Bài giảng Sinh học Lớp 11 - Bài 5: Dinh dưỡng nitơ ở thực vật (Bản hay)

 SINH HỌC 
 Lớp 11A8 
Nhóm 5 
 TRẢ BÀI CŨ 
1. Nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu là gì ? 
 Nguyên tố mà thiếu nó cây không hoàn thành được chu trình sống . 
 Không thể thay hế được bởi bất kỳ nguyên tố nào khác . 
 Phải trực tiếp tham gia vào quá trình chuyển hóa vật chất torng cơ thể . 
2. Nguồn cung cấp các nguyên tố dinh dưỡng khoáng cho cây là gì ? 
 Đất là nguồn chủ yếu cung cấp các nguyên tố dinh dưỡng khoáng cho cây . 
 Phân bón cho cây trồng . 
Dinh dưỡng Nitơ ở thực vật 
Bài 5: 
I. Vai trò sinh lý của nguyên tố Nitơ 
II. Quá trình đồng hóa Nitơ ở thực vật 
 I. Vai trò sinh lý của nguyên tố Nitơ 
NO 3 - 
NH 4 + 
Vì sao thiếu Nitơ cây không thể sinh trưởng và phát triển được ? 
 Vì thiếu Nitơ sẽ làm giảm quá trình tổng hợp protêin , từ đó sinh trưởng của các cơ quan bị giảm , xuất hiện màu vàng nhạt trên lá 
 I. Vai trò sinh lý của nguyên tố Nitơ 
Lá thiếu Nitơ 
( màu vàng nhạt ) 
 Lá đủ Nitơ 
 ( màu vàng lục ) 
 Cây nào thiếu Nitơ và cây nào đủ Nitơ ? 
 I. Vai trò sinh lý của nguyên tố Nitơ 
Dựa vào kiến thức của bài 4, bạn hãy cho biết các dạng Nitơ mà cây có thể hấp thụ ? 
 Đó là các dạng ion NH 4 + và NO 3 - , nitơ là thành phần cấu tạo của prôtêin , axit nuclêic , enzim  
Vai trò của Nitơ trong thực vật ? 
 Trong các nguyên tố đại lượng thì Nitơ có vai trò đặc biệt quan trọng đối với đời sống của thực vật 
1. Vai trò chung 
 I. Vai trò sinh lý của nguyên tố Nitơ 
2. Vai trò cấu trúc của Nitơ đối với thực vật 
 - Nitơ là nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu , là thành phần không thể thay thế của nhiều hợp chất sinh học quan trọng như prôtêin , enzim , coenzim , axit nulêic , diệp lục , ATP trong cơ thể thực vật . 
Các bạn hãy cho biết biểu hiện của từng cây khi trồng trong các dung dịch ? 
Cây A: cây phát triển mạnh , lá xanh vì đầy được trồng đầy đủ dinh dưỡng . 
Cây B: cây ít phát triển , là cây vàng vì thiếu Kali. 
Cây C: cây hầu như không phát triển , lá vàng . 
Cây D: cây có phát triển nhưng lá cây mọc thấp , có một số là vàng vì thiếu Photpho . 
Từ 2 hình trên , bạn có nhận xét gì về 2 cây ? 
B 
A 
Hình A: Vì cây được trồng trong môi trường có đầy đủ chất dinh dưỡng nên cây mọc xanh , phát triển tốt , 
Hình B: Vì cây trồng trong môi trường thiếu Nitơ nên cây phát triển không tốt , xuất hiện màu vàng trên lá . 
 Dấu hiệu thiếu Nitơ ở cây 
 Cây bắp 
 Lá cà chua 
Lá mía khi không đủ Nitơ 
Lá mía khi đủ chất dinh dưỡng 
Qua những hình ảnh trên , bạn cho biết hiện tượng thiếu Nitơ xảy ra như thế nào ? 
 Thiếu nitơ làm giảm quá trình tổng hợp prôtêin , sự sinh trưởng của các cơ quan bị giảm . 
