Bài giảng Sinh học Khối 12 - Bài 18: Chọn giống vật nuôi và cây trồng dựa tên trên nguồn biến dị tổ hợp - Phạm Văn An

Giáo viên giảng dạy : Phạm Văn An 
Trường THPT Hoà Phú – Chiêm Hoá – Tuyên Quang 
TIẾT 19: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG 
DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
CHƯƠNG IV : ỨNG DỤNG DI TRUYỀN HỌC 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
Cho các quần thể sau : 
P1 : 6,25% AA : 37,5%Aa : 56,52% aa . 
P2 : 0,7 AA : 0,2 Aa : 0,1 aa 
Quần thể nào đã cân bằng di truyền , quần thể nào chưa cân bằng di truyền . Nêu điều kiện để một quần thể ngẫu phối đạt trạng thái cân bằng di truyền ? 
Nêu quy trình chung để sản xuất giống? 
	- Tạo nguồn nguyên liệu, 
	- Chọn lọc, 
	- Đánh giá chất lượng giống, 
	- Đưa giống tốt ra sản xuất đại trà. 
Tiết 19: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
I. TẠO GIỐNG THUẦN DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
Cơ chế phát sinh các biến dị tổ hợp trong quá trình tạo dòng thuần là gì ? 
Tiết 19: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
Cơ chế : 
Quy trình phát sinh các biến dị tổ hợp trong quá trình tạo dòng thuần ? 
2. Quy trình : 
Bước 1 : Tạo các dòng thuần chủng , 
Bước 2 : Lai giống , 
Bước 3 : Chọn lọc những tổ hợp gen mong muốn , 
Bước 4 : Cho tự thụ phấn hoặc giao phối cận huyết tạo ra giống thuần , 
Bước 5 : Nhân giống thuần chủng . 
I. TẠO GIỐNG THUẦN DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
Tiết 19: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
Các gen nằm trên các NST khác nhau sẽ phân li độc lập tạo tổ hợp gen mới . 
Cơ chế : 
2. Quy trình : 
I. TẠO GIỐNG THUẦN DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
Tiết 19: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
3. Ví dụ minh họa : 
Giống lúa Peta 
Giống lúa Dee-geo woo- gen 
Giống lúa IR8 
x 
Takudan 
IR 22 
x 
IR - 12 - 178 
CICA4 
x 
Một phần trong sơ đồ tạo giống lùn năng suất cao 
Giống lúa Dee-geo woo- gen 
Giống lúa IR8 
Thu hoạch giống lúa IR8 
II. TẠO GIỐNG CÓ ƯU THẾ LAI CAO 
1. Khái niệm ưu thế lai . 
Quan sát hình ảnh và cho biết ưu thế lai là gì ? 
Bố 
Mẹ 
CON LAI F 1 
I. TẠO GIỐNG THUẦN DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
Tiết 19: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
II. TẠO GIỐNG CÓ ƯU THẾ LAI CAO 
1. Khái niệm ưu thế lai . 
Quan sát hình ảnh và cho biết ưu thế lai là gì ? 
I. TẠO GIỐNG THUẦN DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
Tiết 19: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
Mẹ : Lợn Ỉ 
Bố : Lanđrat 
X 
Lợn Ỉ lai 
II. TẠO GIỐNG CÓ ƯU THẾ LAI CAO 
1. Khái niệm ưu thế lai . 
I. TẠO GIỐNG THUẦN DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
Tiết 19: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
2. Cơ sở di truyền của ưu thế lai . 
P: 	AA BBCC 	 x 	 aabbcc 
F 1 : 	 AaBbCc → vượt trội so với P 
- Giả thuyết siêu trội 
Giả thuyết siêu trội đã giải thích về ưu thế lai như thế nào ? 
Khi ở trạng thái dị hợp về nhiều cặp gen , con lai có được kiểu hình vượt trội nhiều mặt so với bố mẹ ở trạng thái đồng hợp . 
Sự tác động giữa hai gen khác nhau về chức phận của cùng một lôcut → hiệu quả bổ trợ mở rộng phạm vi biểu hiện của tính trạng . 
II. TẠO GIỐNG CÓ ƯU THẾ LAI CAO 
1. Khái niệm ưu thế lai . 
I. TẠO GIỐNG THUẦN DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
Tiết 19: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
2. Cơ sở di truyền của ưu thế lai . 
3. Phương pháp tạo ưu thế lai . 
- Bước 1: Tạo ra các dòng thuần chủng khác nhau . 
- Bước 2: Lai các dòng thu ần ch ủng để tìm tổ h ợp lai có ưu thế lai cao nhất. 
