sùng cổ, phi ngã- Hoạt động sáng tạo cái đẹp- Nhận thức, khám phá hiện thực- Văn học cổ, chưa tách khỏi “ văn, sử, triết” bất phân - Một số thể loại xuất hiện đầu tiên: kịch, phóng sự, phê bình.Phát triển nền văn xuôi TV- Nhà nho- Văn nghệ sĩ chuyên nghiệp. Văn chương là nghề kiếm sống- Tầng lớp nho sĩ- Trí thức tiểu tư sản.- Tầng lớp thị dân.a. Nền văn học được hiện đại hóa:Quá trình HĐH được chia làm mấy giai đoạn? Giai đoạnNội dung HĐHThành tựu HĐHĐầu TK XX -> khoảng những năm 1920Từ 1920 -> 1930Khoảng từ 1930 -> 1945 NHÓM 1 NHÓM 2 NHÓM 3a. Nền văn học được hiện đại hóa:a2. Các giai đoạn hiện đại hóa:Giai đoạnNội dung HĐHThành tựu HĐHĐầu TK XX -> khoảng năm 1920Từ 1920 -> 1930Khoảng từ 1930 -> 1945Sự chuẩn bị các điều kiện cho HĐH: chữ quốc ngữ được phổ biến; báo chí, dịch thuật phát triển.- Truyện kí viết bằng chữ quốc ngữ; nghệ thuật còn hạn chế.- Quan điểm và tình cảm thẩm mĩ chưa khác nhiều so với văn họcTK XIX.Là giai đoạn quá độ: một số yếu tố văn học cổ vẫn còn tồn tại ở mọi thể loại.Xuất hiện các thể loại văn học hiện đại, sự hiện đại hóa thể loại truyền thống. Tiểu thuyết, truyện ngắn, thơ, kí phát triển.Việc HĐH được nâng lên một tầm cao mới. Nền VHVN thực sự được hiện đại.- Cách tân sâu sắc ở nhiều thể loại, đặc biệt là tiểu thuyết, truyện ngắn và thơ.- Ra đời thể loại mới:phóng sự, phê bình văn học.HƯỚNG DẪN TỰ HỌC:b. Nhịp điệu phát triển mau lẹ:Tại sao nói vh thời kì này phát triển nhanh chóng? Nguyên nhân ? Văn học giai đoạn này phát triển mau lẹ cả về số lượng, sự cách tân, sự trưởng thành, về độ kết tinh ở những cây bút tài năng.Vd:+ Từ 1932-> 1941, Hoài Thanh và Hoài Chân đã chọn được 169 bài thơ của các nhà thơ mới cho “Thi nhân VN” (Chưa kể thơ HCM, Tố Hữu và các nhà thơ Cm)+ Thời kì trung đại chưa có văn xuôi TV, vậy mà chỉ trong gần nửa đầu TKXX, văn học có nhiều tp văn chương NT gắn với tên tuổi: Hoàng Ngọc Phách, Nhóm Tự lực văn đoàn, Nguyễn C Hoan, Vũ T Phụng, Nam Cao=> Vũ Ngọc Phan cho rằng: “Ở nước ta, một năm có thể kể như 30 năm của người”.b. Văn học phát triển với một tốc độ hết sức nhanh chóngNguyên nhân ?	* Nguyên nhân:+ Do cơ cấu xh biến đổi nhanh chóng tạo nên một thế hệ công chúng mới với nhu cầu mớiXh đặt ra nhiều vấn đề về đất nước, con người, nghệ thuật đòi hỏi vh giải quyết.+ Vai trò của tầng lớp trí thức Tây học với sự thức tỉnh, trỗi dậy của “cái tôi” tạo nên một động lực+ Do sức sống nội tại mãnh liệt của bản thân nền vh dân tộc	Ngoài ra còn các nguyên nhân khác: Thời kì này văn chương trở thành một thứ hàng hoá, viết văn được coi là một nghề để kiếm sốngc. Sự phân hóa thành nhiều xu hướng văn học:Văn học thời kì này hình thành bộ phận nào? c1. Bộ phận văn học công khaic2. Bộ phận văn học không công khai Gồm các sáng tác được đăng tải và xuất bản công khai. Các tp này vẫn có tính dân tộc và có tư tưởng lành mạnh nhưng không có được ý thức Cm và tinh thần chống đối trực tiếp chính quyền TD Phân hoá thành nhiều xu hướng: Hiện thực, lãng mạn, tự nhiên, siêu thựcBộ phận vh công khai có những xu hướng nào? Nêu hiểu biết của em về xu hướng vh cơ bản?c1. Bộ phận văn học công khaiVăn học lãng mạnVăn học hiện thựcĐặc điểmGiá trịHạn chếTác giả tiêu biểu- Tiếng nói cá nhân tràn đầy cảm xúc- Bất hoà với thực tại, tìm cách thoát li- Những cảm xúc mạnh mẽ, những biến thái tinh vi trong tâm hồn con người- Phơi bày thực trạng bất công- Phản ánh mâu thuẫn giàu nghèo- Phản ánh hiện thực khách quan, cụ thể, xd những tính cách điển hình- Thức tỉnh ý thức cá nhân, chống luân lí, lễ giáo phong kiến giành quyền hp cá nhân- Làm tâm hồn con người phong phú, tinh tếThấm đượm tinh thần nhân đạoÍt gắn với đs chính trị, có khi sa vào khuynh hướng đề cao CN cá nhân cực đoanChưa thấy được tiền đồ của nhân dân và tương lai của dân tộc.- Các nhà thơ phong trào thơ mới, nhóm Tự lực văn đoàn, một số nhà văn và nhà phê bình văn họcTruyện ngắn và tiểu thuyết phóng sự: PDT, NTT, NCH, NCThơ trào phúng: Tú Mỡ, Đồ PhồnNêu những hiểu biết của em về bộ phận văn học này?c2. Bộ phận văn học không công khai Là sản phẩm của các nhà văn – chiến sĩ. Là bộ phận văn học cách mạng. Nó sẽ trở thành dòng văn học chủ lưu của VHVN sau này. Tiêu biểu có thơ văn Phan Bội Châu; Phan Châu Trinh* Tóm lại: Giữa các bộ phận và các xu hướng văn học có sự khác biệt và đấu tranh với nhau về khuynh hướng, tư tưởngnhưng thực tế chúng vẫn có tác động và có khi chuyển hoá lẫn nhau cùng phát triển. Điều đó tạo nên tính đa dạng, phong phú và phức tạp của thời kì này.* Hướng dẫn học bài:Bài vừa học: - Đặc điểm cơ bản của VHVN từ đầu TKXX đến CmT8/1945+ Đổi mới theo hướng HĐH.+ Hình thành hai bộ phận và nhiều xu hướng.+ Tốc độ phát triển nhanh chóng.2. Bài sắp tới: Tiết 2 “Khái quát VHVN” Thành tựu chủ yếu của VHVN từ đầu TKXX đến CmT8/1945KÍNH CHÚC QUÝ THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM HỌC SINH HẠNH PH ÚCBÀI HỌC ĐẾN ĐÂY KẾT THÚC