 Thiếu nitơ gây hiện tượng vàng lá ( từ vàng ít đến nhiều ) xuất hiện trước hết ở các lá già do sự phân giải diệp lục và huy động nguồn nitơ từ các lá phía dưới cho phần phía trên đang tăng trưởng . 
 Sinh trưởng bị kìm hãm , làm giảm năng suất . 
Vậy , Nitơ là thành phần cấu tạo của hợp chất sinh học nào ? 
Nitơ là thành phần cấu tạo của prôtêin – enzim , côenzim và ATP. 
Bạn hãy cho biết , Nitơ tham gia quá trình nào trong cơ thể thực vật ? 
Nitơ tham gia điều tiết các quá trình trao đổi chất trong cơ thể thực vật thông qua hoạt động xúc tác , cung cấp năng lượng và điều tiết trạng thái ngậm nước của các phân tử prôtêin trong tế bào chất 
3. Vai trò điều tiết 
 II. Qúa trình đồng hóa Nitơ ở thực vật 
Qúa trình đồng hóa Nitơ trong mô thực vật diễn ra trong mấy quá trình ? Đó là những quá trình nào ? 
 Qúa trình đồng hóa Nitơ trong mô thực vật diễn ra trong 2 quá trình : 
 - Qúa trình khử Nitrat 
- Qúa trình đồng hóa Amôni 
Quá trình khử nitrat trong mô rễ và mô lá của thực vật diễn ra qua 2 giai đoạn : 
Giai đoạn1: NO 3 - được khử thành NO 2 - , cần có sự tham gia của enzim nitrat reductaza . 
 Giai đoạn 2: NO 2 - được khử thành NH 4 + được xúc tác bởi enzim nitrit reductaza . 
 Cả hai enzim được hoạt hóa bởi Mo và Fe . Hoạt động của chúng có liên quan chặt chẽ với hoạt động quang hợp và hô hấp của cây chủ , các quá trình này cung cấp cơ chất khử và năng lượng cần thiết cho hoạt động khử nitrat . 
1. Quá trình khử nitrat : 
2. Quá trình đồng hóa amôniac trong mô thực vật 
Trong mô thực vật tồn tại mấy con đường liên kết NH 4 + với các hợp chất hữu cơ ? Đó là những con đường nào ? 
Amin hóa trực tiếp các axít xêtô: (Axít xêtô 2) Quá trình đồng hóa amôniac trong mô thực vật + NH 3 → Axít amin ) 
Chuyển vị amin: (Axít amin + Axit xêtô → A xít amin mới + Axít xêtô mới) 
Hình thành amít: Đó là con đường liên kết phân tử NH 3 vào axít amin đicácbôxilíc (axít amin đicácbôxilíc + NH 3 → Amit 
Ví dụ: Axít glutamic + NH 3 → Glutamin 
- Là cách giải độc NH 3 dư thừa tốt nhất cho cây ( vì chất này tích luỹ gây độc hại cho cây ) 
Ý nghĩa sinh học của sự hình thành amit 
- Amit là nguồn dự trữ NH 3 cho các quá trình tổng hợp axit amin trong cơ thể thực vật khi cần thiết . 
CỦNG CỐ 
1. Vì sao thiếu nitơ trong môi trường dinh dưỡng cây không thế sống được ? 
 Vì nitơ là một nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu , có vai trò đặc biệt quan trọng đối với cây ( vai trò cấu trúc và vai trò điều tiết ) 
2. Vì sao trong mô thực vật diễn ra qúa trình khử nitrat ? 
 Vì trong 2 dạng nitơ cây hấp thụ được từ môi trường có dạng NO 3 - là dạng oxi hoá , nhưng trong cơ thể thực vật nitơ chỉ tồn tại ở dạng khử do đó nitrat cần được khử thành amôniăc để tiếp tục được đồng hoá thành axit amin , amit , prôtêin  
3. Qúa trình đồng hóa NH 3 trong mô thực vật không có con đường nào sau đây ? 
A. Amin hoá trực tiếp các axit xêtô . 
B. Chuyển hoá NO 3 - thành NH 4 + . 
C. Chuyển vị amin . 
D. Hình thành amit .