Bài giảng Sinh học Lớp 10 - Bài 27: Các yếu tố ảnh hưởng đến sinh trưởng của vi sinh vật (Chuẩn kiến thức)

Bµi tËp tr¾c nghiÖm 
A 
C 
B 
C©u 1: Sinh s¶n cã sù h ì nh thµnh v¸ch ng ă n lµ ®Æc ®iÓm cña h ì nh thøc sinh s¶n nµo? 
a. N¶y chåi 	 b. Bµo tö	 	 c. Ph©n ®«i 	 d. TÊt c¶ sai 
C©u 2: Sinh s¶n b»ng bµo tö v« tÝnh vµ h ữu tÝnh chØ cã ë sinh vËt nµo? 
a. Trïng giµy 	 b. Trïng roi 	 c. NÊm mèc 	 d. Vi khuÈn 
C©u 3: N¶y chåi lµ kiÓu sinh s¶n chñ yÕu cña sinh vËt nµo? 
a. Trïng giµy 	 b. NÊm men 	 c. Trïng roi 	 d. Amip 
C©u 4: Ph©n ®«i lµ kiÓu sinh s¶n cã ë sinh vËt nµo? 
a. Vi khuÈn 	 b. NÊm men 	 c. Amip 	 d. C¶ a, b, c 
 Câu 5: Hình thức sinh sản hữu tính của trùng đế giày là : 
 A. Phân đôi B. Bào tử 
 C. Tiếp hợp D. Nảy chồi 
Câu 6: Vi sinh vật được con người quan tâm khai thác và sử dụng do: 
A. Sinh trưởng nhanh 
B. Kích thước nhỏ 
C. Có nhiều hình thức sinh sản 
D. Tốc độ sinh sản và tổng hợp vật chất cao 
Đ 
I/ CH ẤT HÓA HỌC: 
II/ CÁC YẾU TỐ LÍ HỌC 
I/ CH ẤT HÓA HỌC: 
1/ Chất dinh dưỡng 
Chất dinh dưỡng là gì ? 
Chất dinh dưỡng có những đặc điểm gì ? 
 Chất dinh dưỡng : Là những chất giúp cho 
vi sinh vật đồng hóa và tăng sinh khối hoặc 
thu năng lượng, giúp cân bằng áp suất 
thẩm thấu, hoạt hóa axit . 
VD: Các loại Cacbohiđrat , prôtêin , lipit , 
các nguyên tố vi lượng như Zn, Mn , Bo 
Thế nào là nhân tố sinh trưởng ? 
Dựa vào nhân tố sinh trưởng, vi sinh vật 
được chia thành mấy nhóm? 
 Nhân tố sinh trưởng : Là chất dinh dưỡng 
với một lượng nhỏ cần cho sinh trưởng 
của vi sinh vật nhưng chúng không tự 
tổng hợp được . 
- Phân chia 2 nhóm: 
+ Vi sinh vật khuyết dưỡng : Là vi sinh vật 
không tự tổng hợp được nhân tố sinh 
trưởng . 
+Vi sinh vật nguyên dưỡng : Là vi sinh vật 
tự tổng hợp được nhân tố sinh trưởng. 
T¹i sao cã thÓ dïng vi sinh vật khuyÕt d­ìng (E.coli triptophan ©m) ®Ó kiÓm tra thùc phÈm cã chøa triptophan? 
Đưa vi khuẩn này vào trong thực phẩm, nếu vi khuẩn mọc được tức là thực phẩm có tritophan. 
Tìm hiểu về các chất dinh dưỡng chính có ảnh hưởng đến sinh trưởng của VSV có ý nghĩa gì ? 
ĐA: 
Chủ động tạo ra các điều kiện nuôi cấy thích hợp đối với các VSV có lợi để kích thích sự phát triển của chúng . 
Tạo điều kiện không thích hợp đối với các VSV có hại để kìm hãm sinh trưởng của chúng . 
Chuẩn bị môi trường nuôi cấy vi sinh vật 
 Quần thể VSV trên môi trường bán tổng hợp 
TiÕt 41- Bµi 40 . 
ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC YẾU TỐ HÓA HỌC ĐẾN SINH TRƯỞNG CỦA VI SINH VẬT 
- Sản xuất kháng sinh penicillin 
2/ Chất ức chế sự sinh trưởng : 
 Có những chất hóa học nào dùng để 
 ức chế sự sinh trưởng của vi SV ? 
Nêu cơ chế tác động của chất ức chế ? 
