Bài giảng Sinh học Lớp 10 - Bài 13: Khái quát về năng lượng và chuyển hoá vật chất - Nguyễn Văn Hoà

Trường THPT Thanh Miên III 
Lớp 10a5 
GV: Nguyễn Văn Hoà 
thi 
® ua 
d¹y 
tèt 
häc 
tèt 
mõng 
ngµy 
nh µ 
gi¸o 
ViÖt 
Nam 
KÝnh chµo quý thÇy c« ® Õn dù giê 
Chµo tÊt c¶ c¸c em häc sinh líp 10a5 
VẬN CHUYỂN THỤ ĐỘNG 
VẬN CHUYỂN CHỦ ĐỘNG 
Vận chuyển thụ động là phương thức vận chuyển các chất qua màng sinh chất từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp mà không tiêu tốn năng lượng 
 Phân biệt với vận chuyển chủ động 
- Không tiêu tốn năng lượng 
- CÇn tiêu tốn 
năng lượng 
- Vận chuyển chất tan từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp 
- Vận chuyển chất tan từ nơi có nồng độ thấp đến nơi có nồng độ cao 
Đáp án : 
KiÓm tra bµi cò 
 - Thế nào là vận chuyển thụ động ? Phân biệt vận chuyển thụ động và vận chuyển chủ động ? 
Bài 13 
KHÁI QUÁT VỀ NĂNG LƯỢNG VÀ CHUYỂN HOÁ VẬT CHẤT 
CHƯƠNG III 
 ChuyÓn hãa vËt chÊt vµ n¨ng l­îng trong tÕ bµo 
I. NĂNG LƯỢNG VÀ CÁC DẠNG NĂNG LƯỢNG CỦA TẾ BÀO 
1. Khái niệm về năng lượng 
- Năng lượng là đại lượng đặc trưng cho khả năng sinh công . 
- Tồn tại 2 trạng thái : 
+ Động năng : 
+ Thế năng : 
Năng lượng là gì ? Và nó tồn tại ở những trạng thái nào ? 
 Là dạng năng lượng sẵn sàng sinh ra công 
là dạng năng lượng dự trữ , có tiềm năng sinh ra công 
Trong tế bào có tồn tại năng lượng không ? Nếu có nó tồn tại ở những dạng nào ? 
- Năng lượng trong tế bào tồn tại ở dạng : Nhiệt năng , điện năng  và chủ yếu tồn tại ở dạng hóa năng ( năng lượng tiềm ẩn trong các liên kết hóa học ) 
2. ATP - ® ång tiÒn n¨ng l­îng cña tÕ bµo : 
a. CÊu t¹o cña ph©n tö ATP ( a®en«zin triph«tphat ): 
Em hãy mô tả cấu trúc hoá học phân tử ATP? Giải thích tại sao lại gọi đây là hợp chất cao năng ? 
Baz ¬ nit¬ 
§­ êng rib«z ¬ 
Liªn kÕt cao n¨ng 
3 nhóm photphát 
Hai nhãm  phètphat cao n¨ng 
Mô hình cấu trúc hoá học của ATP 
2. ATP - ® ång tiÒn n¨ng l­îng cña tÕ bµo : 
a. CÊu t¹o cña ph©n tö ATP ( a®en«zin triph«tphat ) 
- Baz ¬ nit¬ a®ªnin . 
- 3 nhãm phètph¸t . 
Gồm 3 thành phần : 
- Đường ribozo 
- Phân tử ATP có chứa 2 liên kết cao năng rất dễ bị phá vỡ để giải phóng năng lượng 
Tại sao hai liên kết này lại dễ bị phá vỡ ? 
- 
- 
- 
Mô hình cấu trúc hoá học của ATP 
ATP truyền năng lượng cho các hợp chất khác bằng cách nào ? 
E 
ATP 
ADP 
P 
A®ªnozin ® iphètphat 
ATP  ADP 
+ E ( n¨ng l­îng ) 
+ 
P 
E 
ATP 
ADP 
P 
i 
A®ªnozin ® iphètphat 
A®ªnozin triphètphat 
ADP + 
P 
i 
+ E ( n¨ng l­îng ) 
 ATP 
2. ATP - ® ång tiÒn n¨ng l­îng cña tÕ bµo : 
a. CÊu t¹o cña ph©n tö ATP ( a®en«zin triph«tphat ) 
- Baz ¬ nit¬ a®ªnin . 
- §­ êng rib«z ¬. 
- 3 nhãm phètph¸t . 
 - Ph©n tö ATP cã chøa 2 liªn kÕt cao n¨ng rÊt dÔ bÞ ph¸ vì ®Ó gi¶i phãng n¨ng l­îng . 
Gồm 3 thành phần : 
 - ATP truyÒn n¨ng l­îng cho c¸c hîp chÊt kh¸c th«ng qua chuyÓn nhãm phètphat cuèi cïng cho c¸c chÊt ®Ó trë thµnh ADP vµ ngay lËp tøc ADP l¹i ®­ îc g¾n thªm nhãm Phètphat ®Ó trë thµnh ATP. 
b. Chức năng của ATP 
- Tổng hợp nên các chất hoá học cần thiết cho tế bào 
- Vận chuyển các chất qua màng 
Trong tế bào ATP được sử dụng vào những công việc chính nào ? 
