Bài giảng môn Sinh học Khối 11 - Bài 18: Tuần hoàn máu (Bản chuẩn kiến thức)

Kiểm tra bài cũ 
Hô hấp là gì ? Thế nào là bề mặt hô hấp ? Nêu các đặc điểm của bề mặt hô hấp . 
Giải thích vì sao bắt giun đất để lên mặt đất khô ráo , giun sẽ nhanh bị chết ? 
Bài 18: 
TUẦN HOÀN MÁU 
Tuần 10 – Tiết 19 
Bài 18: TUẦN HOÀN MÁU 
I Cấu tạo và chức năng của hệ tuần hoàn 
1. Cấu tạo chung 
2. Chức năng chủ yếu của hệ tuần hoàn 
II Các dạng hệ tuần hoàn ở động vật 
Hệ tuần hoàn hở 
Hệ tuần hoàn kín 
Hệ tuần hoàn đơn 
Hệ tuần hoàn kép 
Bài 18: TUẦN HOÀN MÁU 
I. Cấu tạo và chức năng của hệ tuần hoàn 
1. Cấu tạo chung 
Quan sát hình , cho biết hệ tuần hoàn được cấu tạo gồm những bộ phận nào ? 
- Tim: một cái máy bơm hút và đẩy máu chảy trong mạch máu 
- Hệ thống mạch máu : động mạch , tĩnh mạch , mao mạch 
- Dịch tuần hoàn : máu hoặc hỗn hợp máu – dịch mô 
Mao mạch 
Động mạch 
Tĩnh mạch 
Bài 18: TUẦN HOÀN MÁU 
I. Cấu tạo và chức năng của hệ tuần hoàn 
1. Cấu tạo chung 
2. Chức năng chủ yếu của hệ tuần hoàn 
Bài 18: TUẦN HOÀN MÁU 
I. Cấu tạo và chức năng của hệ tuần hoàn 
- Chức năng chủ yếu : Vận chuyển các chất từ bộ phận này đến bộ phận khác để đáp ứng cho cách hoạt động sống của cơ thể 
Ý nghĩa : 
+ Cung cấp chất dinh dưỡng và oxi cho tế bào hoạt động 
+ Đưa các chất thải từ tế bào đến thận và phổi để thải ra ngoài 
1. Cấu tạo chung 
2. Chức năng chủ yếu của hệ tuần hoàn 
Bài 18: TUẦN HOÀN MÁU 
I. Cấu tạo và chức năng của hệ tuần hoàn 
1. Cấu tạo chung 
2. Chức năng chủ yếu của hệ tuần hoàn 
II Các dạng hệ tuần hoàn ở động vật 
Quan sát hình và cho biết hệ tuần hoàn của động vật có những dạng nào ? 
Đối với động vật có tổ chức cơ thể bậc thấp , đơn bào việc trao đổi chất được thực hiện bằng cách nào ? 
Chưa có hệ tuần hoàn 
Tế bào của cơ thể trao đổi chất trực tiếp với môi trường qua bề mặt cơ thể 
 Heä tuaàn hoaøn hôû 
Heä tuaàn hoaøn 
	 Heä tuaàn hoaøn kín 
Hệ tuần hoàn hở 
Hệ tuần hoàn kín 
Hệ tuần hoàn đơn 
Hệ tuần hoàn kép 
Bài 18: TUẦN HOÀN MÁU 
I. Cấu tạo và chức năng của hệ tuần hoàn 
1. Cấu tạo chung 
2. Chức năng chủ yếu của hệ tuần hoàn 
II Các dạng hệ tuần hoàn ở động vật 
	 Heä tuaàn hoaøn hôû 
Heä tuaàn hoaøn 
	 Heä tuaàn hoaøn ñôn 
 Heä tuaàn hoaøn kín 
 Heä tuaàn hoaøn keùp 
Hệ tuần hoàn hở 
Hệ tuần hoàn kín 
Phiếu học tập số 1: (3 phút) 
Nhoùm 1+2 
-Haõy chæ ra ñöôøng ñi cuûa maùu (baét ñaàu töø tim) treân sô ñoà heä tuaàn hoaøn hôû? 
