Bài giảng Sinh học Khối 12 - Bài 30, Phần 2: Quá trình hình thành loài

Kñnh chaâo quyá thêìy cö 
 vïì dûå giúâ thao giaãng höm nay 
 Câu 1: Phát biểu nào sau đây không đúng khi nói về quá trình hình thành loài mới bằng con đường địa lí ( hình thành loài khác khu vực địa lí ) 
 A. Hình thành loài mới b ằng con đường địa lí diễn ra chậm chạp trong thời gian lịch sử lâu dài . 
 B. Trong những điều kiện địa lí khác nhau , chọn lọc tự nhiên đã tích lũy các đột biến và biến dị tổ hợp theo các hướng khác nhau . 
 C. Hình thành loài mới bằng con đường địa lí thường gặp cả ở động vật và thực vật . 
 D. Điều kiện địa lí là nguyên nhân trực tiếp gây ra những biến đổi tương ứng trên cơ thể sinh vật , từ đó tạo ra loài mới 
 Câu 2: Hình thành loài mới bằng cách li địa lí là phương thức thường gặp ở:	 A. Thực vật bậc thấp 	 
	B. Thực vật bậc cao 
 	C. Động vật ít di động 	 
	D. Động vật phát tán mạnh 
KIÏÍM TRA BAÂI CUÄ 
KIÏÍM TRA BAÂI CUÄ 
Câu 3: Hình thành loài mới bằng con đường địa lí diễn ra theo sơ đồ : 
A. Loài gốc  Cách li địa lí  Kiểu gen mới  Loài mới . 
B. Loài gốc  Cách li địa lí  Nòi địa lí  Loài mới . 
C. Loài gốc  Cách li địa lí  Nòi địa lí  Cách li sinh sản  Loài mới . 
D. Loài gốc  Cách li sinh sản  Nòi địa lí  Cách li địa lí  Loài mới . 
Giải thích tại sao quần đảo được xem là phòng thí nghiệm sống nghiên cứu quá trình hình thành loài mới ? 
 Quần đảo gồm nhiều đảo cách li tương đối với nhau nên các cá thể di cư tới đảo có đk cách li địa lí với đất liền cũng như với các đảo lân cận . Vì vậy , loài mới có thể nhanh chóng hình thành . Chính vì thế quần đảo là nơi thích hợp để nghiên cứu sự hình thành loài . 
QUAÁ TRÒNH HÒNH THAÂNH LOAÂI (t.t) 
Tieát 31 - Baøi 30 
I. HÌNH THÀNH LOÀI KHÁC KHU ĐỊA LÍ 
II . HÌNH THÀNH LOÀI CÙNG KHU ĐỊA LÍ 
1. H×nh thµnh loµi b»ng c¸ch li tËp tÝnh vµ c¸ch li sinh s¶n : 
 a. H×nh thµnh loµi b»ng c¸ch li tËp tÝnh : 
Hai loài cá trong một hồ ở Châu Phi 
Cách li tập tính giao phối 
VD: 
- Hai loài cá trong một hồ ở Châu Phi giống nhau về đặc điểm hình thái nhưng chỉ khác nhau về màu sắc : 
+ Một loài màu xám . 
+ Một loài màu đỏ . 
- Chúng sống chung nhưng không giao phối với nhau . 
Hai loài cá nuôi trong bể khi chiếu ánh sáng đơn sắc 
Có khả năng giao phối sinh ra con cái 
- Hai loài cá này nuôi trong bể khi chiếu ánh sáng đơn sắc : Có khả năng giao phối sinh ra con cái 
(do ánh sáng đơn sắc làm cho chúng trong cùng màu với nhau ) 
Giải thích : Hai loài cá này tiến hóa từ một loài ban đầu bằng cách sau : Ban đầu xuất hiện các cá thể đột biến có màu sắc khác nhau  thay đổi tập tính giao phối ( các cá thể cùng màu thích giao phối với nhau ). Lâu dần , các cá thể này cách li tập tính giao phối  Cách li sinh sản  
Loài mới 
- Kết luận : Các cá thể trong một QT do ĐỘT BIẾN nên có được kiểu gen nhất định làm thay đổi một số đặc điểm có liên quan đến tập tính giao phối thì những cá thể đó có xu hướng thích giao phối nhau tạo nên QT mới cách li với QT gốc ( CÁCH LI TẬP TÍNH ). Lâu dần , sự khác biệt về vốn gen do giao phối không ngẫu nhiên & các nhân tố tiến hóa tác động dẫn đến CÁCH LI SINH SẢN  LOÀI MỚI 
II . HÌNH THÀNH LOÀI CÙNG KHU ĐỊA LÍ 
1. H×nh thµnh loµi b»ng c¸ch li tËp tÝnh vµ c¸ch li sinh th¸i : 
 a. H×nh thµnh loµi b»ng c¸ch li tËp tÝnh : 
VD: 
Giải thích : 
KL: 
 b.Hình thành loài bằng cách li sinh thái : 
- VD: 
Loài cây A 
Loài cây B 
Sinh sống 
Phát tán 
VD: 
QT côn trùng luôn sống 
trên loài cây A 
Phát tán 
Sống được loài cây B 
QTcôn trùng mới ở loài cây B 
Giao phối 
với nhau 
Không giao phối được 
Loài mới 
( trên loài cây B) 
Do ĐB 
Nhân tố 
tiến hóa 
Kết luận : 
Hai quần thể của cùng 1 loài sống trong một khu vực nhưng thuộc 2 ổ sinh thái khác nhau  Cách li sinh sản  Loài mới . 
Hình thành loài bằng cách li sinh thái thường xảy ra ở một số loài ĐV ít di chuyển . 