- Sinh công cơ học 
b. Chức năng của ATP 
- Tổng hợp nên các chất hoá học cần thiết cho tế bào 
- Vận chuyển các chất qua màng 
- Sinh công cơ học 
Cơ thể chúng ta cần nhiều năng lượng để hoạt động . Vậy năng lượng ấy được lấy từ đâu ? 
II. CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
1. Khái niệm 
Thức ăn trong cơ thể được biến đổi như thế nào ? 
Protein 
Enzim 
axit amin 
máu 
Màng ruột 
Tế bào 
O2 + 
ATP + SP thải 
Tích trữ 
CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
Thế nào là chuyển hóa vật chất ? 
( Prôtêin ) 
Cung cấp cho mọi hoạt động sống của tế bào 
II. ChuyÓn hãa vËt chÊt 
1. Kh¸i niÖm 
 - ChuyÓn hãa vËt chÊt lµ tËp hîp c¸c ph¶n øng sinh hãa x¶y ra bªn trong tÕ bµo nh»m duy tr × c¸c ho¹t ® éng sèng cña tÕ bµo .. 
- Chuyển hóa vật chất luôn kèm theo chuyển hóa năng lượng 
2. Bản chất của quá trình chuyển hóa vật chất 
Bản chất của quá trình chuyển hóa vật chất gồm những mặt nào ? 
- gồm 2 mặt : đồng hoá và dị hoá 
Protein 
Enzim 
axitamin 
máu 
Màng ruột 
O2 + 
ATP + SP thải 
Tế bào 
Tích trữ 
CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
( axit amin ) 
 Đồng hoá là gì và dị hoá là gì ? 
(Pr,) 
Đồng hoá 
Dị hoá 
2. Bản chất của quá trình chuyển hóa vật chất 
- gồm 2 mặt : đồng hoá và dị hoá 
+ Đồng hoá : Tổng hợp các chất hữu cơ phức tạp từ các chất đơn giản 
+ Dị hoá : Phân giải các chất hữu cơ phức tạp thành các chất đơn giản 
Protein 
Enzim 
axitamin 
máu 
Màng ruột 
O2 + 
+ SP thải 
Tế bào 
Tích trữ 
CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT 
( axit amin ) 
(Pr,) 
ATP 
ATP 
Qu á trình tổng hợp và phân giải ATP 
ATP 
ADP + 
P 
i 
NL tõ qu ¸ tr×nh dÞ hãa 
NL dïng cho qu ¸ tr×nh ® ång hãa vµ c¸c ho¹t ® éng sèng kh¸c cña tÕ bµo . 
E 
E 
Cho biết mối quan hệ giữa quá trình đồng hoá , dị hoá với quá trình tổng hợp và phân giải ATP? 
- Quan hÖ gi÷a ® ång hãa vµ dÞ hãa víi qu ¸ tr×nh tæng hîp vµ ph©n gi¶i ATP. 
+ § ång hãa tiªu thô n¨ng l­îng ATP ®­ îc t¹o ra nhê qu ¸ tr×nh dÞ hãa . 
+ DÞ hãa cung cÊp n¨ng l­îng ATP cho ® ång hãa . 
Điều gì xảy ra khi chúng ta ăn nhiều mà hoạt động ít ? 
khi chúng ta vận động nhiều mà ăn uống không đủ chất dinh dưỡng ? 
C©u 1: Chän c©u tr ¶ lêi ® óng nhÊt : N¨ng l­îng lµ g×? 
a. Lµ kh ¶ n¨ng sinh c«ng . 
b. Lµ s¶n phÈm c¸c lo¹i chÊt ® èt(dÇu löa , than ®¸, cñi ...) 
c. N¨ng l­îng lµ sù tÝch lòy ¸ nh s¸ng mÆt trêi d­íi d¹ng hãa n¨ng . 
d. C¶ a, b vµ c ® Òu ® óng . 
CỦNG CỐ 
C©u 2. Chän c©u tr ¶ lêi ® óng nhÊt : C¸c tr¹ng th¸i tån t¹i cña n¨ng l­îng lµ g×? 
a. ThÕ n¨ng . 
b. § éng n¨ng . 
c. Hãa n¨ng vµ quang n¨ng . 
d. C¶ a vµ b ® Òu ® óng 
C©u 3. Chän ph­¬ng ¸n ® óng . ATP lµ mét ph©n tö quan träng trong qu ¸ tr×nh trao ® æi chÊt : 
a. Nã cã c¸c liªn kÕt ph«tphat cao n¨ng . 
b. C¸c liªn kÕt ph«tphat cao n¨ng cña nã rÊt dÔ h×nh thµnh nh­ng kh«ng dÔ ph¸ vì . 
c. Nã dÔ dµng thu ®­ îc tõ m«i tr­êng ngoµi cña c¬ thÓ . 
d. Nã v« cïng bÒn v÷ng . 
- § ång hãa 
Tõ c¸c chÊt ®¬n gi¶n . 
- tích lòy n¨ng l­îng 
- DÞ hãa 
Hîp chÊt h÷u c¬ phøc t¹p 
- gi¶i phãng n¨ng l­îng . 
Ph©n hñy 
C ác chất đơn giản 
c¸c chÊt h÷u c¬ phøc t¹p 
Tæng hîp 
ATP 
Phân biệt đồng hoá và dị hoá ? 
Đáp án 
5. DẶN DÒ: 
Về nhà học bài , trả lời câu hỏi SGK 
 xem bài enzim 
CẢM ƠN CÁC THẦY CÔ DẾN DỰ GIỜ 
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT ! 
ATP