-Cho bieát toác ñoä, aùp löïc maùu chaûy trong ñoäng maïch? Vì sao goïi laø heä tuaàn hoaøn hôû ? 
Nhoùm 3+4 
-Haõy chæ ra ñöôøng ñi cuûa maùu (baét ñaàu töø tim) treân sô ñoà heä tuaàn hoaøn kín ? 
-Cho bieát toác ñoä, aùp löïc maùu chaûy trong ñoäng maïch? Vì sao goïi laø heä tuaàn hoaøn kín ? 
Bài 18: TUẦN HOÀN MÁU 
I. Cấu tạo và chức năng của hệ tuần hoàn 
1. Cấu tạo chung 
2. Chức năng chủ yếu của hệ tuần hoàn 
II Các dạng hệ tuần hoàn ở động vật 
Tim Đoäng maïch 
Tĩnh maïch Khoang cơ theå 
Hỗn hôïp maùu – dòch moâ ( maùu ). Maùu tieáp xuùc vaø trao ñoåi chaát tröïc tieáp vôùi caùc teá baøo 
- Đường đi của máu 
- Maùu chaûy trong ñoäng maïch döôùi aùp löïc thaáp , toác ñoä maùu chaûy chaäm 
- Heä maïch hôû giöõa tónh maïch vaø ñoäng maïch khoâng coù mao maïch 
- Khaû naêng ñieàu hoaø vaø phaân phoái maùu ñeán caùc cô quan chaäm 
- ĐV thân mềm, chân khớp 
Hệ tuần hoàn hở 
Hệ tuần hoàn hở 
1. Hệ tuần hoàn hở 
1. Hệ tuần hoàn hở 
Bài 18: TUẦN HOÀN MÁU 
I. Cấu tạo và chức năng của hệ tuần hoàn 
1. Cấu tạo chung 
2. Chức năng chủ yếu của hệ tuần hoàn 
II Các dạng hệ tuần hoàn ở động vật 
 Tim Đoäng maïch 
Tĩnh maïch Mao maïch 
- Đường đi của máu 
Maùu trao ñoåi chaát vôùi teá baøo qua thaønh mao maïch . 
- Maùu chaûy trong ñoäng maïch döôùi aùp löïc cao hoaëc trung bình toác ñoä maùu chaûy nhanh 
- Heä maïch kín giöõa tónh maïch vaø ñoäng maïch coù mao maïch 
- Ñieàu hoaø phaân phoái maùu ñeán caùc cô quan nhanh 
- Mực ống , bạch tuột , giun đốt , chân đầu và động vật có xương sống 
Hệ tuần hoàn kín 
Hệ tuần hoàn kín 
1. Hệ tuần hoàn hở 
2. Hệ tuần hoàn kín 
2. Hệ tuần hoàn kín 
Neâu vai troø cuûa tim trong quaù trình tuaàn hoaøn maùu ? 
Tim hoaït ñoäng nhö moät caùi bôm huùt maùu veà vaø ñaåy maùu ñi . Tim laø ñoäng löïc chính ñaåy maùu chaûy trong maïch maùu . 
Hệ tuần hoàn hở 
Hệ tuần hoàn kín 
Neâu caùc öu ñieåm cuûa heä tuaàn hoaøn kín so vôùi heä tuaàn hoaøn hôû? 
Trong heä tuaàn hoaøn kín maùu chaûy trong ñoäng maïch vôùi aùp löïc cao, toác ñoä maùu chaûy nhanh, maùu ñi ñöôïc xa, ñieàu hoaø phaân phoái maùu ñeán caùc cô quan nhanh  do vaäy ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu trao ñoåi khí vaø trao ñoåi chaát cao. 