- Các chất ức chế được ứng dụng vào 
thực tế như thế nào ? 
ChÊt ho¸ häc 
C¬ chÕ t¸c ®éng 
ø ng dông 
C¸c hîp chÊt Phenol 
BiÕn tÝnh protein, mµng 
Khö trïng 
Cån 
Thay ®æi t/chÊt mµng 
Thanh trïng 
I«t, r­îu i«t 
¤xi ho¸ tế bào 
DiÖt khuÈn 
Clo, cloramin 
Sinh «xi nguyªn tö cã tÝnh «xh m¹nh 
Thanh trïng 
Kim lo¹i nÆng 
BÊt ho¹t pr«tein 
DiÖt bµo tö, thÓ sinh d­ìng 
C¸c an®ªhit 
BÊt ho¹t pr«tein 
Thanh trïng 
KhÝ ªtilen «xit 
¤xi ho¸ tế bào 
Khö trïng 
ChÊt kh¸ng sinh 
DiÖt khuÈn chän läc 
Ch ữ a bÖnh 
2/ Chất ức chế sự sinh trưởng : 
Liên hệ thực tế : 
Hãy kể một số chất diệt khuẩn thông thường? 
Cồn, nước giaven, thuốc tím, 
thuốc kháng sinh. 
Những phuy rượu cồn  
Rượu cồn có tác dụng ức chế VSV như thế nào ? 
Thuốc kháng sinh - kẻ thù của VSV 
Rau sống ngâm nước muối có tác dụng gì? 
Nước muối gây co nguyên sinh nên 
vi sinh vật không có khả năng phân chia. 
Các loại bột giặt có tác dụng ức chế VSV như thế nào ? 
Xà phòng có khả năng diệt vi khuẩn không ? 
Xà phòng không phải là chất diệt vi khuẩn mà chỉ loại vi khuẩn nhờ bọt và khi rửa thì vi sinh vật bị rửa đi. 
II/ CÁC YẾU TỐ LÍ HỌC 
1/ Nhiệt độ : 
 Nhiệt độ có ảnh hưởng như thế nào 
đến vi SV ? 
 Căn cứ vào khả năng chịu nhiệt của vi SV , 
ta có thể chia vi SV ra làm mấy nhóm ? Đó là 
những nhóm nào ? 
Biết được khả năng chịu nhiệt của vi SV , 
 giúp gì cho con người ? 
Tốc độ các phản ứng sinh hóa trong 
 tế bào làm vi SV sinh sản nhanh hay chậm . 
- Có 4 nhóm vi SV : 
+ VSV ưa lạnh : Sống ở Nam cực ( t 0 <=15 0 C). 
+VSV ưa ấm : Sống ở đất nước , kí sinh T 0 : 20 – 40 0 C. 
+ VSV ưa nhiệt : Nấm , tảo , vi khuẩn(55 – 65 0 C) 
+ VSV ưa siêu nhiệt : Vi khuẩn đặc biệt(75 – 100 0 C) 
 Con người dùng nhiệt độ cao để 
thanh trùng, nhiệt độ thấp để kìm hãm 
sinh trưởng của vi sinh vật . 
2/ Độ ẩm 
 Độ ẩm : có ảnh hưởng như thế nào 
đến VSV? 
Biết được điều kiện về độ ẩm của VSV, 
 giúp gì cho con người ? 
Hàm lượng nước trong môi trường quyết 
 định độ ẩm . 
+ Nước là dung môi của các chất khoáng 
dinh dưỡng . 
+ Nước là yếu tố hóa học tham gia vào 
các quá trình thủy phân các chất . 
 Vi khuẩn đòi hỏi độ ẩm cao . 
  Nấm men đòi hỏi ít nước . 
Nấm sợi cần độ ẩm thấp . 
Ứng dụng : Nước dùng để khống chế sự 
 sinh trưởng của từng nhóm VSV. 
3/ Độ pH : 
 Độ pH có ảnh hưởng như thế nào 
đến VSV? 
 Căn cứ vào khả năng chịu thích nghi 
độ pH của vi SV , ta có thể chia vi SV ra làm 
 mấy nhóm ? Đó là những nhóm nào ? 
Biết được khả năng chịu thích nghi độ pH 
của vi SV,giúp gì cho con người ? 
 Ảnh hưởng tới tính thấm của màng , hoạt 
 động chuyển hóa các chất trong tế bào , 
hoạt tính Enzim , sự hình thành ATP 
- Có 3 nhóm Vi sinh vật : 
+ VSV ưa axit : Đa số nấm , một số vi khuẩn(pH<7 ). 
