Bài giảng Sinh học Lớp 10 - Bài 13: Khái quát về năng lượng và chuyển hoá vật chất (Bản chuẩn kiến thức)

c hương III  chuyển hoá vật chất và năng lượng trong tế bào 
b ài 13 
khái quát về năng lượng và chuyển hoá vật chất 
  - Rèn luyện kỹ năng khái quát , tổng hợp và liên hệ thực tế  
Mục tiêu 
- Trình bày được khái niệm năng lượng 
 - Phân biệt được thế năng và động năng 
- Mô tả được cấu trúc và chức năng của ATP 
- Trình bày được khái niệm chuyển hoá vật chất 
I. Năng lượng và các dạng năng lượng trong tế bào 
1. Khái niệm về năng lượng 
Hãy kể tên một vài dạng năng lượng mà em biết ? 
Năng lượng là gì và được tồn tại ở những trạng thái nào ? 
- Năng lượng là đại lượng đặc trưng cho khả năng sinh công 
  + Thế năng : là dạng năng lượng dự tr ữ, có tiềm năng sinh công 
- Năng lượng tồn tại ở hai trạng thái: Động năng và Thế năng 
Động năng và Thế năng khác nhau như thế nào ? 
 + Động năng : là dạng năng lượng sẵn sàng sinh ra công 
2. Các dạng năng lượng trong tế bào 
Trong tế bào năng lượng tồn tại ở những dạng nào ? 
- Năng lượng trong tế bào tồn tại dưới dạng : Hoá năng , nhiệt năng , đ iện năng ... 
 + Nhiệt năng giữ ổn định nhiệt độ cho tế bào, cơ thể và không có khả năng sinh công 
 + Hoá năng : Năng lượng tiềm ẩn trong các liên kết hoá học, đặc biệt là trong ATP 
3. ATP : Đồng tiền năng lượng của tế bào 
	a. Cấu tạo 
Nhiệt năng có vai trò gì trong cơ thể ( tế bào ) ? 
Hãy cho biết ATP là gì ? và đư ợc cấu tạo bởi những thành phần nào ? 
Chú ý : Liên kết giữa hai nhóm phốtphát cuối cùng dễ bị phá vỡ để giải phóng năng lượng 	 
- ATP là hợp chất cao năng lượng gồm 3 thành phần :	+ Bazơnitơ Ađênin	+ Đường ribôzơ	+ 3 nhóm phốtphát 
Năng lượng ATP được sử dụng trong tế bào như thế nào ? 
b. Sử dụng năng lượng ATP trong tế bào 	 - Tổng hợp các chất hoá học cần thiết cho tế bào 
- Vận chuyển các chất qua màng, chủ yếu là vận chuyển chủ động 
 - Sinh công cơ học : Sự co cơ, hoạt động lao động 
Hãy giải thích tại sao vào mùa hè , buổi tối thường thấy những con đ om đ óm phát sáng nhấp nháy ? 
	H ình ảnh những con đom đóm đang phát sáng nhấp nháy 
II. Chuyển hoá vật chất  1. Khái niệm 
Prôtêin trong thức ăn được chuyển hoá như thế nào ? 
Chuyển hoá vật chất là gì ? 
- Chuyển hoá vật chất là tập hợp các phản ứng sinh hoá xảy ra bên trong tế bào 
- Bản chất của quá trình chuyển hoá vật chất là quá trình đồng hoá và dị hoá 
Thế nào là đồng hoá ? dị hoá ? 
- Đ ồng hoá : là qu á trình tổng hợp các chất hữu cơ phức tạp từ các chất đơn giản và tiêu tốn năng lượng  
 - Dị hoá : là quá trình phân giải các chất hữu cơ phức tạp thành các chất đơn giản và giải phóng năng lượng 
Năng lượng tạo thành trong quá trình dị hoá được sử dụng vào những quá trình nào trong tế bào ? 
- Năng lượng trong qu á trình dị hoá đư ợc cung cấp cho qu á trình đ ồng hoá và các hoạt đ ộng sống khác của tế bào . 
ATP ADP + P i ATP 
Sự chuyển hoá vật chất có vai trò gì đối với cơ thể sống ? 
2. Vai trò 
	 - Giúp cho tế bào thực hiện các đặc tính đặc trưng của sự sống: sinh trưởng, phát triển, cảm ứng và vận động 
 - Chuyển hoá vật chất luôn kèm theo quá trình chuyển hoá năng lượng 
Tóm lại: 
 Khái quát về năng lượng 
 Khái quát về chuyển hoá vật chất 
 Khái niệm năng lượng 
 Bài 13 
Các dạng năng lượng 
ATP- Đồng tiền năng lượng 
Khái niệm chuyển hoá vật chất 
Vai trò chuyển hoá năng lượng 
Củng cố  		 1. ATP là một phân tử quan trọng trong qu á trình trao đ ổi chất vì :	a. Nó có các liên kiết phốtphát cao năng 	b. Các liên kiết phốtphát cao năng dễ hình thành và khó phá vỡ 	c. Nó dễ dàng thu nhận đư ợc từ môi trường 	d. Cả a, b và c 
	 2. Có người nói:’’ Năng lượng trong thế giới sống có nguồn gốc từ ánh sáng mặt trời” . Câu nói đó đúng hay sai ? giải thích . 
Đáp án: a 
	 Năng lượng á nh sáng 	 Quang hợp 	 Thực vật 	 Năng lượng trong 	 Thức ăn	 các hợp chất hữu 	cơ	 thế năng  	Đ ộng vật Năng lượng trong 	 ATP,nhiệt , công cơ 	 học ... đ ộng năng