Bài giảng Sinh học Lớp 10 - Bài 18: Chu kì tế bào và quá trình nguyên phân (Chuẩn kiến thức)

CHƯƠNG IV: PHÂN BÀO 
BÀI 18 
CHU KÌ TẾ BÀO VÀ QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN 
 Củng cố : Quan sát phim đồng thời mô tả lại quá trình nguyên phân 
1 
2 
3 
NGUYÊN PHÂN 
Chu kì tế bào là gì ? Ví dụ ? 
 Chu kì tế bào là khoảng thời gian giữa hai lần phân bào liên tiếp . 
 Ví dụ : 
Chu kì tế bào giai đoạn sớm của phôi thai : 15-20 phút . 
TB ruột là 12giờ, Tb gan là 6 tháng  
I. CHU KÌ TẾ BÀO 
 Quan sát hình : chu kì tế bào gồm những thời kì nào ? 
 Kì trung gian chiếm phần lớn thời gian của chu kì tế bào . 
 Ví dụ : TB người nuôi cấu trong ống nghiệm có chu kì TB là 24h, trong đó kì trung gian chiếm 23h. 
Nguyên phân 
I. CHU KÌ TẾ BÀO 
1. Khái niệm chu kì tế bào 
- Chu kì tế bào là khoảng thời gian giữa hai lần phân bào liên tiếp . 
- Chu kì tế bào gồm kì trung gian và nguyên phân . 
Nguyên phân 
I. CHU KÌ TẾ BÀO 
 2. Kì trung gian 
 Kì trung gian bao gồm những pha nào ? 
 Trình bày đặc điểm chính 3 pha của chu kì tế bào ? 
Nguyên phân 
I. CHU KÌ TẾ BÀO 
 2. Kì trung gian ( gian kì ) 
 Kì trung gian là thời kì sinh trưởng của TB bao gồm 3 pha : G1, S, G2 
 Diễn biến của kì trung gian : 
+ Pha G1: TB tổng hợp các chất cần thiết cho sự phân bào . 
+ Pha S: Nhân đôi AND và NST. 
+ Pha G2: Tổng hợp tất cả những gì còn lại cần cho quá trình phân bào . 
I. CHU KÌ TẾ BÀO 
 Điều hoà chu kì tế bào 
- Chu kì tế bào được điều khiển một cách rất chặt chẽ đảm bảo cho sự phát triển bình thường của cơ thể . 
 Nếu cơ chế điều khiển phân bào bị rối loạn hoặc trục trặc cơ thể có thể bị lâm bệnh ( Bệnh ung thư ) 
I. CHU KÌ TẾ BÀO 
Từ một hợp tử làm cách nào để phát triển thành một cơ thể hoàn chỉnh gồm nhiều tỉ tế bào ? 
Quan sát đoạn phim và cho biết quá trình nguyên phân được chia làm mấy giai đoạn cơ bản ? 
II:QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN 
- Nguyên phân là hình thức phân chia TB phổ biến ở sinh vật nhân thực . 
Nguyên phân bao gồm phân chia nhân và phân chia TBC . 
- Quá trình phân chia nhân được chia làm mấy ki ? Là những kì nào ? 
II:QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN 
 1. Phân chia nhân 
Kì đầu 
Kì sau 
Cuối kì giữa 
Cuối kì đầu 
Kì giữa 
Trung thể 
NST 
Tâm động 
Màng nhân 
Thoi phân bào 
Thảo luân nhóm : hoàn thành phiếu học tập số 1 
Các kì 
Diễn biến cơ bản các kì 
Kì đầu 
Kì giữa 
Kì sau 
Kì cuối 
 1.Phân chia nhân 
Kì đầu 
Cuối kì đầu 
a. Kì đầu 
- Các NST kép dần co xoắn vào thoi phân bào ở tâm động . 
 Màng nhân và nhân con dần tiêu biến . 
 Thoi phân bào xuất hiện . 
 1.Phân chia nhân 
Kì đầu 
Cuối kì đầu 
a. Kì đầu 
- Các NST kép dần co xoắn vào thoi phân bào ở tâm động . 
 Màng nhân và nhân con dần tiêu biến . 
 Thoi phân bào xuất hiện . 
 1.Phân chia nhân 
Kì giữa 
b. Kì giữa 
- Màng nhân và nhân con đã biến mất . 