+ VSV ưa trung tính : vi khuẩn , động vật nguyên sinh ( pH=7). 
+ VSV ưa kiềm : Vi khuẩn ở các hồ , dất kiềm(pH>7). 
- Ứng dụng:Tạo điều kiện nuôi cấy thích hợp . 
4/ Ánh sáng : 
 Ánh sáng có ảnh hưởng như thế nào 
đến VSV? 
Biết được khả năng chịu thích nghi 
ánh sáng của VSV,giúp gì cho con người ? 
- Tác động đến sự hình thành bào tử sinh sản , 
tổng hợp sắc tố chuyển động hướng sáng . 
Bức xạ ánh sáng dùng tiêu diệt hoặc ức chế 
 vi sinh vật như : làm biến tính axit nucleic 
Iôn hóa protein, gây đột biến axit nucleic . 
5/ Áp suất thẩm thấu : 
 Áp suất thẩm thấu có ảnh hưởng như 
 thế nào đến VSV? 
Biết được áp suất thẩm thấu của vi SV , 
giúp gì cho con người ? 
 Gây co nguyên sinh làm cho vi sinh vật 
không phân chia được . 
- Ứng dụng:Bảo quản thực phẩm . 
Ảnh hưởng 
Ứng dụng 
Nhi ệt độ 
T ă ng, gi¶m tèc ®é ph¶n øng 
Thanh trïng, k ì m h·m VSV 
Độ ẩm 
Lµ dung m«i chuyÓn ho¸ c¸c chÊt 
Khèng chÕ sù sinh tr­ëng cña tõng nhãm VSV 
pH 
¶ nh h­ëng tíi tÝnh thÊm cña mµng, ho¹t tÝnh enzim... 
T¹o ®iÒu kiÖn nu«i cÊy thÝch hîp 
Ánh sáng 
T¸c ®éng tíi bµo tö sinh s¶n, tæng hîp s¾c tè 
Bøc x¹ ¸nh s¸ng tiªu diÖt hoÆc øc chÕ VSV 
Áp suất thẩm thấu 
G©y co nguyªn sinh VSV kh«ng ph©n chia ®­îc 
B¶o qu¶n thùc phÈm 
II/ CÁC YẾU TỐ LÍ HỌC: 
Ảnh hưởng 
Ứng dụng 
Nhi ệt độ 
Độ ẩm 
pH 
Ánh sáng 
Áp suất thẩm thấu 
C¸c yÕu tè vËt lÝ t¸c ®éng lªn mçi VSV cã gièng nhau kh«ng, khi nµo chóng g©y t¸c h¹i cho VSV? 
Liên hệ thực tế : 
Vì sao cã thÓ giữ thøc ă n t­¬ng ®èi l©u trong tñ l¹nh? 
Vì sao thøc ă n chøa nhiÒu n­íc l¹i dÔ bÞ háng? 
Bánh mì để lâu ngày 
Vì sao s ữ a chua kh«ng cã vi sinh v ậ t g©y bÖnh ? 
Sö dông ®­êng ­íp hoa qu¶, muèi ­íp c¸ ®­îc kh«ng? vì sao? 
 Bình đựng nước thịt và bình đựng nước đường để lâu ngày , khi mở nắp có mùi giống nhau không ? Vì sao ? 
- Bình nước đường : có vị chua do VSV thiếu N, thừa C  lên men tạo Axit 
- Bình nước thịt : có mùi thối , do thừa N, thiếu C  khử amin tạo ra NH 3 
Chän c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt 
C©u 5: ® Ó sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn, tÊt c¶ c¸c VSV ®Òu cÇn: 
a. ® é Èm 	 b.Nguån NL 	 c.Nguån C vµ N 	 d. TÊt c¶ ®óng 
C©u 6: ChÊt nµo sau ®©y lµ chÊt øc chÕ ®èi víi VSV: 
a.Phenol, alcohol 	 b. An®ªhit, chÊt kh¸ng sinh 
c. Vitamin, axit amin, cacbonhidrat 	 d. A vµ B ®óng 	 e. TÊt c¶ ®óng 
Sản xuất bia 
Sản xuất nước mắm 
Làm sữa chua 
Sản xuất phân vi sinh 
Quy trình xử lý nước thải nhờ vi sinh vật 
 Học bài , trả lời các câu hỏi trong SGK. 
 Đọc mục em có biết . 
 Chuẩn bị bài mới . 
Trả lời các câu hỏi trong SGK 
ở bài mới .