II . HÌNH THÀNH LOÀI CÙNG KHU ĐỊA LÍ 
1. H×nh thµnh loµi b»ng c¸ch li tËp tÝnh vµ c¸ch li sinh th¸i : 
 a. H×nh thµnh loµi b»ng c¸ch li tËp tÝnh : 
 b.Hình thành loài bằng cách li sinh thái : 
2. Hình thành loài bằng con đường lai xa và đa bội hóa : 
 Lai xa là lai giữa hai cá thể thuộc hai loài khác nhau tạo ra con lai thường bất thụ . 
- Các loài cây tứ bội (4n) lai với các cây lưỡng bội (2n)  cây tam bội  Sinh sản vô tính  QT cây tam bội là loài mới . 
 VD: Ở thằn lằn : 
 Thằn lằn tứ bội ( 4n) x thằn lằn lưỡng bội (2n) 
 Loài tam bội (3n)  Trinh sinh  Thằn lằn (3n) là loài mới . 
X 
Ngöïa 
(2n = 64) 
La 
( Coù boä NST 2n = 63) 
Löøa 
(2n = 62) 
+ Con lai khác loài được ĐB làm nhân đôi toàn bộ bộ NST ( đa bội hóa hay song nhị bội hóa ) làm xuất hiện loài mới . Loài mới lúc này mang bộ NST lưỡng bội của hai loài bố mẹ nên GP bình thường  Hữu thụ . 
 Hình thành loài bằng con đường lai xa và đa bội hóa : 
 + VD: TN của Kapentrenco (1928) 
x 
x 
Đa bội hoá 
Triticum dicoccum 
Aegilops squarrosa 
Triticum eastivum ( Lúa mì trồng hiện nay) 
Hệ gen BB với 2n = 14 
 Hệ gen AABB 4n =28 
Hệ gen DD với 2n= 14 
 Hệ gen AABBDD với 6n = 42 
Loài lúa mì 
( Triticum monococcum ) 
Lúa mì hoang dại 
( Aegilops speitordes ) 
Con lai với hệ gen AB với 2n = 14, bất thụ 
Hệ gen AA với 2n = 14 
Con lai với hệ gen ABD với 3n = 21, bất thụ 
Đa bội hoá 
- Lai xa và đa bội hóa là con đường nhanh chóng để tạo nên loài mới ở TV (75% TV có hoa & 95% dương xỉ ) nhưng ít gặp ở ĐV. 
VÍ DỤ 
SÔNG VÔN GA 
CỎ BĂNG BỜ SÔNG 
CỎ BĂNG BÃI BỒI 
Ra hoa kết quả sớm 
Chờ lũ hết mới ST và ra hoa kết quả ( muộn hơn ) 
Nòi sinh thái bờ sông không giao phối được với nòi sinh thái bãi bồi 
Hình thaønh loaøi baèng con ñöôøng sinh thaùi 
Ví dụ sự hình thành thể song nhị bội ngoài tự nhiên 
CỎ CHÂU ÂU 
50 NST 
CỎ MỸ 
70 NST 
x 
P : 
G : 
F (LX ) : 
THỂ SONG NHỊ BỘI: 
25 NST 
35 NST 
60 NST 
(HỮU THỤ) 
(TỨ BỘI HOÁ) 
120 NST 
Cỏ Spartina của Anh 
(BẤT THỤ) 
Caâu 1. Hình thaønh loaøi baèng con ñöôøng lai xa vaø ña boäi hoùa thöôøng gaëp ôû : 
Thöïc vaät 	 
B. Ñoäng vaät 	 
C. Thöïc vaät vaø ñoäng vaät 
D. Ñoäng vaät kí sinh 
Caâu 6. Hình thaønh loaøi môùi baèng con ñöôøng sinh thaùi gaëp ôû : 
A. Thöïc vaät vaø ñoäng vaät di ñoäng 	 
B. Thöïc vaät vaø ñoäng vaät ít di ñoäng 
C. Ñoäng vaät giao phoái hay di ñoäng 	 
D. Thöïc vaät vaø ñoäng vaät kí sinh 
Caâu 3. Theå song nhò boäi laø cô theå coù teá baøo chöùa : 
A. Hai boä NST ñôn boäi cuûa hai loaøi boá meï khaùc nhau . 
B. Hai boä NST löôõng boäi cuûa hai loaøi boá meï khaùc nhau 
C. Boä NST ñôn boäi cuûa boá vaø boä NST löôõng boäi cuûa meï 
D. Boä NST ñôn boäi cuûa meï vaø boä NST löôõng boäi cuûa boá 
Caâu 5. Trong töï nhieân con ñöôøng hình thaønh loaøi nhanh nhaát laø con ñöôøng : 
A. Lai xa vaø ña boäi hoùa 	 
B. Sinh thaùi 	 
C. Ñòa lí 	 
D. Ñòa lí – Sinh thaùi 
KEÁT LUAÄN 
 - Loaøi môùi khoâng xuaát hieän vôùi moät theå ñoät bieán maø thöôøng laø coù söï tích luõy moät toå hôïp nhieàu ñoät bieán . 
 - Loaøi môùi khoâng xuaát hieän vôùi moät caù theå duy nhaát maø phaûi laø moät quaàn theå hay moät nhoùm quaàn theå toàn taïi phaùt trieån nhö laø moät khaâu trong heä sinh thaùi , ñöùng vöõng qua thôøi gian döôùi taùc duïng cuûa choïn loïc töï nhieân . 
BAØI HOÏC ÑEÁN ÑAÂY KEÁT THUÙCCHAØO THAÂN AÙI