 Các NST co xoắn cực đại và tâp trung thành 1 hàng ở mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào 
Cuối kì giữa 
Ở kì giữa , nếu thoi phân bào bị phá huỷ 
thì điều gì sẽ xảy ra 
 1.Phân chia nhân 
c. Kì sau 
Từng NST kép tách nhau ra ở tâm động thành 2 NST đơn phân li về hai cực của TB 
Kì sau 
Tại sao các NST phải co xoắn 
 tối đa khi bước vào kì sau 
Phải co xoắn tối đa để NST dễ phân li về 2 cực của TB 
 1.Phân chia nhân 
d. Kì cuối 
- Thoi phân bào biến mất , màng nhân và nhân con tái hiện . 
 NST dãn xoắn dần . 
Kì cuối 
1. Phân chia nhân 
Các kì 
Diễn biến cơ bản các kì 
Kì đầu 
Kì giữa 
- Các NST kép dần co xoắn và đính vào thoi phân bào ở tâm động . 
- Màng nhân và nhân con dần tiêu biến . 
- Thoi phân bào xuất hiện . 
- Màng nhân và nhân con đã biến mất . 
- Các NST co xoắn cực đại và tâp trung thành 1 hàng ở mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào 
1. Phân chia nhân 
Các kì 
Diễn biến cơ bản các kì 
Kì sau 
Kì cuối 
- Từng NST kép tách nhau ra ở tâm động thành 2 NST đơn phân li về hai cực của TB 
- Thoi phân bào biến mất , màng nhân và nhân con tái hiện . 
- NST dãn xoắn dần . 
2. Phân chia tế bào chất 
Sự phân chia tế bào chất diễn ra ở kì nào ? 
Sự phân chia TBC diễn ra ở kì sau , nhưng quan sát rõ nhất ở kì cuối . 
Điểm khác nhau cơ bảnvề sự phân chia TBC ở TB thực vật và TB động vật ? 
TB động vật 
TB thực vật 
 2. Phân chia tế bào chất 
Tế bào động vật 
Tế bào thực vật 
Màng tế bào thắt ở mặt phẳng xích đạo từ ngoài vào trong chia tế bào mẹ thành 2 tế bào concó bộ NST giống tế bào mẹ (2n) 
Tạo thành xenlulô ở mặt phẳng xích đạo từ trong ra ngoài chia tế bào mẹ thành 2 TB con có bộ NST giống tế bào mẹ (2n) 
 III. Ý NGHĨA CỦA QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN 
Ý nghĩa của quá trình nguyên phân ? 
- Đối với sinh vật nhân thực đơn bào ? 
- Đối với sinh vật nhân thực đơn bào : nguyên phân là phương thức sinh sản : 1TB mẹ  2 TB con giống mẹ . 
 III. Ý NGHĨA CỦA QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN 
 Đối với sinh vật nhân thực đa bào ? 
- Nguyên phân làm tăng số lượng tế bào giúp cơ thể sinh trưởng và phát triển 
 III. Ý NGHĨA CỦA QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN 
 Trong y học , quá trình nguyên phân có ý nghĩa gì ? 
- Nguyên phân giúp tái tạo mô hoặc các cơ quan bị tổn thương 
Nuôi cấy mô thay thế vùng da bị hỏng . 
Mô được nuôi trong môi trường thích hợp 
Vùng da được thay thế 
 III. Ý NGHĨA CỦA QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN 
 Trong trồng trọt , chăn nuôi quá trình nguyên phân có ý nghĩa gì ? 
- Nguyên phân giúp nhân nhanh các giống tốt các giống cây sạch bệnh , tạo ra các vật nuôi bằng phương phápnhân bản vô tính . 
MỘT SỐ HÌNH ẢNH VỀ NH Â N B ẢN V Ô TÍNH Ở ĐỘNG VẬT 
Dolly 
(05/07/1996-02/2003) 
và mẹ Black Face 
Dolly và con (04/1998) 
Prometea , con ngựa nhân bản đầu tiên trên thế giới . 
 Mỗi NST nhân đôi thành NST kép gồm 2 nhiễm sắt tử ( crômatit ) dính nhau ở tâm động là đặc điểm của kỳ nào dưới đây ? 
a. Trung gian b. Đầu 
c. Giữa d. Sau e. Cuối 
Câu 1 
a. Kỳ đầu 
b. Kỳ giữa 
c. Kỳ sau 
d. Kỳ cuối 
Câu 2: Hãy quan sát hình ảnh , xác định giai 
đoạn của quá trình nguyên phân ? 
 Một tế bào loài A có 2n=8 thực hiện nguyên phân liên tiếp 4 đợt thì 
3.1. Số tế bào con tạo ra là : 
a.6 b.8 
c.12 d.16 
3.2.Số NST có trong kỳ đầu của mỗi tế bào khi đang phân chia là : 
a.12 b.16 
c.24 d.64 
3