Có thể sử dụng các phương pháp sau : 
+ Lai khác dòng đơn A x B  C 
+ Lai khác dòng kép 
+ Lai thuận nghịch 
A x B → C 
C x G  H 
E x F → G 
II. TẠO GIỐNG CÓ ƯU THẾ LAI CAO 
1. Khái niệm ưu thế lai . 
I. TẠO GIỐNG THUẦN DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
Tiết 19: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
2. Cơ sở di truyền của ưu thế lai . 
3. Phương pháp tạo ưu thế lai . 
x 
Dòng A 
Dòng B 
Dòng C 
x 
Dòng D 
Dòng E 
Con lai 
Dòng G 
x 
II. TẠO GIỐNG CÓ ƯU THẾ LAI CAO 
1. Khái niệm ưu thế lai . 
I. TẠO GIỐNG THUẦN DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
Tiết 19: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
2. Cơ sở di truyền của ưu thế lai . 
3. Phương pháp tạo ưu thế lai . 
Ưu thế lai biểu hiện cao nhất ở F1, sau đó giảm dần qua các thế hệ vì tỉ lệ dị hợp tử giảm còn tỉ lệ đồng hợp tăng lên , trong đó các gen lặn có hại được biểu hiện . 
Tại sao ưu thế lai giảm dần qua các thế hệ ? 
F1 x F1: ♂ AaBbCc x ♀ AaBbCc 
F 2 : 
AaBbCc = 2/4 x 2/4 x 2/4 = 8/64 = 1/8 
II. TẠO GIỐNG CÓ ƯU THẾ LAI CAO 
1. Khái niệm ưu thế lai . 
I. TẠO GIỐNG THUẦN DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
Tiết 19: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
2. Cơ sở di truyền của ưu thế lai . 
3. Phương pháp tạo ưu thế lai . 
Trình bày ưu nhược điểm của phương pháp tạo ưu thế lai ? 
* Ưu điểm : Cây lai có năng suất cao , được sử dụng vào mục đích kinh tế . 
* Nhược điểm : tốn nhiều công sức , tốn kém . 
II. TẠO GIỐNG CÓ ƯU THẾ LAI CAO 
1. Khái niệm ưu thế lai . 
I. TẠO GIỐNG THUẦN DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
Tiết 19: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
2. Cơ sở di truyền của ưu thế lai . 
3. Phương pháp tạo ưu thế lai . 
4. Một vài thành tựu ứng dụng ưu thế lai trong sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam. 
Hãy kể các thành tựu tạo giống vật nuôi , cây trồng có ưu thế lai cao ở Việt Nam và trên thế giới mà em biết ? 
 F1: 1 tạ/10 tháng tuổi . Tỉ lệ nạc > 40%. 
Thành tựu ứng dụng ưu thế lai trong sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam. 
Thành tựu ứng dụng ưu thế lai trong sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam. 
Ngô lai khác dòng năng suất tăng 30% 
Su hào lai : 1 → 1,5 kg/ c ủ 
Thành tựu ứng dụng ưu thế lai trong sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam. 
Giống lúa mới có tên gọi HTY100, cho gạo ngon , cơm mềm , có mùi thơm nhẹ , đã được đăng ký thương hiệu độc quyền Thiên Hương HYT100. 
Thành tựu ứng dụng ưu thế lai trong sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam. 
Thành tựu ứng dụng ưu thế lai trong sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam. 
Cà chua HT.42 – Chất lượng cao khẩu vị ngọt , quả chắc , có thể cất giữ và vận chuyển mà không gây hỏng 
Thành tựu ứng dụng ưu thế lai trong sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam. 
Cá lai đẹp hơn 
Thành tựu ứng dụng ưu thế lai trong sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam. 
Trê lai to hơn 
Thành tựu ứng dụng ưu thế lai trong sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam. 
Vịt cỏ 
Vịt Anh đào 
Thành tựu ứng dụng ưu thế lai trong sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam. 
CỦNG CỐ, LUYỆN TẬP 
- Nguồn biến dị di truyền của quần thể vậy nuôi cây trồng được tạo ra bằng cách nào? 
- Thế nào là ưu thế lai? Tại sao ưu thế lai biểu hiện cao nhất ở F1 sau đó giảm dần qua các thế hệ? 
HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ HỌC Ở NHÀ 
- Học bài và trả lời các câu hỏi cuối sgk trang 78. 
- Đọc trước bài 19. 
CHÀO TẠM BIỆT! 
Chuùc caùc em hoïc taäp toát!