Phiếu học tập số 2: (3 phút) 
Nhoùm 1+2 
-Haõy chæ ra ñöôøng ñi cuûa maùu trong heä tuaàn hoaøn ñôn cuûa caù (xuaát phaùt töø tim) vaø giaûi thích taïi sao heä tuaàn hoaøn cuûa caù goïi laø heä tuaàn hoaøn ñôn? 
-Tim cuûa caùc ñoäng vaät coù heä tuaàn hoaøn ñôn goàm maáy ngaên? 
Nhoùm 3+4 
-Haõy chæ ra ñöôøng ñi cuûa maùu trong heä tuaàn hoaøn keùp cuûa thuù 
(xuaát phaùt töø tim) vaø giaûi thích taïi sao heä tuaàn hoaøn cuûa thuù goïi laø heä tuaàn hoaøn keùp ? 
-Tim cuûa caùc ñoäng vaät coù heä tuaàn hoaøn keùp goàm maáy ngaên? 
a) Heä tuaàn hoaøn ñôn 
Đéng m¹ch mang 
T©m thÊt 
T©m nhÜ 
TÜnh m¹ch 
Mao mạch mang 
Mao mạch 
Động mạch lưng 
- Tim (taâm thaát) bôm maùu giaøu CO 2  ñoäng maïch mang  mao maïch mang ( trao ñoåi khí )  maùu giaøu O 2  ñoäng maïch löng  mao maïch ( trao ñoåi chaát vôùi caùc teá baøo )  maùu giaøu CO 2  tónh maïch  tim (taâm nhó) 
- Tim cã 2 ng ă n , 1 vßng tuÇn hoµn 
- M¸u ch¶y trong ® éng m¹ch víi ¸p lùc thaáp vµ vËn tèc trung bình . 
- HÖ tuÇn hoµn cßn gióp trao ® æi khÝ . 
+ Voøng tuaàn hoaøn lôùn : 
Maùu giaøu O 2 töø tim ( taâm thaát traùi )  ñoäng maïch chuû  mao maïch ôû caùc cô quan , boäâ phaän ñeå thöïc hieän trao ñoåi khí vaø trao ñoåi chaát  maùu giaøu CO 2  tónh maïch  tim ( taâm nhó phaûi ) 
+ Voøng tuaàn hoaøn nhoû : 
Maùu giaøu CO 2 töø tim ( taâm thaát phaûi )  mao maïch phoåi ñeå trao ñoåi khí  maùu giaøu O 2  tim ( taâm nhó traùi ) 
a) Heä tuaàn hoaøn keùp 
Mao mạch phổi 
Mao mạch 
TuÇn hoµn lín 
TuÇn hoµn nhá 
ĐM 
TM 
+ Hệ tuần hoàn kép: Tim có 3 hoặc 4 ngăn, máu pha hoặc máu giàu oxi, áp lực máu đi rất lớn, tốc độ máu chảy nhanh, máu được đi xa  tăng hiệu quả cung cấp O 2 và chất dinh dưỡng cho tế bào, đồng thời thải nhanh các chất thải ra ngoài 
+ Hệ tuần hoàn đơn: Tim có 2 ngăn, máu nghèo oxi, tốc độ máu chảy chậm  hiệu quả trao đổi thấp hơn so với hệ tuần hoàn kép 
Ưu điểm của hệ tuần kép so với hệ tuần hoàn đơn: 
Củng cố 
DẶN DÒ 
1- Học bài 
2 - Laøm baøi taäp soá 5/36 saùch baøi taäp . 
3 - Ñoïc tröôùc baøi 19 vaø traû lôøi : 
- Tại sao tim coù theå co daõn theo chu kì ? Söï co daõn theo chu kì cuûa tim coù taùc duïng gì ? 
- Huyeát aùp laø gì ? Phaân bieät huyeát aùp taâm thu vôùi huyeát aùp taâm tröông ? 
- Toác ñoä maùu chaûy trong ñoäng maïch , mao maïch vaø tónh maïch coù khaùc nhau khoâng ? Taïi sao ?